Әдебиет[1-11]
№24 дәріс
Тақырып: Айнымалы ток тізбегіндегі жұмыс пен қуат
Дәрістің мақсаты: Айнымалы ток тізбегінің анықтамаларымен, негізгі заңдарымен таныстыру
Дәріс мазмұны:
Айнымалы токтың қуаты
Токтың қуаты ток күші мен кернеудің лездік мәнінің көбейтіндісіне тең.
(2.21)
мұнда ,
тербеліс периодының орташа мәні: ; екендіктерін ескере отырып қуаттың лездік мәнін былай жазамыз:
(2.22)
Векторлық диаграммадан , бұдан .
және (2.23)
ток күші мен кернеудің әсерлік мәндері деп аталады.
Ток күші мен кернеудің әсерлік мәндерін ескере отырып, орташа қуатты былай жазуға болады:
мұндағы көбейтінді - қуаттың коэффициенті деп аталады. Айнымалы ток тізбегінде бөлінетін қуат тек қана кернеу мен ток күшіне ғана емес, соымен қатар олардың арасындағы фазалық ығысуға да байланысты. Егер тізбекте реактивті кедергілер болмаса, онда , болады.
Егер тізбекте актив кедергі болмаса , онда ,
болады.
Өзін - өзі тексеру сұрақтары :
Айнымалы ток тізбегіндегі жұмыс және қуат.
Актив және реактив кедергілер.
Әдебиет[1-11]
№25 дәріс
Тақырып: Электрлік тербелмелі контур. Өшетін тербелістер
Дәріс мақсаты: Айнымалы ток тізбегінің анықтамаларымен, негізгі заңдарымен таныстыру
Дәріс мазмұны:
Тербелмелі контур
Электромагниттік тербеліс алу үшін тербелмелі контур пайдаланылады. Тербелмелі контур тізбектей қосылған конденсатор мен индуктивті катушкадан және активті кедергіден тұратын жүйе. Идел Тербелмелі контурда электромагниттік тербеліс алу үшін, конденсаторды кілт арқылы ток көзіне қосып зарядтаймыз.
Бастапқы уақытта конденсаторлардың астарларында
энергиясы электр өрісі болады, содан кейін конденсаторды ток көзінен айырып кілт арқылы катушкамен қоссақ, конденсатор разрядтала бастайды да катушканың бойымен ток жүре бастайды. Катушкадағы токтың шамасы артқан сайын конденсатордың арасындағы электр өрісі азайып, оның энергиясы катушкадағы магнит өрісінің энергиясына ауысады. Энергияның сақталу заңы бойынша, ол
(2.1)
Уақыт болғанда конденсатор толығымен разрядталады да, электр өрісі толығымен катушкадағы магнит өрісіне айналады. Одан әрі ток кеми бастайды да, конденсатор зарядтала бастайды, магнит өрісініңэнергиясы, конденсатордың астарларының арасындағы электр өрісінің энергиясына ауысады. Осы процесстер одан әрі қайталана береді. Сөйтіп тербелмелі контур электромагниттік толқын шығарады.
Тербелмелі контурдағы электрлік тербелісті математикалық маятниктің
тербелісімен салыстыруға болады. Математикалық маятникте, оның потенциалдық энергиясы мен кинетикалық энергиясы өзара алмасып отырады. Ал сол сияқты тербелмелі контурды магнит өрісінің энергиясы мен электр өрісінің эенргиясы өзара алмасып
Енді тербелмелі контур үшін Ом заңын жазайық. мұнда
-ұштарындағы кернеу, конденсатордың ұштарындағы кернеу, катушкадағы өздік индукция э.қ.к.
(2.2/)
, екендігін ескеріп, мынандай тербелмелі кондурдың дифференциалдық теңдеуін аламыз.
(2.3)
егер , (2.4)
(1) және (3) теңдеулерден заряд гармоникалық тербеліс жасайды.
(2.5)
; (2.6)
(5) Томсон формуласы деп аталады. Контурдағы ток күші
мұнда токтың амплитудасы.
- кернеудің амплитудасы, контурдағы токтың тербелісі, зарядтың тербелісін фаза жағынан -ға артық болады. Яғни ток өзінің максимум мәніне жеткенде конденсатордың астарындағы заряд нольге айналады.
Өзін - өзі тексеру сұрақтары :
Электр тербелмелі контур
Томсон формуласы
Өшетін тербелістер
Достарыңызбен бөлісу: |