Кесте 2. 1 тұрғынға шаққандағы суды ластайтын заттардың көлемі.
Кесте 3.
Сарқынды сулардағы ластаушы заттар өнеркәсіптік кәсіпорындар t = 22 °C
Көрсеткіш
|
Ластаушы заттардың құрамы, г/м3
|
Аспалы қатты заттар
|
bпр = 250
|
БПК20
|
Lпр = 140
|
Мұнай өнімдері
|
Спр = 20
|
Бастапқы деректер :
Ағынды суларды шығару орны: 1
Ағынды суларды қабылдайтын су объектісінің атауы: қазақстан су қоймасы
Су пайдалану санаты (су сапасының нормативі) : балық шаруашылығы (жоғары санат)
ШЖС орнату үшін ағынды сулардың нақты шығыны (м. текше / сағ): 21.96
ШЖС орнату үшін ағынды сулардың нақты шығыны (м. текше/тәулік): 175.7
ШЖК белгілеу үшін ағынды сулардың нақты шығыны (мың м. текше/жыл): 64.12
ШЖК белгілеу үшін бекітілген сарқынды су шығыны (м. текше / сағ): 21.96
ШЖК белгілеу үшін сарқынды сулардың бекітілген шығыны (м. текше/тәулік): 175.7
ШЖК белгілеу үшін бекітілген сарқынды су шығыны (мың м. текше/жыл): 64.12
Шығару сипаттамалары :
Шығарылым түрі: шоғырланған
Ағынды сулардың есептік шығыны Qст (м. текше/с): 0.00610
Ағынды сулардың ағу жылдамдығы (м / с): 2.00
Шығудың орташа диаметрі(м): 0.200
Шығару орнынан жағалауға дейінгі қашықтық (м) : 0
Шығару саңылауының су объектісінің бетіне дейінгі қашықтығы (м) : 0
Шығару орнынан су пайдаланудың бақылау жармасына дейінгі арақашықтық (м): 500.0
Ағызу орнындағы су объектісі учаскесінің гидрологиялық сипаттамалары :
Су объектісі, Ағынды суларды қабылдағыш: Нева
Су объектісінің түрі: өзен
Қарастырылып отырған HCP учаскесіндегі орташа тереңдік (м): 15.00
Ағынның есептік жылдамдығы V (м / с): 2.00
Судың есептік шығыны Qр (м. текше/с): 2500.0
Өзен учаскесінің орташа ені B(м): 356.0
Өзен учаскесінің бұралу коэффициенті Fi (м): 1.20
Коэффициенті. су объектісі төсегінің кедір-бұдырлығы: 0.0500
Су бетінің көлбеуі %. : 0.0300
Төменгі шөгінділердің орташа диаметрі D (мм): 0.500
Кесте 2.1. Ағынды сулардың құрамы мен сапасы
№
|
Ағынды сулар құрамының көрсеткіштері
|
Өлшем бірлігі
|
Мағынасы
|
1
|
Тоқтатылған заттар
|
мг/дм3
|
235.1
|
2
|
Мұнай өнімдері
|
мг/дм3
|
0.0700
|
3
|
Жалпы темір
|
мг/дм3
|
7.82
|
4
|
Аммоний азоты
|
мг/дм3
|
15.40
|
5
|
Тұндыру
|
мг/дм3
|
0.560
|
6
|
Хлоридтер
|
мг/дм3
|
235.0
|
7
|
Құрғақ қалдық
|
мг/дм3
|
350.0
|
8
|
Сульфаттар
|
мг/дм3
|
43.21
|
9
|
БПК
|
мгО2/дм3
|
7.40
|
Кесте 2.2. Су сапасының фондық сипаттамалары
№
|
Ағынды сулар құрамының көрсеткіштері
|
Өлшем бірлігі
|
Мағынасв
|
ШРК
|
1
|
Тоқтатылған заттар
|
мг/дм3
|
22.00
|
0.250
|
2
|
Мұнай өнімдері
|
мг/дм3
|
0
|
0.0500
|
3
|
Жалпы темір
|
мг/дм3
|
4.25
|
0.100
|
4
|
Аммоний азоты
|
мг/дм3
|
1.20
|
0.390
|
5
|
Тұндыру
|
мг/дм3
|
0.420
|
0.100
|
6
|
Хлоридтер
|
мг/дм3
|
230.0
|
300.0
|
7
|
Құрғақ қалдық
|
мг/дм3
|
321.0
|
1000.0
|
8
|
Сульфаттар
|
мг/дм3
|
31.20
|
100.0
|
9
|
БПК
|
мгО2/дм3
|
6.10
|
3.00
|
ШЖБ есебіне қойылатын нормативтік талаптар :
PDS есебі ағынды сулардың құрамы мен сапасына қойылатын нормативтік талаптарды қолдана отырып жүргізілді.
Өлшенген заттардың максималды рұқсат етілген концентрациясын есептеу ағынды сулардың сұйылту жиілігін ескере отырып жүргізілді.
СҰЙЫЛТУ ЕСЕЛІГІН ЕСЕПТЕУ
Сұйылту еселігін есептеу әдісі :
Су ағындары үшін сарқынды сулардың сұйылту жиілігін есептеу Қараушевтің (ГГИ) егжей-тегжейлі әдісі бойынша жүргізілді.
СҰЙЫЛТУ ЕСЕЛІГІН ЕСЕПТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ:
ҚАРАУШЕВ ӘДІСІМЕН АҒЫНДАР ҮШІН СҰЙЫЛТУ ЖИІЛІГІНІҢ НӘТИЖЕЛЕРІ.
Турбулентті диффузия коэффициентін есептеу
"С"Шези коэффициентін есептеу
"Пш" су объектісі төсегінің кедір-бұдырлық коэффициенті туралы деректер болған кезде "С" Шези коэффициентін анықтау үшін Павловский формуласы пайдаланылады, мұндағы y= 1/6; с = Power(HCP, y) / пш = 31.41
Су бетінің еңісі туралы деректер болған кезде, мұндағы i-су бетінің еңісі (%.) Шези коэффициенті с = VCP/sqrt(Hcp*i) = 94.28 формуласы бойынша
Төменгі шөгінділердің гранулометриялық құрамы туралы деректер болған кезде Стриклер-Маннинг формуласы қолданылады : X = Hcp/Dэ = 30.00 y = 1/6 = 0.167 c = 33*Power(x,y) = 58.17, мұндағы dэ - гранулометриялық қисықпен анықталатын төменгі шөгінділердің тиімді диаметрі.
Су ағындары мен су айдындары үшін турбулентті диффузия коэффициенті Қараушев формуласы бойынша есептеледі, Diff = g * Hcp*Vcp / M / C = 0.108 онда Нср-қарастырылып отырған учаскедегі орташа тереңдік, Vр-қарастырылып отырған учаскедегі ағынның орташа жылдамдығы, C - Шези коэффициенті, M - C-ге тәуелді және M-ге тең параметр=0.7 C+6, g-ауырлық күшінің үдеуі.
Қараушев моделі бойынша ағынның бүкіл есептік аймағы координатаға параллель жазықтықтармен есептелген жасушаларға бөлінеді.
Ағын ұзындығы бойынша есептелген ұяшық өлшемі: Dx = Vcp*Dz*Dz/2.0 / D = 1.1703 М.
мұндағы D-турбулентті диффузия коэффициенті.
Ағынның ені бойынша есептелген ұяшық өлшемі Dz = 0.356 М.
Ағынның ені бойынша есептелген ұяшықтар саны = 1000
Есептеу қадамдарының саны = 428
Көлденеңінен көлденеңіне орындалатын есептеулер нәтижесінде ластаушы заттардың төгілу орнынан төмен учаскедегі концентрация өрісі алынады. Негізгі сұйылту еселігі N1=1/Smax = 13.014 формуласымен анықталады
Негізгі сұйылту еселігі N2=N0*N1 = 13.014 формуласымен анықталады
ШЖБ ЕСЕПТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ
Кесте 2.3. HDL: жоқ
Заттардың атауы
|
Өлшем бірлік
|
Sфакт
|
Sфон
|
Sнорм
|
Sфакт/ Sнорм
|
Sпдс/ Sнорм
|
Sпдс
|
ПДС (г/час)
|
ПДС (т/год)
|
Sкс
|
Тоқтатылған заттар
|
мг/дм3
|
235.1
|
22.00
|
+0.250
|
9.309600
|
1.0
|
25.25
|
554.5
|
1.62
|
22.25
|
БПК толық.
|
мгО2/ м3
|
7.40
|
6.10
|
3.00
|
2.466666
|
1.0
|
3.00
|
65.88
|
0.192
|
5.86
|
Заттардың осы тобына арналған есептеу қондырғылары:
HDL тобы: жоқ
Нормативтік талаптар: ағынды сулардың өзіне
Сұйылту еселігін есептеу: орындалады
Есептеу: HDL есебінсіз
Есептеуді орындау кезінде талап ескеріледі, егер заттың нақты концентрациясы есептелгеннен көп болса, онда есеп айырысу үшін нақты концентрация қабылданады.
Кесте 2.4. HDL: токсикологиялық
Заттардың атауы
|
Өлшем бірлігі
|
Sфакт
|
Sфон
|
Sнорм
|
Sфакт/ Sнорм
|
Sпдс/ Sнорм
|
Sпдс
|
ПДС (г/час)
|
ПДС (т/год)
|
Sкс
|
Жалпы темір
|
мг/дм3
|
7.82
|
4.25
|
0.100
|
78.19999
|
0.33333
|
0.033
|
0.731
|
0.00214
|
3.93
|
Азот аммониі
|
мг/дм3
|
15.40
|
1.20
|
0.390
|
39.48717
|
0.33333
|
0.130
|
2.85
|
0.00834
|
1.12
|
Сульфаттар
|
мг/дм3
|
43.21
|
31.20
|
100.0
|
0.432100
|
0.33333
|
33.33
|
731.9
|
2.14
|
31.36
|
Заттардың осы тобына арналған есептеу қондырғылары:
HDL тобы: токсикологиялық
Нормативтік талаптар: ағынды сулардың өзіне
Сұйылту еселігін есептеу: орындалады
Есептеу: HDL-ді ескере отырып
Осы HDL тобындағы заттардың осы фондық концентрациялары кезінде нормативтік талаптар орындалмайтындықтан, "су пайдаланудың бақылау тұғырындағы судың құрамы мен қасиеттерін сақтау (нашарлатпау) шарттарын сақтау" ережесіне сүйене отырып, заттың есептік концентрациясы оның нормативтік мәніне тең қабылданады.
Есептеуді орындау кезінде талап ескеріледі, егер заттың нақты концентрациясы есептелгеннен көп болса, онда есеп айырысу үшін нақты концентрация қабылданады.
Кесте 2.5. HDL: санитарлық-токсикологиялық
Заттардың атауы
|
Өлшем бірлігі
|
Sфакт
|
Sфон
|
Sнорм
|
Sфакт/ Sнорм
|
Sпдс/ Sнорм
|
Sпдс
|
ПДС (г/час)
|
ПДС (т/год)
|
Sкс
|
СПАВ
|
мг/дм3
|
0.560
|
0.420
|
0.100
|
5.59999
|
0.5000
|
0.0500
|
1.10
|
0.00321
|
0.392
|
Хлориды
|
мг/дм3
|
235.0
|
230.0
|
300.0
|
0.78333
|
0.5000
|
150.0
|
3294.0
|
9.62
|
223.9
|
Заттардың осы тобына арналған есептеу қондырғылары:
HDL тобы: санитарлық-токсикологиялық
Нормативтік талаптар: ағынды сулардың өзіне
Сұйылту еселігін есептеу: орындалады
Есептеу: HDL-ді ескере отырып
Осы HDL тобындағы заттардың осы фондық концентрациялары кезінде нормативтік талаптар орындалмайтындықтан, "су пайдаланудың бақылау тұғырындағы судың құрамы мен қасиеттерін сақтау (нашарлатпау) шарттарын сақтау" ережесіне сүйене отырып, заттың есептік концентрациясы оның нормативтік мәніне тең қабылданады.
Есептеуді орындау кезінде талап ескеріледі, егер заттың нақты концентрациясы есептелгеннен көп болса, онда есеп айырысу үшін нақты концентрация қабылданады.
Кесте 2.6. HDL: балық шаруашылығы
Заттардың атауы
|
Өлшем бірлігі
|
Sфакт
|
Sфон
|
Sнорм
|
Sфакт/ Sнорм
|
Sпдс/ Sнорм
|
Sпдс
|
ПДС (г/час)
|
ПДС (т/год)
|
Sкс
|
Мұнай өнімдері
|
мг/дм3
|
0.0700
|
0
|
0.0500
|
1.40000
|
1.00000
|
0.0500
|
1.10
|
0.00321
|
0.00384
|
Заттардың осы тобына арналған есептеу қондырғылары:
HDL тобы: балық шаруашылығы
Нормативтік талаптар: ағынды сулардың өзіне
Сұйылту еселігін есептеу: орындалады
Есептеу: HDL-ді ескере отырып
Есептеуді орындау кезінде талап ескеріледі, егер заттың нақты концентрациясы есептелгеннен көп болса, онда есеп айырысу үшін нақты концентрация қабылданады.
Кесте 2.7. HDL : жалпы санитарлық
Заттардың атауы
|
Өлшем бірлігі
|
Sфакт
|
Sфон
|
Sнорм
|
Sфакт/ Sнорм
|
Sпдс/ Sнорм
|
Sпдс
|
ПДС (г/час)
|
ПДС (т/год)
|
Sкс
|
Құрғақ қалдық
|
мг/дм3
|
350.0
|
321.0
|
1000
|
0.3500
|
0.3500
|
350.0
|
7686
|
22.44
|
323.2
|
Заттардың осы тобына арналған есептеу қондырғылары:
HDL тобы: жалпы санитарлық
Нормативтік талаптар: ағынды сулардың өзіне
Сұйылту еселігін есептеу: орындалады
Есептеу: HDL-ді ескере отырып
Есептеуді орындау кезінде талап ескеріледі, егер заттың нақты концентрациясы есептелгеннен көп болса, онда есеп айырысу үшін нақты концентрация қабылданады.
ШРК есептеу кестелеріне түсініктемелер: факт-ағынды сулардағы заттың нақты концентрациясыфон - Ағынды суларды қабылдағыштағы заттың фондық концентрациясы-заттың нормативтік мәні (әдепкі бойынша ағынды суларды қабылдағыштың суды пайдаланудың осы санаты үшін заттың шекті рұқсат етілген концентрациясына (ШРК) тең) факт / Ѕнорм-ағынды сулардағы заттың нақты концентрациясының қатынасы оның нормативтік мәніне - сарқынды сулардағы заттың есептік (шекті-жол берілетін) концентрациясының оның нормативтік мәніне қатынасы - сарқынды сулардағы заттың есептік (шекті жол берілетін) концентрациясы
ПДС (г / сағ) - мына формула бойынша анықталатын заттың шекті жол берілетін төгіндісі (сағатына грамм): [ПДС = Qпдсспдс], мұндағы Qпдс-сарқынды сулардың бекітілген сағаттық шығыны
ПДС (т/жыл) - мынадай формула бойынша айқындалатын заттың шекті жол берілетін төгіндісі (жылына тонна): [ПДС = Qпдсспдс], мұндағы Qпдс-сарқынды сулардың бекітілген жылдық шығыны-су объектісінің бақылау жармасындағы заттың есептік концентрациясы мына формула бойынша есептеледі: Ѕкс= (Ѕпдс-Ѕфон) N+ Ѕфон, мұндағы n-Ағынды суларды сұйылту еселігі.
Кесте 2.8. Бекітілген шекті жол берілетін ағызу және сарқынды сулардың құрамы (төменде көрсетілмеген заттарды ағызуға тыйым салынады)
Ағынды сулардың құрам көрсеткіштері
|
Факт концентрациясы
|
Факт қалдықтары
|
Рұқсат етілетін концентрация
|
Негізделген қалдық тастау
|
Негізделген тастау
|
|
мг/дм3
|
г/час
|
мг/дм3
|
г/час
|
т/год
|
Тоқтатылған көрсеткішті заттар
|
235.1
|
5162.8
|
25.25
|
554.5
|
1.62
|
Мұнай өнімдері
|
0.0700
|
1.54
|
0.0500
|
1.10
|
0.00321
|
Жалпы темір
|
7.82
|
171.7
|
0.0333
|
0.731
|
0.00214
|
Азот аммонийі
|
15.40
|
338.2
|
0.130
|
2.85
|
0.00834
|
СПАВ
|
0.560
|
12.30
|
0.0500
|
1.10
|
0.00321
|
Хлоридтер
|
235.0
|
5160.6
|
150.0
|
3294.0
|
9.62
|
Құрғақ қалдық
|
350.0
|
7686.0
|
350.0
|
7686.0
|
22.44
|
Сульфаттар
|
43.21
|
948.9
|
33.33
|
731.9
|
2.14
|
БПК ьол.
|
7.40
|
162.5
|
3.00
|
65.88
|
0.192
|
№
|
Көрсеткіштер
|
Мінездемесі
|
1
|
Қалқымалы қоспалар
|
Су бетінде мұнай өнімдерінің, майлардың, майлардың пленкалары және басқа қоспалардың жиналуы анықталмауы тиіс
|
2
|
Бояу
|
20 см бағанда табылмауы керек
|
3
|
Иістер
|
Су тікелей немесе кейінгі хлорлау немесе өңдеудің басқа әдістерімен анықталатын қарқындылығы 2 баллдан асатын иістерді алмауы керек
|
4
|
Температура
|
Ағынды сулардың ағуы нәтижесінде судың жазғы температурасы соңғы 10 жылдағы жылдың ең ыстық айының орташа айлық су температурасымен салыстырғанда 3°C тан аспауы керек
|
5
|
Сутегі көрсеткіші (РН)
|
6,5 - 8,5 шегінен шықпауы керек
|
6
|
Судың минералдануы
|
1000 мг/дм3 артық емес, оның ішінде: хлоридтер - 350; сульфаттар-500 мг/дм3
|
7
|
Еріген оттегі
|
Жылдың кез келген кезеңінде 4 мг/дм3-тен кем болмауы керек, тәуліктің 12-сіне дейін іріктелген сынама.
|
8
|
Еріген оттегі
|
20°С температурада 2 мг 02/дм аспауы керек
|
9
|
Оттегінің химиялық шығыны (бихроматты тотығу)
|
15 мг О2 / дм3 аспауы керек
|
10
|
Возбудители кишечных инфекций
|
Суда ішек инфекцияларының қоздырғыштары болмауы керек
|
11
|
Гельминттердің өміршең жұмыртқалары (дөңгелек құрттар, қамшы құрттары, токсокар, фасциол), онкосфералар тениид және патогенді ішек протозоидтарының өміршең кисталары
|
25 литр суда болмауы керек
|
12
|
Термотолерантные колиформные бактерии
|
100 КО/100 мл артық емес**
|
13
|
Жалпы колиформды бактериялар*
|
100 КО/100 мл артық емес**
|
14
|
Колифагтар**
|
100 КО/100 мл артық емес**
|
15
|
Радионуклидтердің бірлескен қатысуымен жиынтық көлемдік белсенділігі***
|
Сумма (Ai / YBi) <= 1
|
Ескертулер.
* Суда табиғи емес суспензияланған заттардың (Ағынды суларды өңдеу кезінде түзілетін металл гидроксидтерінің үлпектері, асбест, шыны талшық, базальт, капрон, лавсан және т.б. бөлшектері) болуына жол берілмейді.
** Орталықтандырылған сумен жабдықтау үшін; орталықтандырылмаған ауыз сумен жабдықтау кезінде су зарарсыздандыруға жатады.
*** Бақыланатын судың радиоактивті ластануының көрсетілген деңгейлері асып кеткен жағдайда радиациялық қауіпсіздіктің қолданыстағы нормаларына сәйкес радионуклидтік ластануға қосымша бақылау жүргізіледі;- судағы I-ші радионуклидтің үлестік белсенділігі;- I-ші радионуклид үшін тиісті араласу деңгейі (НРБ-99 П-2 қосымшасы).
Құрғақ қалдықтан басқа, ағынды сулардағы барлық заттардың нақты концентрациясы осы заттардың ағынды сулардағы есептік (шекті рұқсат етілген) концентрациясынан асады.
Нақты концентрацияны төмендету үшін кері осмос, тотығу, флокуляция және ағынды сулардың сорбциясын қолдануға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |