Биология және экология кафедрасы 050608 Экология мамандығы бойынша кредиттік оқу жүйесінде оқитын студенттерге арналған

1. Топокарта түрлерін атаңыз.

2. Бүлінген экожүйені картаға түсіруде топокарталардың маңызы мен кемшіліктерін атаңыз.

3. Топокартада өсімдіктер қандай шартты белгілермен көрсетіледі?

4. Абсолютті және салыстырмалы биіктік дегеніміз не?

5. Су айрық сызық дегеніміз не?

6. Өзен бассейні дегеніміз не?

Әдістемелік нұсқаулар: Суреттер қарындашпен сызылуы тиіс. Әрбір тапсырма бойынша талдау жасалады.

2-тапсырманы орындағанда профиль масштабы шамамен болады: горизонтальды масштаб 1:10000 немесе 1:25000, ал вертикальды масштаб 1:1000 болғаны жөн.\

3-тапсырманы орындағанда беткейлердің көлбеулігі төмендегі формула бойынша анықталады:

КС=12:ВЗ, мұндағы КС - беткей көлбеулігі, градуспен; ВЗ - заложение мөлшері, мм. Заложение мөлшері шкала бойынша табылады.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Топокартада берілген аймақтың жер бедерінің горизонтальды тілімделу коэффициентін анықтау.

2. Топокартада берілген аймақтың жер бедерінің вертикальды тілімделу коэффициентін анықтау.

3. Топокартада берілген аймақтың жер бедерінің эрозиялық тілімделу коэффициентін анықтау.

4. Картограммалар салу.
Қажетті құралдар: Масштабы 1:25000, 1:10000 топографиялық карталар, циркуль, транспортир, карандаш, сызғыш, калька, бояу қарындаш.

Бақылау сұрақтары:

1. Өзен аңғарының элементтерін атаңыз.

2. Жайылма дегеніміз не?

3. Аймақтың жер бедерінің горизонтальды тілімделу коэффициенті қалай есептеледі?

4. Аймақтың жер бедерінің вертикальды тілімделу коэффициенті қалай есептеледі?

5. Аймақтың жер бедерінің эрозиялық тілімделу коэффициенті қалай есептеледі?

Аймақтың жер бедерінің горизонтальды тілімделу коэффициентін есептеу үшін су айрық сызық пен тальвег арасының ара қашықтығы есептеледі. Есептеулер метр арқылы көрсетіледі. 1-кесте бойынша аймақтың жер бедерінің горизонтальды тілімдену дәрежесі анықталады:

Аймақтың жер бедерінің вертикальды тілімделу коэффициентін есептеу үшін су айрық пен тальвег биіктіктерінің амплитудасы есептеледі. Есептеулер метр арқылы көрсетіледі. 2-кесте бойынша аймақтың жер бедерінің вертикальды тілімдену тілімдену дәрежесі анықталады:

Аймақтың жер бедерінің эрозиялық тілімделу коэффициенті мына формуламен есептеледі:

К=l/P,

Мұндағы К - аймақтың жер бедерінің эрозиялық тілімделу коэффициенті;

Берілген есептеулер негізінде 3 картограмма салу.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Аэрофотосуреттер (АФС) туралы түсінік.

2. Аэрофотосуреттердің масштабын есептеу.

3. Аэрофотосуреттерді топографиялық және ландшафтық дешифрлеу (елді мекендер, жол, шаруашылық және инженерлік ғимараттар, гидрографиялық тор, жыра-сайлар жүйесі т.б.).

1. Аэрофотоматериалдарды топографиялық және ландшафтық дешифрлеуде қолданылатын дешифрлік белгілер?

2. Бүлінген экожүйені картаға түсіруде аэрофотоматериалдардың маңызы мен кемшіліктерін атаңыз.

3. Контактілі аэрофотосуреттер, фотоплан және фотосхема дегеніміз не?

Экологиялық картографияда аэрокосмостық зонд әдісі яғни қашықтан зерттеу әдістерінің кешенді жүйесі қолданылады.

Аэрокосмостық зонд әдісі:

- көп зоналық және спектр зоналық аэрофотосурет түсіру;

- жылулық инфрақызыл сурет түсіру;

- перспективті аэрофотосурет түсіру. Бұл әдіс жердің жасанды серігі, орбиталық станциялық станциялар мен пилоттық космос станциясынан түсірілетін космостық сурет, сканер, телевизиялық, радиолокациялық, инфрақызыл т.б. сурет түсірумен бірлесе жүреді.

Практика жүзінде фото және сканерлік суреттер кең қолданылады. Бұл суреттер арқылы ландшафттың техногендік элементтерін, техногендік кешендер, антропогендік әсердің экологиялық салдарын (ластану ауданы, өсімдік жамылғысының бұзылуы, өрт, кесілген орман ауданы, қауіпті техногендік құбылыстардың байқалу ауданы т.б.) бөліп көрсетуге болады.

Аэрофотосурет түрлерімен танысу. Берілген негізгі белгілер бойынша аймаққа сипаттама беру. Дешифрлік көрсеткіштер бойынша (форма, контур, мөлшері, тон, сурет структурасы т.б.) топографиялық дешифрлеу. Елді мекендер, жолдар, шаруашылық жәнетинженерлік ғимараттар, гидрографиялық тор және жыра-сайлар жүйесі, ауыл шаруашылық алқаптары.

Дешифрлеу анық және дәл объектілер контурынан шартты және қиын табылатын объектілерге қарай жүреді. Дәптерге контур немесе объект нөмірі мен оның сипаттамасы жазылады.
Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Аэрофотоматериалдар бойынша аймақтың өсімдік жамылғысына сипаттама.

2. Аэрофотоматериалдар бойынша аймақтың топырақ жамылғысына сипаттама.

3. Аэрофотоматериалдар бойынша аймақтың экологиялық жағдайына сипаттама.

1. Аэрофотоматериалдарды топографиялық және ландшафтық дешифрлеуде қолданылатын дешифрлік белгілер?

2. Бүлінген экожүйені картаға түсіруде аэрофотоматериалдардың маңызы мен кемшіліктерін атаңыз.

3. Контактілі аэрофотосуреттер, фотоплан және фотосхема дегеніміз не?

АФС бойынша суретте кескінделген өсімдіктер жамылғысы мен ауыл шаруашылық алқаптарын анықтайды. 3-кестені толтыру қажет.

АФС үстіне калька салып өзен аңғарын, беткейлерді, төбелерді, сайларды, ойыстарды белгілейді. Егр аймақ ландшафтық біркелкі болмаса, копмлекстік мөлшерін анықтайды. Ол үшін алдымен үш бағытта ұзындығы 3-5 см түзу сызық сызып лупа арқылы әрбір контур ұзындығын есептейді. Сөйтіп әрбір компоненттің проценттік үлес көрсеткіші анықталады.

Аэрофотоматериалдар бойынша аймақта кездесетін бұзылған экожүйелерді табыңыз: эрозияға ұшыраған жерлер, сортаңданған жерлер, батпақтанған жерлер.

Осы экожүйелерді картаға түсіру. Шартты белгілерін салу.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Бүлінген экожүйе топырақтарын зерттеудің күрделілік категориясы мен масштабын анықтау.

2. Далалық кезең ұзақтығын анықтау.

3. Зерттеуге тиісті жұмыс көлемін анықтау.

4. Бүлінген экожүйені зерттеуге қажетті мамандар санын анықтау.

5. Зерттеу жұмыстарының құнын анықтау.

6. Зерттеу нәтижелерін кестеге салу.
Қажетті құралдар: Масштабы 1:25000, 1:10000 топографиялық карталар немесе аэрофотоматериалдар, циркуль, транспортир, карандаш, сызғыш, калькулятор.

Бақылау сұрақтары:

1. Бүлінген экожүйе топырақтарын зерттеу жұмыстарын жүргізудің қанша категориясы белгілі?

2. Ауданы 15%-тен астам екіншілік тұзданған жерлері бар аймақты қандай категориямен зерттейді?

3. Бүлінген топырақтарды зерттеу масштабы қандай факторларға байланысты?

1. Бүлінген экожүйелер топырақтары ірі масштабта зерттеледі: 1:2000, 1:5000, 1:10000. Топырақ зерттеу масштабы зерттеу мақсатына, экожүйе түріне, шаруашылық мамандануына, жерді пайдалану интенсивтігіне және топырақ жамылғысының күрделігіне байланысты. Бір шаруашылықтың өзінде топырақтар түрлі масштабта зерттелуі мүмкін.

Бүлінген экожүйелер топырақтары аймақтың ерекшелігіне қарай 5 күрделілік категориясы бойынша зерттеледі.

2. Батыс Қазақстан облысында далалық кезең ұзақтығы жылдың орташа температурасы жылы кезеңде, шамамен 15.04.-15.09 аралығында болады.

3. Бүлінген экожүйелер топырақтарын зерттегенде бір топырақ зерттеуші маманға жұмыс көлемі аймақтың күрделілік категориясы мен зерттеу масштабына байланысты.

4. Бүлінген экожүйенің топырақтарын зерттегенде отряд құрамына 6-7 маман кіреді, ал 2-3 отряд зерттеу экспедициясын құрайды.

5. Ауданы 1000 га аймақты зерттегенде құны аймақтың күрделілік категориясы мен зерттеу масштабына байланысты алынады.

6. Зертету нәтижелері кестеге толтырылады.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Шаруашылықтың экспликациясы бойынша зерттелетін аймақ ауданын анықтау.

2. Зерттелетін аймақ ауданы, күрделілік категориясы мен зерттеу масштабына байланысты қазылуға тиісті топырақ шұңқырларының санын анықтау.

3. Химиялық талдауға үлгілер алынатын топырақ шұңқырларының санын анықтау.

4. Зерттеу нәтижелері наряд-тапсырма түрінде толтырылады.
Қажетті құралдар: Масштабы 1:25000, 1:10000 топографиялық карталар немесе аэрофотоматериалдар, циркуль, транспортир, карандаш, сызғыш, калькулятор.

Бақылау сұрақтары:

1. Топырақ шұңқырлары дегеніміз не?

2. Аймақты аэрофотоматериалдар бойынша зерттегенде топырақ шұңқырларының саны қандай қатынас бойынша есептеледі?

3. Аймақты топокарталар бойынша зерттегенде топырақ шұңқырларының саны қандай қатынас бойынша есептеледі?

1. Бір топырақ шұңқыры қанша аймақтан қазылуға тиісті аудан (гектармен) мөлшері күрделілік категориясы мен зерттеу масштабына байланысты норматив бойынша анықталады.

2. Аймақты аэрофотоматериалдар бойынша зерттегенде топырақ шұңқырлары, жартылай шұңқырлары мен қазбаларының саны 1:4:2 қатынасы шамасында, ал топокарта арқылы зерттегенде 1:4:2 қатынасы шамасында болады.

3. Химиялық талдауға барлық топырақ шұңқырларынан және жартылай шұңқырлардың 1/10 бөлігінен алынады.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Топокарта бойынша негізгі рельеф формаларын бөліп көрсету.

2. Калькаға салынған учаскеде түйін және парраллель қиып өту әдістері бойынша жұмыс маршруттарын жоспарлау.

3. Бір күні зерттелетін жұмыс маршрутының ұзындығын есептеу.

4. 2-3 топырақ шұңқырына привязка жасау.

5. Аймақта зерттелуге тиісті топырақ шұңқырларын белгілеу.

6. Аймақта зерттелуге тиісті ең кіші топырақ контурын бөліп көрсету.

7. Көршілес аймақ шекарасын беттестіріп топырақ контурларының дәлдігін тексеру.

1. Топырақ жамылғысы біркелкі, экожүйелері бұзылмаған аймақта жұмыс маршрутының қандай әдісі қолданылады?

2. Бұзылған топырақтары көп және экологиялық жағдайы күрделі аймақта жұмыс маршруты қалай жоспарланады.

3. Топырақ шұңқырларына қандай жергілікті белгілер бойынша привязка жасалады?

1. Бір топырақ шұңқыры қанша гектар аймақтан қазылуға тиісті норматив күрделілік категориясы мен зерттеу масштабына байланысты.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Бүлінген топырақтардың картасы мен картограммасын жасау үшін шартты белгілерді іріктеу.

2. Топырақ контурларын салу.

3. Контурларға индекс қою және қажетті түспен бояу.

4. Бұзылған экожүйелер картасын рамадан тыс безендіру: картуш, легенда. Штамп, рамка.

5. Түсіндірме жазба жазу.

6. Бұзылған экожүйелер ауданын есептеу және проценттік үлесін көрсету.
Қажетті құралдар: Масштабы 1:25000, 1:10000 топографиялық карталар немесе аэрофотоматериалдар, циркуль, транспортир, карандаш, сызғыш, калькулятор.
Бақылау сұрақтары:

1. Ортаның бір компонентінің бір нүктедегі белгілі бір уақыт аралығында бір көрсеткіш бойынша жағдайын анықтайды?

2. Белгілі бір уақыт аралығында экологиялық жағдайды сипаттайтын көрсеткіштерді атаңыз.

3. Атмосфера ластануының кешенді индексі қандай көрсеткіштерге жатады?

1. Топырақ шұңқырларын тұтас нөмірлейді. Шартты белгілер (цифр, индекс, т.б.белгілер) топографиялық карталардың жоғары шекарасына параллель жазылады.

2. Картада кескінделген әрбір контур 1 немесе 2 топырақ шұңқырларымен сипатталу керек. Контур шекарасы қалыңдығы 0,3 мм тұтас сызық арқылы кескінделеді. Контур ортасына қара тушьпен индекс жазылады. Картада топырақтың механикалық құрамы, топырақ түзуші жыныстарсортаңдану көрсеткіші, тұздану, тастақтық мөлшері, шайылу дәрежжесі көрсетілгені жөн.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Дефляция туралы түсінік.

2. Деляция түрлері.

3. Топырақ дефляциясының критерийлері.

4. Жылдық орташа шаңды дауылдар байқалатын күндер санын жазу.

5. Картограмма тұрғызу.

1. Топырақ дефляциясы мен жылдық орташа шаңды дауылдар байқалатын күндер арасында байланыс болуы неліктен?

2. Картограмма бойынша сипаттама жазыңыз..

Қажетті құралдар: Масштабы 1:25000, 1:10000 топографиялық карталар немесе аэрофотоматериалдар, циркуль, транспортир, карандаш, сызғыш, калькулятор.

Әдістемелік нұсқаулар:

1. Бір топырақ шұңқыры қанша гектар аймақтан қазылуға тиісті норматив күрделілік категориясы мен зерттеу масштабына байланысты.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Сызықтық және жазықтық эрозия.

2. Жыралар жүйесінің тығыздығы коэффициентін анықтау.

3. Жыралардың тығыздық коэффициентін анықтау.

4. Картограмма тұрғызу.
Қажетті құралдар: Масштабы 1:25000, 1:10000 топографиялық карталар немесе аэрофотоматериалдар, циркуль, транспортир, карандаш, сызғыш, калькулятор.

Бақылау сұрақтары:

1. Жыралардың пайда болуына әсер ететін факторлар?

2. Топырақтың эрозия әсерінен бұзылу деңгейі.

3. Аймақтың экологиялық жағдайына сипаттама беріңіз?

1. Бір топырақ шұңқыры қанша гектар аймақтан қазылуға тиісті норматив күрделілік категориясы мен зерттеу масштабына байланысты.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Пестицидтер қолданған аймақты есептеу.

2. Пестицидтердің ыдырау коэффициентін анықтау.

3. Пестицидтермен ластану дәрежесін анықтау, градация көрсеткіштерін бөлу.

4. Картограмма тұрғызу.

5. Картограмманы талдау.

1. Пестицидтердің ыдырауы қандай көрсеткіштерге байланысты?

2. Пестицидтердің ыдырауына аймақтың батпақтану дәрежесі мен механикалық құрамы қалай әсер етеді?

3. Топырақтың пестицидтермен ластану дәрежесін атаңыз.

1. Бір топырақ шұңқыры қанша гектар аймақтан қазылуға тиісті норматив күрделілік категориясы мен зерттеу масштабына байланысты.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Берілген карталарда қолданылған картографиялық кескіндер түрлерін анықтау.

2. Экологиялық карталардағы кескінделген құбылыстар мен қолданылған картографиялық кескіндердің сәйкестігін анықтау.

3. Осы құбылыстарды неғұрлым дәл нақты көрсету үшін қандай картографиялық кескіндерді қолдануға болады?

4. Талдау нәтижелерін кестеге толтыру.

Қажетті құралдар: Масштабы 1:25000, 1:10000 топографиялық карталар немесе аэрофотоматериалдар, циркуль, транспортир, карандаш, сызғыш, калькулятор, экологиялық атластар, карта фрагменттері.

Бақылау сұрақтары:

1. Динамикалық құбылыстарды қандай картографиялық кескіндермен көрсетеді?

2. Картографиялық кескін түрлерін атаңыз.

3. Картографиялық кескін түрі мен картада көрсетілген құбылыстардың сәйкестігі көрстеіп өз пікіріңізді дәлелдеңіз.

1. Бір топырақ шұңқыры қанша гектар аймақтан қазылуға тиісті норматив күрделілік категориясы мен зерттеу масштабына байланысты.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

СӨЖ оқытушының қатысуымен (ОЖСӨЖ) аудиториядан тыс және оқытушысыз аудиториядан тыс (СӨЖ) сабақтардан тұрады. СӨЖ тапсырмалары апта бойынша берілген. СОӨЖ сабақтарында тексеріледі. СӨЖ тапсырмалары сәйкес мерзімінен кешіктірігенде баға төмендетіледі.

- Тақырып бойынша конспект – арнайы СӨЖ арналған дәптерде орындалады. Құрылымы: тақырып аты, актуальдылығы, практикалық маңызы, салыстырмалы талдау, пайдаланылған әдебиеттер. Қажет жағдайда сурет, диаграмма т.б. графикалық материалдар болуы тиіс.

- Қосымша сұрақтарды конспектілеу және үй тапсырмасын орындау - арнайы СӨЖ арналған дәптерде орындалады. Қолданылған әдебиеттер, ұқыптылық, логикалық шешім және баяндау тілі бағалауда ескеріледі.

- Кестелер мен суреттер, диаграммалар, графиктер - арнайы СӨЖ арналған дәптерде немесе бет А4 немесе А3 формат түрінде арнайы қосымша бет түрінде орындалады. Құрылымы: кестенің атауы, терминдер анықтамасы және салыстырмалы талдау. Барлық кесте, сурет, диаграмма және графикке міндетті түрде талдау жасалу қажет. Диаграмма мен суреттерді арнайы компьютерлік программамен салып дәптерге қосымша келтіруге болады.

- Кроссворд - арнайы СӨЖ арналған дәптерде немесе бет А4 немесе А3 формат түрінде арнайы қосымша бет түрінде орындалады. Құрылымы: кроссвордтың тақырыбы, атауы, сұрақтар, жауаптар. Кем дегенде 15-20 жуық терминнен тұруы тиіс.

- Карталар – контур карта пайдаланылады. Карта қарындашпен чертеждік шрифтпен салынады. Карта легендасы болуы керек.

- Глоссарий - арнайы СӨЖ арналған дәптерде орындалады. Терминдердің анықтамасы жазылады. Жеке дәптер арнап алфавит тәртібімен немесе жүйелік тақырыптық бағытта орындауға болады.
Қараңыз: «Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі» 3.1 кесте және «Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі» 4 тарау.

Орындалған барлық өзіндік жұмыстар СӨОЖ-де тапсырылады.

1. Бүлінген экожүйені картаға түсіру пәнінің пайда болуының қысқаша тарихы.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Шаруашылықта жерге орналастырудың жобасында берілген шартты белгілерін салу.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. «Бұзылған экожүйелерді зерттеу этаптары» схемасын сызу

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Шаруашылықта жерге орналастырудың жобасында берілген аймақтың экологиялық сипаттамасын жазу.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Топокартада берілген аймақтың экологиялық сипаттамасын жазу.

2. Топокарта бойынша ара қашықтықты анықтау.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

Сурет 1 - Бұзылған экожүйелерді зерттеу этаптары

№7 СӨЖ: Горизонталь түрлерімен танысу

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Топокарта бойынша өзен бассейндерінің шекарасын анықтап, су айрық сызығын жүргізу.

2. Топокарта бойынша аймақты геоморфологиялық учаскелерге бөлу. Рельеф элементтері мен формасына сипаттама беру: ұзындығы, құрылысы ерекшеліктері, көлбеулігі, беткей экспозициясы, биіктігі, құрылысы, аңғар аралық жазықтықтар, жыра-сай жүйесі.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Шаруашылықтың эрозиялық тілімделу дәрежесі жоғары учаскелерінде экологиялық қалпына келтіру шараларын негіздеу.

2. Картограмма тұрғызу. Оларды картографиялық талаптарға сәйкес безендіру.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Дешифрлеу туралы түсінік. Тура және жанама белгілер.

2. Тақырып бойынша реферат жазу.

Мақсаты: Төмендегі сайт бойынша космостық суреттер каталогымен танысу. Суреттер бұлтсыз болуына көңіл бөлінуі керек.

БҚО территориясы кескінделген аймақты табу.

http://glovis.usgs.gov

http://edcsns17.cr.usgs.gov/EarthExplorer

http://www.landsat.org/worldclickmap.html

https://zulu.ssc.nasa.gov/mrsid/mrsid.pl

http://catalog.scanex.ru/dewb/step1.pl

http://www.transparentworld.ru/

http://www.google.kz/ - Карты – Спутник.

Аэрокосмостық материалдарды талдау үшін компьютерлік бағдарламалар қолданылады:

MultiSpec, FuzMe, Gimp 2, Image, Fragstat.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

Афанасьева Т.В., Петрусевич Ю.М., Трифонова Т.А. Практикум по дешифрированию аэрофотоснимков при почвенных исследованиях. – М.: Изд-во МГУ, 1977.

Тольчельников Ю.С. Дешифрирование по аэроснимкам почв Северного Казахстана (лесостепная, степная и сухостепная зоны). – М.-Л.: Наука, 1966.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Бүлінген экожүйелер.

2. Бүлінген экожүйені жіктеу.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Бүлінген экожүйелер.

2. Бүлінген экожүйені жіктеу.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Табиғат объектілерін дешифрлеуде қолданылатын түрлі көрсеткіштердің маңызы.

2. Кестені толтыру және сипаттама беру.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

Афанасьева Т.В., Петрусевич Ю.М., Трифонова Т.А. Практикум по дешифрированию аэрофотоснимков при почвенных исследованиях. – М.: Изд-во МГУ, 1977.

Тольчельников Ю.С. Дешифрирование по аэроснимкам почв Северного Казахстана (лесостепная, степная и сухостепная зоны). – М.-Л.: Наука, 1966.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Бүлінген экожүйелер.

2. Бүлінген экожүйені жіктеу.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Күрделілік категориясын туралы конспект жазу.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

№22 СӨЖ: Бүлінген экожүйелер анықтамасы және пайда болуы:

1. Бүлінген экожүйелер.

2. Бүлінген экожүйені жіктеу.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Топырақ шұңқырларының түрлері туралы конспект жазу.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Бүлінген экожүйелер.

2. Бүлінген экожүйені жіктеу.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. АФС бойынша жұмыс маршруттарын жоспарлаудың ерекшелігі.

2. №10 зертханалық жұмысты АФС бойынша орындау.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Бүлінген экожүйелер.

2. Бүлінген экожүйені жіктеу.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

1. Бұзылған экожүйелердің картасының алғашқы нұсқасын жасау. Контурларды индекспен белгілеу және бояу. Бұзылған экожүйелер картасына легенда жазу.

2. Бұзылған экожүйені қалпына келтіру негіздемесін жасау.

Әдебиеттер:

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

Стурман В.И. Экологическое картографирование. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 251 с.

Пән бойынша сарамандар жоспарланбаған.

Білімді бағалау саясаты төмендегі принциптерге сүйенеді: объективтілік, жариялық, икемделгіштік, жоғары дифференциальдық.

Рейтингілік бақылау және емтихан нәтижелері бойынша қорытынды баға қойылады.

Рейтингілік бақылау және қорытынды баға: Оқытушы семестрдің әрбір 8-аптасында 100 баллдық шкаламен рейтингтік көрсеткіші нәтижелерін қояды, ал рейтинг көрсеткіші, өз ретінде оқытушы ұйғарымына сәйкес өткізілген ағымдағы және аралық бақылау бойынша балл қосындысы болып есептеледі.

Қорытынды баға төмендегі формула бойынша есептеледі :

U = [(P1 +P2) / 2] * 0,6 + E * 0,4;

мұндағы P1 – бірінші рейтинг бағасының цифрлік эквиваленті; P2 – екінші рейтинг бағасының цифрлік эквиваленті; Е – емтихан бағасының цифрлік эквиваленті.

Әріптік баға және оның балл түріндегі цифрлік эквиваленті дұрыс жауаптардың проценттік санына сәйкес анықталады.

1. Сабаққа қатысу: Сабаққа дайындалу және қатысу міндетті болып табылады. Сабаққа дәлелді себеппен келмеген жағдайда қосымша уақытта пәннің бағдарламасында көрсетілген тапсырмалар толық көлемде орындалуы тиіс. Сабаққа дәлелсіз себептермен курстың үштен бір бөлігіне қатыспаған жағдайда студенттің оқудан шығарылатыны туралы ескертіледі. Егер студент сабаққа дәлелді себеппен (қажетті құжаты болған жағдайда) қатыспаса, тиісті тапсырмаларды оқытушы белгілеген 2 апта мерзімде орындауға тиісті.

2. Аудиториядағы тәртіп: Кешіккен студенттер сабаққа жіберілмейді. Сабақ кезінде ұялы телефон қолдануға болмайды. Ұялы телефон өшірулі болуы керек.

4. Бақылау жұмысы. Сабақ кезінде орындалады, сабақ соңында тапсырылады. Сабақтан соң қабылданбайды және бағаланбайды. Студенттердің білімін тексеру негізінен тест тапсырмаларын орындау және бақылау арқылы бағаланады.

5. Глоссарий және карталар салу. Контур картаға түрлі-түсті қаламдар қолданып карындашпен салу керек. Контур картада салынған объектілер барлығы жазылуы тиіс. Бұл тапсырмаларды орындау рейтинг көрсеткішіне ықпал ететінін ескеру керек. Барлық контур карталар, диаграммалар арнаулы папкаға тігіледі. Глоссарий СӨЖ дәптеріне орындалады.

6. Әңгімелесу, баяндамалар мен хабарламаларды талқылау. Тақырып, хабарлама, баяндамалар бойынша әңгімелесу әрбір топ үшін кесте бойынша жүргізіледі, қайта тапсыру рұқсат етілмейді. Білімдерін тексеру тест тапсырмаларын орындау арқылы жүргізіледі.

7. Рольдік ойын. Рольдік ойын топ бойынша дайындалады. Дайындау мерзімі: 1 апта. Студенттердің белсенділігі, логикалық ойлауы, тез және дәлме дәл жауап беруі мен проблемаларды толық шешуі ескеріледі.

8. Микроемтихан. Өзіндік жұмыстар аралық бақылауды жүргізбес бұрын кем дегенде 3 күн бұрын тапсырылуы тиіс. Студенттерге рейтинг көрсеткіш аралық бақылау тапсырылған күні қойылады.

Студент егер сабақ жібермей, тақырып бойынша жоспарланған барлық тапсырмаларды нақты, дұрыс, ұқыпты, толық орындап, есеп беріп, бақылау және жеке өзіндік жұмыстарды уақытында тапсырған жағдайда. аралық бақылаудан босатылуы мүмкін. Студент әрбір кредит сағат бойынша жинаған балдарын есептеп жүру қажет (11.1, 11.2 кестелер бойынша).

«Бүлінген экожүйені картаға түсіру» пәні бойынша жоспарланған тест тапсырмалары офис-тіркеуші бөліміне тапсырылады. Төменде мысал келтірілген. Әрбір тапсырмаға жауаптың 5-варианті беріледі.

«Бүлінген экожүйені картаға түсіру» пәні бойынша өзіндік дайындық үшін сұрақтар тізімі тиісінше кредит-сағаттар бойынша берілген.

1. 
   Аймақтың бүлінген экожүйесіне сипаттама беру үшін экологиялық картографияның маңызы.
   
2. 
   Экологиялық картографияның мақсаты.
   
3. 
   Экологиялық картографияның негізгі міндеттері.
   
4. 
   Экологиялық картографияның негізгі бағыттары.
   
5. 
   Антропогендік әсер ету формалары.
   
6. 
   Жерді пайдалану түрлері.
   
7. 
   Ландшафтық-экологиялық картаға түсіру.
   
8. 
   Экологиялық карталардың басқа да табиғат карталарынан айырмашылығы.
   
9. 
   Экологиялық карталарды жіктеу принциптері.
   
10. 
    Экологиялық карталардың түрлері.
    
11. 
    Экологиялық ситуация түрлері.
    
12. 
    Экожүйе компоненттерінің бүлінуінен туындайтын экологиялық проблемалар.
    
13. 
    Антропогендік әсер ету бойынша аймақты ранжирлеу.
    
14. 
    Экологияллық проблемаларға байланысты аймақты ранжирлеу.
    
15. 
    Бүлінген экожүйелерді картаға түсіру этаптары.
    
16. 
    Бүлінген экожүйенің анықтамасын жазу.
    
17. 
    Бүлінген экожүйелердің жіктелуі.
    
18. 
    Бүлінген экожүйені зерттеу қандай мамандар қатысуымен жүреді?
    
19. 
    Экологиялық картография ғылымының анықтамасы.
    

20. 
    Кеңістікте өзгеретін кез келген құбылыстардың бейнелеудің тиімді тәсілі болып не саналады?
    
21. 
    Экологиялық картографияның зерттеу нәтижелері қайда қолданылады?
    
22. 
    Экологиялық карталарға қойылатын негізгі талаптарды атңыз.
    
23. 
    Экологиялық карталардың масштабына қарай бөлінуі.
    
24. 
    Экологиялық карталардың мазмұнына қарай бөлінуі.
    
25. 
    Экологиялық карталардың қолданылу бағытына қарай бөлінуі.
    
26. 
    Жерге орналастыру жобасы бойынша неліктен карта жасауға болмайды?
    
27. 
    Жерге орналастыру жоспары бойынша бүлінген экожүйені картаға түсіргенде қандай мәліметтер алынады?
    

28. 
    Бұзылған экожүйені картаға түсірудің зерттеу объектісі.
    
29. 
    Бүлінген экожүйені картаға түсіру үшін қандай картографиялық негіздер қолданылады?
    
30. 
    Топокарталардың басқа картографиялық негіздермен салыстырғанда артықшылығы мен кемшіліктері.
    
31. 
    Аймақтың қазіргі экологиялық жағдайының сипаттамасы берілген картада көрсетілетін
    
32. 
    мәліметтер туралы конспект жазу.
    

«Қоршаған орта туралы ілім» пәні бойынша емтихан компьютерлік тестілеу әдісімен қабылданады, сондықтан емтихан билеттері жасалған жоқ.

Электронный учебник по экологии корпус № 4, читальный зал № 2

Корпус № 5, арнайы жабдықталған кабинет жоқ.