Љ°быр индірісі ®рдістерініў теориясы 050709 «Металлургия»
жүктеу/скачать 2.38 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Баспа“а С. Торай“ыров атында“ы Павлодар мемлекеттік университеті металлургия, машина жасау жЩне кйлік факультетініЈ о›у-Щдістемелік кеЈесімен ±сынылды Пікірсарапшы
- Пішіндеу Їшін бастап›ы дайындаманыЈ йлшемін есептеу Дайындама диаметрін есептеу
- Дайындама ›абыр“асыныЈ ›алыЈды“ын есептеу
- 1.3 Ба“ыттап±ста“ышсыз созумен ›±бырларды пішімдеу Їшін са›инаны мйлшерлеулеу
- 1.4 љыс›а ба“ыттап±ста“ышта ›±бырды созу ар›ылы пішімдеу
|
љаза›стан республикасыныЈ білім жЩне “ылым министрлігі С. Торай“ыров атында“ы Павлодар мемлекеттік университеті љ°БЫР иНДІРІСІ ®РДІСТЕРІНІў ТЕОРИЯСЫ 050709 «Металлургия» маманды“ыныЈ студенттеріне тЩжірибелік саба›тар“а арнал“ан Щдістемелік н±с›аулы› Павлодар
Кереку 2009
УДК 621.774.01(07) ББК 34.748я7 љ 33
Р.И. Сержанов – техника “ылымдарыныЈ кандидаты, профессор. љ±растырушылар: Н.Т. Бия›аева, Н.С. Сембаев, Ж.Ш. Шошай љ33 љ±быр йндірісі ЇрдістерініЈ теориясы. тЩжірибелік саба›тар“а арнал“ан Щдістемелік н±с›аулы› / ›±раст. Н.Т. Биа›аева, Н.С. Сембаев, Ж.Ш. Шошай. – Павлодар : Кереку, 2009. – 76 б.
Шдістемелік н±с›аулы›та «љ±быр йндірісі ЇрдістерініЈ теориясы» пЩні бойынша есептерді шы“ару мысалдары, теориялы› бйлім жЩне йзіндігінен есептерді есептеп шы“ару“а арнал“ан есептер келтірілген. Шдістемелік н±с›аулы› о›у ж±мыс жоспары жЩне 050709 «Металлургия» маманды“ыныЈ элективті пЩндер тізімдемесі негізінде жасалды. УДК 621.774.01 (07) ББК 34.748я7
© Н.Т. Биа›аева, Н.С. Сембаев, Ж.Ш. Шошай, 2009 © С. Торай“ыров атында“ы ПМУ, 2009
Суы›тай деформациялан“ан ›±быр йндірісініЈ дамуына ›±бырды созу жЩне суы›тай илемдеу тЩжірибеде жЩне теория бойынша зерттеулер мЇмкіндік ту“ызуда. А.И. Целиков, П.Т. Емельяненко, В.В. Носаля, Ю.Ф.Шевакин, П.И. Орро, О.А. Семенов, И.Л. Перлин жЩне т.б “алымдар еЈбектері суы›тай илемдеу ЇрдісініЈ ерекшелігін ашты, ›±быр кермелеу орна›тары жЩне суы›тай илемдеу орна›тарыныЈ ›±рлысын жетілдіруіне жЩне олардыЈ итенсифтендіруге жЩне дайын йнімніЈ сапасын арттыру“а мЇмкіндік береді. љазіргі уа›ытта дейін суы›тай илемдеу Їрдісі жЩне орна›тарды жетілдіру бойынша жал“асын тауып отыр. ОлардыЈ та›ырыбы кеЈ кйлемде: деформация оша“ыныЈ ±зынды“ын ±л“айту; ›±бырды жылыдай илемдеу; азай“ан йлшемдегі калибрлерді ›олдану; (›апас) клеть массасын азайту жЩне орна›тардыЈ жЇрісін жылдамдату; (›апастыЈ) клеттіЈ тек ›ана бір жЇрісі кезінде металдыЈ деформациясы; ›±рыл“ыныЈ калибрленуін жа›сарту жЩне шы“атын дайындаманыЈ йндіру технолгиясын жа›сарту. Суы›тай илемдеу орна›тарын жетілдірудіЈ еЈ тиімді ба“ыты деп оларды екі жіпті илемдеуге ауыстыру жЩне екі ›атарлас орналас›ан ж±п білікті (тандем) клетті ›олдануды есептеуге болады. љ±быр кермелеу цехтарыныЈ ›±рал-жабды›тары йте кЇрделі. Оларда апатсыз ж±мыс істеу, ›ызметету, жо“ары еЈбек йнімділігін де жо“ары сапалы дайын йнімді алу жо“ары квалификациялы›ты ›ажет етеді. Б±л мысалдар кйрсеткендей, ›±бырды ЩртЇрлі техникалы› мЩселелерді шешуге ›олданады жЩне техникалы› шартта“ыдай, стандартта кйрсетілгендей оларды арнайы талаптар“а сЩйкес дайындайды, ›±бырдыЈ эксплуатация шарттарын ескере отырып т±тынушымен бірге жасап шы“арады.Талдау кйрсеткендей ›±быр йндірісі Їздіксіз жетіліп жЩне дамып келеді, о“ан сапа йсімі “ана тЩн емес жЩне сонымен ›атар тапсырыс берушілер т±тынуына байланысты елеулі сапалы› йзгерістері. илшемі жЩне материалы бойынша ›±быр с±рыбы кеЈейіп келеді, ішкі жЩне сырт›ы беттері (атом энергетикасына, ›±рыл“ыжасау“а арнал“ан ›±бырлар) арнайы йЈделген, газ жЩне м±най›±быры магистралы жЩне т.б.) Їшін ›ор“анышты жЩне майдалан“ан жабынды ›±бырларды йндіру саны йсті. Сонымен ›атар металл ›±бырларды ›олдану жЩне оларды шы“аруы кйлемініЈ ›ыс›ару тенденциясы бай›алады, себебі ЩртЇрлі техникалы› міндеттерді шешу Їшін жЩне т±рмыста металемес материалдан (полимерлер, керамика, шыны, асбоцемент, базальт жЩне т.б. жасал“ан ›±бырларды жаппай кеЈ ›олдануда. љ±быр йндіру ЇрдісініЈ теориялы› негіздерін білу ›±быр илемдеу Їрдісіне енгізу шарттарыныЈ ›ажетілігі болып табылады, эксплуатациялау ›±рал-жабды“ыныЈ тиімді ж±мысы, жо“ары сапалы ›±быр илемдеу йнімін алу жЩне маЈызды шаралардыЈ бірі білікті мамандарды даярлау.
Кермелеп ба“ыттап±ста“ышсыз бір рет йткізу ар›ылы кескіндеу кезінде дайындама диаметрін есептеудіЈ негізгі ма›саты дайын ›±бырдыЈ кйлденеЈ ›имасыныЈ периметрін аны›тау болып табылады. љ±быр – дайындамасыныЈ дйЈгелек ›имасыныЈ периметрі дайын ›±бырдыЈ кйлденеЈ ›имасыныЈ периметрінен біраз Їлкен болуы керек, ййткені кескіндеу Їрдісі кезінде оныЈ азаюы болады, содан кескіндеу б±рыштары толымсыз болуына Щкелуі мЇмкін. Периметр йлшемініЈ азаюы кйптеген себеп шарттар“а тЩуелді, еЈ бастысы – сырт›ы дйЈгелету радиусыныЈ ›±быр ›абыр“асыныЈ ›алыЈды“ына ›атынасы, кескін ›ырлары арасында“ы б±рыш жЩне дайындама диаметрініЈ ›абыр“а ›алыЈды“ына ›атынасы. Периметр йзгеруін аны›тау Їшін графикалы› тЩуелділік ›олданылады, кйп кйлемдегі эксперименталды кйрсеткіштер йЈдеуінен алын“ан.
Пт – дайын ›±быр периметрі ДайындаманыЈ сырт›ы диаметрі  ( 1.2)
Эксперимент тЇрде бекітілген, ›±бырды пішіндеу де жуы›тап 50% периметрініЈ йзгеруі керілу, ал 50% – кескін б±рыштарныЈ ›абыр“аларыныЈ ›алыЈдауы Їрдісі жЇреді. Дайындама ›абыр“асыныЈ ›алыЈды“ын дайын ›±бырдыЈ ›абыр“а ›алыЈды“ымен теЈ деп аламыз SЗ = SТ . Екі йткел пішіндеу кезінде ›ыс›а ба“ыттап ±ста“ышты ›олданамыз, екінші йткелде дайындама диаметрі периметрден жЩне аралы› пішін кйлденеЈ ›имасыныЈ периметрімен есептеледі. Периметрді есептеу Їшін аралы› пішінніЈ дйЈгелету радиусын жЩне йлшемін аны›тап алу ›ажет. Ішкі каналдыЈ йлшемдері жЩне дайын ›±бырдыЈ ›абыр“а б±рыштарыныЈ максималды ›алыЈды“ы бастап›ы болып табылады. Ба“ыттап±ста“ышты йткізуді орындау кезінде аралы› пішінніЈ ішкі канал йлшемдері ба“ыттап±ста“ышты еркін енгізуді аралы› пішіндеу б±рышы жЩне ба“ыттап±ста“ыштыЈ дйЈгелету радиусы арасында“ы саЈылаудыЈ есебінде ›амтамассыздандыру ›ажет. СаЈылау 6 йлшемі оЈтайлы болу ›ажет, ййткені оныЈ негізсіз Їлкеюі созу кЇшініЈ йсуіне Щкеледі, ал аз саЈылау ба“ыттап±ста“ышты енгізуге ›и“ашты›тан немесе ішкі канал йлшемдерініЈ ауыт›уынан дЩлдік шегінде бол“анныЈ йзінде мЇмкіндік бермейді. Аралы› пішінге ба“ыттап±ста“ышты енгізгенде саЈылау кескін б±рышыныЈ ішкі дйЈгелету радиусымен жЩне ба“ыттап±ста“ыштыЈ дйгелету радиусы арасымен йлшенеді, ййткені б±л жерде ол минималды (1 - сурет). °сынылып отыр“ан саЈылау йлшемі δ ары›арай кермелеу са›инасыныЈ йлшемдерін ›арастыруда келтірілген. СаЈылауды таЈдауда ›±быр ›абыр“асыныЈ ›алыЈды“ын ескеру ›ажет. Ж±›а ›абыр“алы ›±бырлар Їшін δ азайту“а болады. Керек кезде саЈылау йлшемі ±сынылып отыр“ан салыстырмалы тЇрде Їлкейтілуі мЇмкін.
1сурет – Пішін б±рыштары ›абыр“асыныЈ ›алыЈды“ын жЩне саЈылау йлшемініЈ есебіне
Дайын пішін б±рыштарын толтыру Їшін бастап›ы дайындаманыЈ ›абыр“асыныЈ ›алыЈды“ы дайын пішін б±рышыныЈ ›абыр“а ›алыЈды“ынан кем болмауы ›ажет.  , ( 1.3)
м±нда“ы к, к1 – ›±бырдыЈ кйлденен ›имасыныЈ пішініне тЩуелді коэффициенті Пішіндеу Їрдісінде периметр азаяды. Содан ›±быр б±рыштарында ›абыр“а ›алыЈдауы бай›алады. ( 1 суреттегі 5-4 кесінді) – ›±быр йндіруде жа“ымды (оЈ Їйлесімді) себеп шарт, сырт›ы жЩне ішкі дйЈгелектеу радиустарыныЈ Щсерінен ортада“ы ›ырына (4-3 кесінді) ›ара“анда б±рыш ›абыр“аларыныЈ ›алыЈды“ы кйп. Пішін б±рыштарыныЈ ›абыр“асыныЈ ›алыЈдау тиімділігі дайындаманыЈ ›абыр“а ›алыЈды“ын аз алу“а мЇмкіндік береді. љалыЈдауды инженерлік ›ажетті дЩлдікті ›амтамассыздандыратын эксперименталды формула бойынша есептейді ( 1.4)
м±нда“ы S› – ›арастырылып отыр“ан ›±быр ›абыр“асыныЈ ›алыЈды“ы; к2 , к3 – кйлденен ›имасыныЈ пішінінен тЩуелділіктегі коэффициенттер. Созу кезінде пішін б±рыштарында“ы ›алыЈдау эффектісін ескере отырып бастап›ы ›абыр“а ›алыЈды“ы S=S + х1 ( 1.5) љабыр“а ›алыЈды“ы х1 жЩне саЈылау δ йлшемі бойынша саЈылаудыЈ йлшемін Δ аны›тайды (1 сурет), аралы› пішінді аны›тау Їшін ›ажетті маЈызды параметрлер RH жЩне болып табылады.  периметр жЩне пішін б±рышында“ы ›абыр“а ›алыЈды“ыныЈ йзгеруіне Щсерінен бас›а, тікелей созу кЇшіне Щсер етеді: бас›ада параметрлердіЈ йзгеруінсіз аз бол“ан сайын со“±рлым созу кЇші Їлкен. Екі йткелден пішіндеу кезінде (ба“ыттап±ста“ышсыз) бірінші йткелде созу кЇші, екінші (ба“ыттап±ста“ышты) йткелге ›ара“анда кйп. Аралы› пішінніЈ йлшемдерін йзгерту ар›ылы, бірінші жЩне екінші йткелдердегі созу кЇшініЈ ›атынастарынЇлкейтуге жЩне азайту“а болады. Б±л пішіндеудіЈ оЈтайлы шарттарын жЩне созудыЈ ж±мысты› ›±ралдарын таЈдау“а мЇмкіндік береді. Аралы› пішіндеуі ба“ыттап±ста“ышсыз созу болуы керек, сонды›тан пішіндеуде пішін б±рыштарында сызаттар жЩне ойы›тардыЈ пайда болуы мЇмкін, ал дйЈгелектеудіЈ ішкі радиусы дайын пішінніЈ дйЈгелектеудіЈ ішкі радиусынан rв 20% арты› аз болмауы керек, бЇгілу тЇріндегі а›аулардыЈ жЩне ›абырша›тыЈ ›±бырдыЈ ішкі бетінде пайда болуы мЇмкін. Аралы› пішінніЈ жЩне дйЈгелек дайындаманыЈ йлшемдерін аны›та“аннан кейін созу ›±рыл“ысын калибрлейді.
1.3 Ба“ыттап±ста“ышсыз созумен ›±бырларды пішімдеу Їшін са›инаны мйлшерлеулеу Са›инаны калибрлеу кезінде Їлкен жа“ын немесе пішін мысалы, тікб±рышты сопа›ша йсін кйлденеЈ орналастырады жЩне А деп белгілейді, ал аз жа“ы немесе пішін йсін – тік жЩне В деп белгілейді. љ±бырды созуда созыл“ан кйлденеЈ ›имасы (тікб±рышты, сопа›ша , жазы› сопа›шаны жЩне т.б.) созу са›инасын орны› люнетінде Їлкен жа“ын немесе пішін йсі тік болуына ба“ыттал“ан: біра› созу бастиегініЈ кйлденеЈ ›имасы дйЈгелек емес сопа››а жа›ын жЩне созу арбаларыныЈ клещі бастиектіЈ аз йстісін ›армайды, ›±бырларды созу кезінде майысу жЩне б±ралу ы›тималды“ы тймендейді. Содан созу са›иналарыныЈ каналы ж±мыс бетініЈ кйлбеу б±рышын таЈдайды, кіріс жЩне шы“ыс каналдарыныЈ кескінін аны›тап жЩне са›ина йлшемдерін есептейді. 1.3.1 Са›инаныЈ ж±мыс бетініЈ кйлбеулік б±рышын таЈдау. ОЈтайлы б±рыштар айма›тарын таЈдау бойынша жалпы ±сыныстар белгілі жЩне созудыЈ технологиялы› йлшемдеріне олардыЈ Щсері. Зерттеу кйрсеткендей оЈтайлы б±рыштардыЈ β т±ра айма›тарыныЈ канал ар›ылы пайда болуы созу кезінде м±нда“ы созу кЇші на›ты теЈ шартта минималды болады. Осы айма›тардыЈ болуы β йлшемініЈ кЇштер шартына Щсерімен тЇсіндіріледі. Β б±рышыныЈ йсуімен: – тЇйісу беті азаяды, сол себепті металдыЈ білікшеге(на волоку) тЇсетін жалпы ›ысымыныЈ жЩне кЇш кернеуініЈ де азаюына Щкеледі. Канал йсіне тЇйісу бетінде пайда болатын теЈ Щсер етуші элементарлы ›алыпты жЩне жанама кЇшетерініЈ проекциясы біруа›ытта йседі, созу кЇшініЈ йсуіне Щкеледі; – сыры“у жолдарыныЈ б±рылыстарыныЈ саны жылдам йседі, б±л ›осымша ›оз“алысты (кЇшті) ›ажет етеді, металды беріктендіру (упрочнение), тЇйісу бетінде кернеудіЈ йсуі сонымен›атар кЇштіЈ жЩне созу кернеуініЈ йсуі; – деформация кедергісі аздап жЩне жылдамды› жо“арлайды; – шарттардыЈ нашарлауы жЩне Їйкеліс коэффициенті йседі. Сол себепті майлау созу каналыныЈ кіре беріс жа“ына ›арай ›алып ›ояды да (сонды›тан каналдыЈ ж±мыс бетініЈ б±рыштарныЈ ±сынылып отыр“ан диапазоны 5 – 180). љимасы тікб±рышты ›±бырларды сондай-а› аралы› пішіндеу дайындамасы ›ыс›а ба“ыттап±ста“ышта ›айтадан созу Їшін ба“ыттап±ста“ышсыз созумен дайындап шы“арады.созу са›иналарыныЈ калибрлеу Щдістері идентивті, біра› бірйткелді ба“ыттап±ста“ышсыз созуда дайын пішінніЈ бастап›ы(исходный) А, В, Rн дайын пішінніЈ йлшемдері болып табылады, ал ба“ыттап±ста“ышсыз созуда аралы› – аралы› пішіндеудіЈ йлшемдері А1, В1, R'н . љимасы тікб±рышты ›±бырды пішіндеу кезінде ›±бырдыЈ екі ›ыры бойынша бірмезетте пішіндеу деформация“а ›олайлы шарттарды т±“ыза отырып жЩне пішіндеу б±рыштарында бірдей домала› радиустарды алу мЇмкіндігіне Щсер еткендей етіп са›инаны калибрлейді. Са›ина бетін тЇзетін кйлбеу б±рыш β, А Їлкен жа“ын ›алыптастырады, оны 12-180 аралы“ында береді. Са›инаныЈ ж±мыс бетініЈ кйлбеу б±рышыныЈ мЩні β1 , В аз жа“ын ›алыптастырады, β ескеру ар›ылы есептейді. А/В >1,3 жЩне β = 180 кезінде β1 50 аламыз, ›ана“аттанарлы›сыз жа“дай. Сонды›тан 1,3≤А/В ≤ 3 пішіндеу кезінде б±рыш мЩні β = β1 = 18ч12° дйЈгелек дайындаманыЈ кйлденеЈ ба“ыт›а ›ара“анда тік ба“ытта деформациясы б±рын басталады. љимасы шаршы ›±бырды пішіндеу кезінде ж±мыс бетініЈ β = 12° оЈтайлы б±рышы β = 180 –ге дейін ±л“аюы мЇмкін. Дайын ›±бырдыЈ, дайындаманыЈ йлшемін жЩне б±рышы белгілі бол“анды›тан са›инаныЈ жЩне ба“ыттап±ста“ыштыЈ геометриялы› сипаттамасыныЈ басым бйлігін есептейді. 1.3.2 Созу са›инасыныЈ параметрлері. Калибрлеу жола“ыныЈ ені е деформация оша“ында“ы Їйкеліс кЇшіне жЩне са›инаныЈ тозутйзімділігіне Щсер етеді. Статикалы› кйрсеткіштер бойынша ±снылып отыр“ан е мЩні оЈтайлы болады. А йлшемінен немесе ›±быр диаметрініЈ шамалары Шы“у учаскесініЈ ±зынды“ы k = 2е. (1.6) Шы“у конусын тудырушы кйлбеу б±рышы 300. Са›инаныЈ конусты› айма“ыныЈ ±зынды“ы са›инаныЈ ж±мыс айма“ынын ±зынды“ынан ≥20% кйп болуы керек. lk=Т–(k+ е) (1.7) Сондай-а› са›инаныЈ кіру конусы тЇзіледі, б±л дайындаманы диаметр бойынша ауыт›улар мен ›олдану“а мЇмкіндік береді, сонымен ›атар майлауды жинау Їшін шарттарды болдырады, ›армау кезінде ›±бырдыЈ орналасуын ›алыптандырады жЩне са›инаныЈ беркітігін арттырады. Барлы› жо“арыда кйрсетілгендер пішінді ›±бырлардыЈ барлы› тЇрлерін пішіндеудіЈ негізгі параметрлерін есептеу Їшін ›олайлы. Біра› ›аралатын пішінніЈ кйлденеЈ ›имасыныЈ тЇр сипаты ерекшіліктері ескерілуі ›ажет. Мысалы, жазы›сопа›ша жЩне сопа› ›±бырларды тЇйнектеу ар›ыы бірйткелмен ба“ыттап ±ста“ышсыз созу са›инасыныЈ тЇзетін кйлбеу б±рышын β шартынан ›абылдайды, осы ›±бырларды пішіндеуде тек ›ана тік ба“ытта деформация болады. Са›инаныЈ конусты› айма› ±зынды“ын жЩне са›инаныЈ жалпы ›алыЈды“ын б±рышын аны›тайды. Β б±рышыныЈ мЩнін 12-180 диапазонында таЈдайды. ОныЈ максималды мЩнін А/В –ныЈ максималды кезінде ›абылдайды, В/D ≥0,8 ›атынасында“ы D - тЩрізді ›±бырларды бір йткел мен ба“ыттап±ста“ышсыз пішіндейді. В/D – аз бол“анда ›±быр ›ырларныЈ ішіне ›арай иілуі мЇмкін, D - тЩрізді ›±бырларды пішіндеу шартын жа›сату Їшін кіру тесігініЈ ортасын шы“ыс тесігініЈ цилиндрлік бйлігініЈ ортасына ›атысты мына йлшемге араластырады  (1.8)
м±нда“ы D - ›±быр диаметрі В – пішін биіктігі Осы кезде са›инаныЈ ж±мыс конусы Їлкен симметриялылы›ты болады, я“ни са›инаныЈ периметрі бойынша Їйкеліс кЇшін теЈелтеді, Dс – тЩрізді конусты› ›±бырлар бірйткеледен созумен пішінделеді. Аналогты. (1.9)
м±нда“ы В1 – пішін биіктігі. ОЈтайлы кйлбеу б±рышы болып β = 160 са›ина тЇзуші болып табылады. Біра› β1 б±рышыныЈ мЩні кйлбеу Н1 тереЈдікте максималды иілу тЇзумен бірге 35-400 - “а дейін жетуі мЇмкін. β б±рышыныЈ азаюы кезінде мысалы, 120 –ге дейін, β1 б±рышы жуы›тап сондай мЩнге азаяды, біра› са›ина ›алыЈды“ы Т біраз йседі. β б±рышы 160 –тан кйп емес йсуі кезінде β1 б±рышыда йседі б±л нежелательно. 1.3.3 Созу са›инасыныЈ ›ырларыныЈ дйЈес радиустарын аны›тау Егер кйп›ырлы ›±бырды жазы› ›ырлы са›инада пішіндесек, онда йндіріп отыр“ан ›±бырлардыЈ ›ырлар иілуі р±›сат етліген ауыт›у шегініЈ шамасынан асуы мЇмкін. М±ны болдырмау Їшін са›инаныЈ беті ›±бырдыЈ жазы› ›алыптастырушы ›ырларын мынадай R радиуспен иіп жасайды жЩне оны мына формуламен есептейміз: А жа“ы Їшін (1.10)
В жа“ы Їшін (1.11)
м±нда“ы , – сЩйкесінше са›инаныЈ шы“у каналыныЈ А
жЩне В жа›тарыныЈ иілуі радиусы; параметрлер. А/В ал 1,3 ›±бырлар Їшін:
б±рышы;
Dз – дайындама диаметрі. Жазы›сопа›ша ›±бырларды йндіру кезінде олардыЈ жазы› ›ырларыныЈ иілуін болдырмау Їшін томпа› ›ырларын калибрлеуші жола›ты радиусы бойынша орындайды. 1.3.4 Созу са›инасыныЈ кіру жЩне шы“у каналдарын таЈдау. Созу са›инасыныЈ кіру каналыныЈ пішіні негізінен дайын ›±быр пішінініЈ тЩуелді жЩне домала› немесе сопа› шы“у каналына ±›сас болуы мЇмкін. Сонымен А/В ≤1,3 ›имасы тікб±рышты ›±бырды пішіндеу кезінде жЩне бір айнымалы ›а“идасын ±стана отырып деформацияныЈ басы екі ›ыры бойынша са›инаныЈ кіру каналыныЈ пішіні сопа› болады, оныЈ Їлкен йсі дайын пішін йсіне 900 градуспен аударыл“ан (сурет – 2, а)сол себепті Щр›ашан р > р. Біра› дайындаманыЈ деформация басы орнында ж±мыс са›инасыныЈ кйлденеЈ ›имасы дйЈгелек болады, ол диаметр бойынша оЈ ауыт›у кезінде дйЈгелек дайындаманыЈ редуцирлеуге жа“дай т±“ызады.
2– сурет. љимасы тікб±рышты ›±бырларды созу Їшін са›инаныЈ кіру тесігініЈ формасы  ›имасы тік б±рышты ›±бырды пішіндеу кезінде са›инаныЈ кіру каналыныЈ ›алыбы сол сопа› болады, біра› сопа›тыЈ Їлкен йсі дайын пішінніЈ Їлкен осімен сЩйкес келеді (2,б - сурет).
љимасы тікб±рышты ›±бырды пішіндеу кезінде кіру каналыныЈ формасы дйЈгелек немесе тйртб±рышты болуы мЇмкін. љимасы сопа› ›±бырды пішіндеу кезінде созу са›инасыныЈ кіру тесігініЈ ›алыбы (формасы) сопа›ша болып келеді, ал оныЈ кіші йсі (1.13)
ал Їлкен йсі (1.14)
Ену сопа“ыныЈ кіші домала›тау радиусын дайын ›±бырдыЈ кіші домала›тау радиусына теЈ деп аламыз. D- тЩрізді ›±бырларды пішімдеу кезінде кіру каналыныЈ ›алыбы дйЈгелек болады. Созу са›инасыныЈ шы“ыс каналы аралы› немесе дайын ›±быр ›алыбында немесе пішінніЈ дйЈес радиустарыныЈ пішінін ескергенде (›ырлардыЈ иілуін болдырмау ма›сатында) 1.4 љыс›а ба“ыттап±ста“ышта ›±бырды созу ар›ылы пішімдеу Са›инада тік б±рышты ›±бырларды ба“ыттап±ста“ышта созу Їшін кйп болса, ›арастырылатын ›±бырлардыЈ с±рыбы деформация шамасы А жЩне В жа›тары бойынша бірдей, сонды›тан 12 – 180 диапазонында - б±рышын А жЩне В бойынша теЈ етіп аламыз. Осыдан конуст айма›тыЈ ±зынды“ы А жЩне В жа›тары (беттері) бойынша бірдей жЩне са›инаныЈ ж±мыс айма“ыныЈ ±зынды“ынан ≥20% аспауы ›ажет. Шы“у каналыныЈ ›алыбы (формасы) тЇгелдей дайын пішім йлшеміне жЩне ›алыбына сЩйкес. Кіріс каналыныЈ ›алыбы дайын ±›сас шаршы ›±бырларды пішіндеу Їшін са›инаны калибрлеу кезінде ба“ыттап ±ста“ышта ›алыптастырушы кйлбеу б±рышын =12ч18° ›абылдайды. ОЈтайлы шамасы = 12°.
Кіріс каналыныЈ ›алыбы толы› дайын пішінніЈ ›алыбы мен йлшеміне сЩйкес келеді. Кіріс каналыныЈ ›алыбы – дйЈгелек немесе шаршы. Егер кіріс каналы шаршы ›алыпты болса, онда са›инаныЈ конус айма“ыныЈ ±зынды“ы бойынша пішін б±рыштары домала›тау радиусы т±ра›ты жЩне дайын пішінніЈ сорт›а домала›тау радиусына љ±бырлардыЈ бас›а тЇрін созу кезінде кіріс жЩне шы“ыс каналдарыныЈ ›алыбы на›ты пішінге тЩуелді болады. Барлы› радиустар мен калибрдіЈ жанасып на›ты ›±рылуын ›амтамасыз етуші, барлы› созу са›инасыныЈ параметрлерін геометриялы› тЩуелділіктен есептейді. Егер ›абыр“а ›алыЈды“ы бойынша дайын ›±бырды берілген деформация дЩрежесімен жеткізетін болса, онда пішіндеу Їшін (шы“ушы) бастап›ы дайындаманыЈ ›абыр“а ›алыЈды“ы (1.15)
м±нда“ы - берілген деформацияныЈ дЩрежесі
жүктеу/скачать 2.38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|