Биологияға кіріспе пәнін оқып, студенттер биологияның тарихи пайда болу сатысын, өзара байланысын қазіргі биологияның фундаментальдық мәселелерді және ғылымның методологиясын таныстырады
жүктеу/скачать 3.54 Mb.
|
| Глоссарий:
Аутэкология - сыртқы ортаның әртүрлі факторларының жеке организмдерге (дара, түр) және популяцияға әсерін зерттейтін экология саласы; Абиотикалық факторлар - тірі организмдерге тікелей немесе жанама әсер ететін өлі табиғат элементтері (космостық, геофизикалық, климаттық, кеңістік, уақытша, т.б.); Абиогенді- тірі организмдердің қатысуынсыз жүретін процесс; Аутэкология - белгілі түрге жататын жеке особьтарды зерттейтін экологияның бөлімі немесе түр экологиясы; Биотикалық факторлар - тірі организмдердің бір-біріне әсерінің барлық түрлері; Биоценоз — кұрлықтың не суқойманың бip үлескесінде тіршілік етуші өзара байланысты микроорганизмдер, жануарлар және өсімдіктер жиынтығы; Демэкология - популяциялар мен оларды қоршаған орта арасындағы қарым-қатынастарын зерттейтін экологияның бөлімі; Синэкология (грек, syn - бipгe) - популяцияның, қауымдастық пен экожүйенің қоршаған ортамен өзара қатынасын зерттейтін экология бөлімі; Экожүйе- жүйе ішіндегі түрлердің көптүрлілігі мен зат айналымын түзетін энергия ағымымен қамтамасыз ететін, берілген үлескідені белгілеу үшін қолданылады; Экологиялық пирамида - биотоптың кері пирамидасы, 1966 ж. Ч. Элтон тұжырымдаған концепция; Экология (грек, oikos - үй, орын және logos - ілім, ғылым) - организмдердің және олар түзетін қауымдастықтың өзара және қоршаған ортамен қарым-қатынастары туралы ғылым; Экологиялық зиян - антропогендік ic-әрекеттердің зардабынан болған қоршаған ортадағы жағымсыз өзгерістер. Блиц-тест: 1. Ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын зерттейтін ғылым: A) этология; B) этнология; C) эхинология; D) экология; E) этноботаника. 2. Агроценоздар дегеніміз: A) өте көп түрлерден құралған биогеоценоздар; B) жасанды биогеоценоздар; C) жойылмайтын тұрақты биогеоценоздар; D) топыраққа түскен заттарды пайдаланатын биогеоценоздар; E) табиғи биогеоценоздар. 3. Экожүйе дегеніміз: A) аймақ; B) түрлердің дамуы; C) түрлер жиынтығы; D) түрлердің тұрақты деңгейі; E) түрлердің өзгеруі. 4. Экожүйе терминін 1935 жылы ғылымға енгізген: A) А.Н.Северцев; B) М.В.Ломоносов; C) Ч.Дарвин; D) Аристотель; E) А.Тексли. 5. Биологиялық оптимум деп ненің үйлесімділігін айтады? А) биотикалық факторлардың; B) абиотикалық факторлардың; C) барлық факторлардың; D) антропогендік факторлардың; E) антропогендік биотикалық факторлардың. 6. Тірі зат деп қайсысын айтамыз? А) қорек тізбегінің екінші баспалдағына өтетін продуценттер биомассасы; B) өлген ағзалардың денелерінен түзілген масса; C) жердің барлық организмдерінің жиынтығы; D) тірі ағзалардың шіруі нәтижесінде; E) редуценттердің биомассасы. 7. Даралар арасында бір-бірімен тығыз байланыста болатын түрлер тізбегі: А) қоректену торы; B) заттардың айналымы; C) қоректік; D) биоценоз; E) экологиялық пирамида. 8. Экология» термині қай ғалымның есімімен байланысты: А) В.И.Вернадский; B) Э.Геккель; C) К.Мебиус; D) Ю.Либих; E) В.Н.Сукачев. 9. Табиғат пайдаланушылар үнемі басшылыққа алатын экологияның 4 заңдылығын негіздеген ғалым: А) Э.Леруа; B) Б.Коммонер; C) В.Н.Сукачев; D) В.В.Докучаев; E) Э.Зюсс. 10. Толеранттылық заңын ашқан кім: А) Ю.Одум; B) Э.Геккель; C) В.Радкевич; D) Ю.Либих; E) В.Шельфорд. 11. Тірі ағзаға әсер ететін қоршаған ортаның элементтері: А) экологиялық жүйе; B) экологиялық спектр; C) экологиялық орта; D) экологиялық орын; E) экологиялық фактор. жүктеу/скачать 3.54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|