Бір қыз бен он алты ақын І бөлім 82. 3К б 94 Бірінші бөлімінде: Бір қыз бен он алты ақын
жүктеу/скачать 3.98 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- І бөлім Революцияға дейінгі айтыстар
- Совет дәуіріндегі айтыстар
- ІІ бөлім Сыр елінің дүлдүлі.............................................................281
- Асылбек Қыраубаевтың термелері................................360
Өмір деген сол екен Өмірді көрдім жігіттер.. Ауызбен айтып жеткізсіз. Жақсылығы да мол екен. Табиғат - әсем, күні – нұр, Қызыққа қимас толы екен. Бала өмірі бал өмір Жайнап тұрған шоқ екен. Жігіттік кезің қайнаған, Шартылдаған ток екен. Отыз бен алпыс арасы Салиқалы жол екен. 60-тан кейін ұрпағың Құдай берсе қол екен. Арғы жасты не дейін, Домалаған доп екен. Ілуде біреу болмаса, Жүз жасың өмір соңы екен. Білсе де соны адамдар Қырғи қабақ көп екен. Сапырылысқан, жалмаңдап Тоңмойын да топ екен. Жандылардың ішінде Адамның қарны тоқ екен. Ойына келсе – бүлдіру Арсыздардың орны екен. Алға озғанды көре алмас, Жағаңызға жармасқан, Сұм адам да сор екен. Тыныш жүрсең түртпектеп, Арпалысқан долы екен. Қызметтері үлкеннің Кеудесі іскен зор екен. Қызметің жоғында Достың жүзі оқ екен. Ұшсаң дағы шыға алмас Айналаңыз тор екен. Еткен еңбек, маңдай тер Күйбең күнің қор екен. Зейнеті – бекер, бос әуре Мәңгілік деген жоқ екен. Келешек бұлдыр, белгісіз Қазылған алдың ор екен. Тынымсыз тірлік жетелеп, Апарар жері көр екен. Түбі жоқ терең, тұңғиық Өмір деген сол екен. ******
І бөлім Революцияға дейінгі айтыстар
Совет дәуіріндегі айтыстар
ІІ бөлім
1 С. Мұқанов. «Айтыстар туралы» / «Айтыс» 1-том, 1965. – 9-бет. 2 М. Әуезов. «Айтыс өлеңдер» / «Айтыс» І-том, 1964. – 36-бет. 4 Әуірі – көңілдің құмары, желігі. 5 Арсы – жеті қат көк, аспан. 6 Жамбыл алып қашқан сүйген қызы Бұрымды Сарыбай би төркініне қайтарып берген. 7 Дітіңді – ойыңды, мақсатыңды. 8 «Қиссасұл Әнбия» – XIV ғасырда жазылған түрлі әңгіме-өлеңдердің жинағы. 1859-1915 жылдар арасында кітап болып басылған. 9 Дөрбілжің – қалмақ (моңғол) тілінде төрт бұрышты нәрсені айтады. Бұл жерде семіздікті айтқаны. 10 Тойкі қажы – Тарбағатай қазағы. 11 Аят (арабша) – өлең. Құранның ең шағын бөліктері. 12 Хадис – Мұхаммед пен оның ізбасарлары жайындағы әңгімелер. Алты негізгі және көптеген қосымша хадис-жинақтар бар. 13 Желқом – жауыр атқа салынатын тоқым. 14 Санат — сенат, сенатор. 15 Көмес – көмескі 16 Қайғы жеу, ортақтасу 18 Нығмет – жеміс 19 Жұда – жұтаң 20 Көрінбей, мақұл көрмей жүрме деген мағынада 21 Арабша қай жіктегі, қай бағыттағы адамсың деген ұғымда. 22 Рас-раббы – жаратушының бар екеніне шек келтірмеу (арабша). 23 Пасылы – маусымы. 24 Сейіс – бапкер. 25 Ансан – рас, шын. 26 «Әміре-Ұрлықа» – Шығыстың ғашықтық дастаны. 27 Тіз – тізе. 28 Мәлел – ренжу 29 Революцияға дейін бұл сөзді қазақ аулында сайлау мағынасында да қолданған. 30 Мұсылман дініндегілердің Құдайға құлшылық етуге баратын дін орталығы, Аравия жеріндегі қалалар. 31 Жер, су аттары 33 Сиыр, барыс – жыл аттары 34 Дұқтариша – патша қызының аты. 35 Көрбан – зират күзетуші адам. 36 Нау – деп жемістің пісіп тұрған маусымды уағын айтады. 37 Уаяна – парсы сөзі, тағы да деген мағынада. 38 Ділім – парсы сөзі, қуат деген мағынада 39 Түлкінің бір ішегі деген сөз, қазақ ұғымында тазыға алдырмайтын өте жүйрік қу түлкіні айтады. Ондай түлкіде ұлтабар, қарынсыз тұтасқан бір ішек қана болады-мыс. 40 Парсыша, мақтан етпе деген сөз. 41 Лақабы – атағы 42 Сәдеп – ұлудың қауашығы 43 Нәпақа – несібе 44 Мұқам – қылық. 45 Несіне мақтанасың деген мағынада (жергілікті сөз ерекшелігі). 46 Көтеріп – көтере сатып. 47 Керіз – бірінен біріне тесіп су ағызатын құдық. 48 Дызақ – жердің аты. 49 Аққа – хаққа 50 Қызыр, қыдыр – Діни кітаптардағы Ілияс пайғамбардың қосымша аты. Қазақ ұғымында қысылғанда көмекке келетін әулие. 51 Жұрттың – елдің. 52 Пәкиза – таза. 53 Бейқадір – қадірсіз 55 Қалбағай – шаруаға қолайсыз, ыстық пен суыққа шыдамсыз, өзі бақырауық түйе. 56 Құтбан намазы. 57 Апай-топай деген сөз. 58 Үпілмәлік – дәрі шөп. 59 Ынсайың – ыңғайың. 60 Пір – әулие, қасиетті адам (арабша). 61 Құрсант – ырза 62 Ибадат – құрмет 63 Тірнектей – тырнақтай. 64 Бадал – (парсы тілінде) адамгершілік. 65 Рабат – құт-береке 66 Нәубет – кезек 67 Орал облысының Жәнібек ауданындағы совхоз ор-талығы. 68 Орал облысындағы шаруашылықтың аты 69 Жамбыл Жабаев. Екі томдық шығармалар жинағы. – А., 1982. 70 Е. Ысмайылов. «Біржан салдың ақындығы» // Кітапта: «Біржан сал Қожағұлұлы». А., 1967. 71 С. Қайнарбаев. «Сара Тастанбекқызының өмірбаяны мен творчествосы». – А., 1976; I. Омаров. «Ақын Сараның әдебиеттегі үлесі» // «Жұлдыз», 1959. – № 7; Т. Қалилаханов «Сара туралы соны деректер» // «Жұлдыз», 1958. – № 5. 72 С. Мұқанов «Айтыстар туралы» / «Айтыс». І том, А„ 1965.
73 Кітапта: Қазақ фольклоры мен әдебиет шығармалары-ның текстологиялық зерттелуі. – А.: Ғылым, 1983. 74 «Айтыс» 1-том, 1965 жыл, 546-бет. 75 Ә. Найманбаев. Өлеңдері мен поэмалары. – А., 1968. 76 Б. Нұржекеев. «Әсетті көрген ақсақал» // Қазақ әдебиеті» газеті, 25 март 1983 жыл. 77 «Ер Шеризат». ҚазССР ҒА сирек қолжазбалар қоры, папка № 1628. 78 М.О. Әуезов. «Айтыс өлеңдер» / «Айтыс». – А., 1964. 79 «Айтыс». 2-том. – А., 1965. – 638-бет. 80 Р. Бердібаев. «Мұсабек Байзақов» – қазақ әдебиетінің тарихы. 2-том, 2-кітап. – А., 1965. – 120-135 беттер; Ә. Оспанұлы. «Қаратау атырабының ақындары». – А., 1983. – 124-161 беттер. 82 «Айтыс» 1-том. – А., 1964; «Айтыс». 2-том. – А., 1965. 83 Нартай Бекежанов. «Өсиет» А., 1982. 84 «Ақын-жыраулар». – А., 1979, 78-бет. 85 «Ақын-жыраулар». – А., 1979, 92-93-беттер. 86 Сонда. 21-бет; Ж.Жабаев. Екі томдық шығармалар жинағы. 1982. – 325-328 беттер. 87 Мақыш Райымбеков – Ұлы жүздің шапырашты, екей руынан. Жамбыл айналасындағы ақын, балуан, совет қызметкері. 1931 жылы 65 жасында қайтыс болған. Қараңыз: Н. Қапалбеков. «Мақыш кім?» // «Жұлдыз». 1983. – № 7. 88 «Большевиктік жол» 24 ноябрь, 1943 жыл, № 238. 89 К. Әзірбаев. «Өлеңдер жинағы» (1947), «Өлеңдері мен Дастандары» (1952), (1961), Шығармалар жинағы (1967), «Аңыздар сыры» (1969). жүктеу/скачать 3.98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|