11-апта №11. Тақырып:Микродүниедегі сақталу заңдары
Дәрістің мазмұны:
1.Бариондық зарядтың сақталу заңы.
2. Лептондық зарядтың сақталу заңы
3. Изотоптық спиннің сақталу заңы
Көптеген эксперименттерде, барион қатысатын реакцияларда жаңа барион шығатыны анықталды. Барион мен антибарион әсерлескенде аннигиляция болады. Осы процесстің сандық сипатын беру үшін физикада бариондық заряд деген шама енгізілген, В деп белгілейді. Оны кейде бариондық кванттық сан деп те атайды.
В=+1 –– p,n, гиперондар үшін
В=-1 –– антигиперондар үшін
Қалған барлық элементар бөлшектерде бариондық заряд нөлге тең.
Бариондық зарядтың сақталу заңы: Әлемдегі тұйықталған жүйе үшін бариондық зарядтың қосындысы тұрақты. 1=1+0+0
1=1+0+0
1+0 0+0 - орындалмайды.(Резерфорд ұсынған атомның планетарлық моделі).
Тек қана бариондық зарядтың сақталу заңы атомның тұрақтылығын түсіндіре алады. Сондықтан да протонның позитронға айналуы да орындалмайды.
1 0+0
Лептондық зарядтың сақталу заңы.
Эксперименттер арқылы лептондар қатысатын барлық реакцияларда лептонның толық саны сақталатыны анықталды. Сондықтан да физикада лептондық заряд деген ұғым енгізіледі. Белгісі L.
Тұйықталған жүйеде барлық өткен әсерлесулердің лептоныдық заряды тұрақты болады.
Барлық лептондардың зарядтары 1-ге тең.
Қалған бөлшектер үшін L=0.
Әлсіз әсерлесудегі лептондық зарядтың сақталу заңын тексерсек:
0=0+1-1
Лептондық зарядтың үш түрі бар:
1) Электрондық лептондық заряд
2) Мюондық лептондық заряд
3) Таондық лептондық заряд
Осы лептондық зарядтың түрлері келесі реакциялардан шығады: