Білім беру бағдарламасы білім алушыларына арналған. Лекциялар жинағы «Техника және ақпараттандыру»
жүктеу/скачать 316.11 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Білімдер түсінігінің желілік моделі
| Білімнің логикалық моделі
Логикалық модель өзімен кейбір логикалық есептеудің формальды жүйесін көрсетеді. Пәндік облыс жайлы білімдердің барлығы осы есептеудің формуласы түрінде немесе шығару ережесі ретінде сипатталады. Формула түрінде сипатталғандар ресми білімді, ал шығару ережелері – процедуралық білімдерді көрсетуге мүмкіндік береді. Мысал ретінде “пештегі температура 120 градусқа жетеді және және пеш қосылғаннан бері 30 минуттан аз уақыт болса, қысым қиын – қыстау режимнен аспайды. Егер пеш қосқаннан бері 30 минуттан асса, №2 вентилін ашу керек.” Осы білім жайлы түсініктің логикалық моделі мына түрде болады. P(p=120) T (t<30) (D Бұл жазуда келесі белгілер қолданылады: P(p=120) – температура 120 градусқа жеткенде ақиқат болатын предикат. T (t<30) – процесс басталғаннан бастап 30 минут ішінде ақиқат болатын предикат. T(t>30) - процесс басталғаннан бастап 30 минут өткен соң ақиқат болатын предикат. (D Сонымен қатар мұнда типтік логикалық байланыстар коньюнкция, импликация және логикалық жалғасу қолданылды. Жазудағы бірінші жол – ресми білімді, ал екіншісі – процедуралық білімді көрсетеді. Логикалық типтегі білімдерді көрсету тілдері интеллектуалды жүйелердің алғашқы даму кездерінде қолданылған, бірақ кейіннен басқа тип тілдерімен ауыстырылды. Классикалық логикалық есептеулерге сүйенетін жазулардың абайсыздығымен түсіндіріледі. Осындай жазуларды құру барысында қате жіберу оңай, ал оларды іздеу өте қиын. Көрінудің жоқтығы, оқудың қиындығы осы типтегі тілдердің таралуын қиындатты. Білімдер түсінігінің желілік моделі Көрнекті тілдерге білім түсінігінің желілік моделіне сүйенетін тілдер табылады. Бұл моделдің негізінде кез-келген білімді объектілер (түсініктер) және олардың арасындағы байланыстар (қатынастар) жиыны түрінде көрсетуге болады. Кейбір ресми білімдері бар мәтінді қарастырайық: “Станоктың сол жағында қабылдағыш бункер орналасқан. Оған дейінгі қашықтық 2 метр. Станоктың оң жағында дайын өнім бункері орналасқан. Ол станоктың тура жанында орналасқан. Робот станокқа және бункерлерге параллель 1 метр қашықтықта қозғалады.” Кез-елген белгілі нақты оқиғаны шын өмірде сипаттайтын мәтінді өзара байланысты түсініктер жиыны ретінде түсіндіруге болады. Және базалық қатынастар саны ақырсыз бола алмайды (300-ден аспайды), ал басқа қатынастар олардың комбинациялары түрінде өрнекетеледі. Осы гипотеза семантикалық желілер интеллектуалдық желілерде білімді түсіндірудің әмбебап құралы екенін айтатын негізіг бекітпе болып табылады. Семантикалық желілер білімді түсіндірудің ең қуатты құралы болып табылады. Алайда оларға білім түсінігінің біркелкілігі және байланыстардың бірмағыналығы тән емес. Білімді қолдану және түсіндіру процесінің автоматизациялануы кезінде біркелкілік және бірмағыналықтың болмауы интеллектуалды жүйелердегі процесті қиындатады. Білімдерді түсіндіру формасын бір ізге салуға, максимальды біркелкі қылуға қызығушылқ тууы әбден ықтимал. Жасанды интеллектегі осындай есептерді шешудің бір тәсілі болып, желідегі арнайы түсініктер төбесіне және төбелердің (фреймдердің) арасындағы байланысты бір ізге салуға өтуші болып табылады. жүктеу/скачать 316.11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|