-параграф. Болаттан жасалған жартылай дайын өнімдер

93. Жартылай дайын өнімдер термиялық өңделген күйде жеткізіледі. Термиялық өңдеу режимі жартылай дайын өнімді дайындаушының сертификатында көрсетіледі.

94. Мынадай жағдайларда:

1) егер металдың механикалық және технологиялық сипаттамасы жартылай дайын өнімді дайындау технологиясымен қамтамасыз етілсе (мысалы, тегістеу әдісімен);

2) егер жабдық дайындаушыда жартылай дайын өнім термиялық өңдеумен араласқан немесе кезекті термиялық өңделетін ыстық түрде пішін түзуге тартылса, жартылай дайын өнімдерді термиялық өңдеусіз жеткізуге болады.

Мұндай жағдайларда жартылай өнімдерді жеткізуші термиялық өңделген үлгілерде қасиеттерін бақылайды.

95. Термиялық өңдеусіз жартылай дайын өнімдерді пайдалану шегі сынақ нәтижелерімен расталады.

96. Жартылай дайын өнімдерді дайындаушы уақытша кедергіні, қалдық өзгеріс 0,2 немесе 1 % болғанда шартты ағу шегін, салыстырмалы ұзартуды және салыстырмалы тарылтуды (егер сынақ цилиндрлік үлгілерде жүргізілсе) анықтай отырып, 20ºС температурада созылуына сынау арқылы металдың механикалық қасиеттерін бақылауды орындайды. Салыстырмалы тарылу мәнін анықтамалық деректер ретінде келтіруге болады. Салыстырмалы тарылу мәндері нормаланған жағдайда салыстырмалы ұзартуды бақылау міндетті болып табылмайды.

97. Жартылай дайын өнімдер соққы тұтқырлығына сынауға 3-қосымшаның 1-6-кестесінде көрсетілген талаптарға сәйкес қаңылтырдың қалыңдығы, тұтас құйма қалыңдығы және құбыр қабырғасының немесе қуыс шыңдалу (құйма) қалыңдығы 12 мм және одан артық болғанда немесе дөңгелек илем (құйма) 16 мм және одан астам болғанда тартылады.

98. Соққы тұтқырлығына сынау қабырға қалыңдығы 6-11 мм құбыр, қаңылтыр және құйма үшін жүргізіледі, егер бұл талап құрылымдық құжаттамада көрсетілсе.

99. Температура 0°С төмен болғанда ашық ауада, топырақта, арналарда немесе температура 0°С төмен болуы мүмкін жылытылмайтын орынжайларда төселген құбырлардың фланецті қосқыштары бөлшектерінің металы, сондай-ақ құрылымдық құжаттамада көрсетілетін басқа бөлшектердің металы соққы соққысына сыналады.

100. U (КСU) түріндегі теңгерімі бар үлгілерді соққы тұтқырлығына сынақ 20°С температурада және төменде көрсетілген температуралардың біреуінде осы Талапта көзделген жағдайларда жүргізіледі:

2-кесте

Металдың температурасы, °С	Сынақ температурасы, °С
0 бастап минус 20 дейін	минус 20
Минус 20 бастап минус 40 дейін	минус 40
Минус 40 бастап минус 60 дейін	минус 60

101. V(КСV) түріндегі теңгерімі бар үлгілерді соққы тұтқырлығына 20°С температурада 20°С және минус 20°С болғанда сынақ жүргізіледі.

102. Соққы тұтқырлығының мәні сынақ температурасында КСU=30 Дж/см² (3,0 кгсм/см²) төмен емес және КСV=25 Дж/см² (2,5 кгсм/см²) төмен емес.

103. Соққы тұтқырлығын бағалау кезінде жекеленген үлгілер үшін ең кішкентай ауытқушылықпен үш сынақ нәтижесінің орташа арифметикалық шамасы нормадан 10 Дж/см² (1,0 кгсм/см²) аспайды, бірақ көрсетілген мәндерден төмен. Соққы тұтқырлығының KСU немесе KCV өлшемдерін іріктеуді және құрылымдық құжаттамада көрсетеді.

104. Механикалық тоздан кейін соққы тұтқырлығына сынаққа бөлшектерді дайындау барысында кейін жібермей салқын түрде пішін өзгертуге жататын және 200-350°C температурада жұмыс істеуге арналған көміртекті, қоспасы аз марганцовкалы болаттардан жасалған бекіткіштер үшін қаңылтырлар мен жұқартқыштардың материалы тартылады.

105. Механикалық тозудан кейін соққы тұтқырлығының мәні бойынша нормалар осы Талапқа сәйкес қарастырылады.

106. Жоғары температурада тұрақсыздық шегінің нормаланған мәндері 150°С жоғары есептік температурада жұмыс істейтін бөлшектерге арналған жартылай дайын өнімдердің құрылымдық көрсетіледі; көміртекті, қоспасы аз марганцовкалы және кремний-марганец болаттар үшін-400°C; хром-молибден және хром-молибден-ванадий болаттар үшін-450°С, хромы жоғары және аустенит болаттар үшін-525°С.

107. Тұрақсыздық шектерінің мәндерін ұстау өндіріс технологиясын сақтау және өнімді мерзімді түрде бақылау арқылы қамтамасыз етіледі. Бұйымға арналған құрылымдық құжаттамада қарастырылатын, жаңа материалдарды игеру кезінде орындалатын созылуын бақылау сынағы 10 және 25°С еселік жоғарыда келтірілген диапазондағы температураның бірінде жүргізіледі. Бұл ретте қалдық өзгеріс 0,2 немесе 1 % болғанда шартты тұрақсыздық шегі тапсырушы сипаттама ретінде нормаланады, ал уақытша кернеу, салыстырмалы тарылу немесе ұзару анықтамалық дерек ретінде анықталады.

108. Есептік температура осы Талапта көрсетілген мәндерден жоғары болған кезде жұмыс істеуге арналған жартылай дайын өнімдердің материалы құрылымдық құжаттамада көрсетілгеннен төмен емес ұзақ мерзімді төзімділікке ие болуы қажет.

109. 10⁴, 10⁵ және 210⁵ сағ ресурсына ұзақ мерзімді төзімділік шектерінің кепілдік берілетін мәндері сынақ деректерінің статистикалық өңдемесімен және өнімді мерзімді бақылаумен негізделеді және оң сынақ қорытындысымен расталады.

110. Механикалық сипаттамаларды бақылау түрлерінің тізбесін жартылай дайын өнімді дайындаушы кәсіпорын сипаттамалардың нормаланған мәндеріне кепілдік берген жағдайда 3-қосымшаның 1-6-кестесінде көрсетілгенмен салыстырғанда қысқартуға болады. Кепілдік созылуына сынақты қоса алғанда, дайындаушы сертификаттарының деректерін статистикалық өңдеу әдістерін, сынақ нәтижелерін пайдаланып және өнімді мерзімді бақылау жүргізумен қамтамасыз етіледі.

112. Жолаққа қойылатын талап қолданылатын қаңылтыр болат үшін белгіленгеннен төмен болмаса, дәл сол маркадағы (3-қосымшаның 1-кестесі) болат жолағын қолдануға болады.

114. Жігі жоқ құбырлар басылған, соғылған немесе орталықтан тебу күшімен құрылған өнімнен жасалады.

115. Көлденең немесе шиыршық жіктері бар электрлік дәнекерлеу құбырларын дәнекерлеу жіктері тұтас ұзындығы бойымен радиографикалық немесе ультрадыбыстық бақылау орындалған жағдайда қолдануға болады.

116. Әрбір жіксіз немесе дәнекерлеу құбыры құрылымдық құжаттамада көрсетілген сынама қысыммен гидравликалық сынақтан өтеді.

117. Мынадай жағдайларда:

1) егер құбыр барлық қабатымен физикалық әдіспен (радиографикалық, УДБ немесе оларға теңдес) бақыланатын болса;

2) жұмыс қысымы 5 МПа (50 кгс/см²) және одан төмен болғанда құбырлар үшін егер құбырларды дайындаушы оң гидравликалық сынақ нәтижесіне кепілдік берсе, жігі жоқ құбырларды гидравликалық сынақтан өткізбеуге болады.

118. Механикалық тозудан кейін соққы тұтқырлығына бақылаудан өтпеген материалдан жасалған 150°C жоғары температура үшін кезекті термиялық өңдеуден өткізбей экспандир құбырларды экспандирлеу кезінде пластикалық өзгеріс 3 % аспаған жағдайда, тікелей учаскелер үшін қолдануға болады.

120. Салқын түрде механикалық өңдеу әдісімен бөлшектерді дайындау үшін сыртқы диаметрі 80 мм дейін дөңгелек илемді қолдануға болады. Қабырға қалыңдығы 40 мм аспайтын және ұзындығы 200 мм дейін қуыс дөңгелек бөлшектер үшін сыртқы диаметрі 160 мм аспайтын дөңгелек илемді қолдануға болады. Илем оны дайындаушыда (немесе құбырлар мен оның элементтерін дайындаушыда) тұтас көлемі бойынша радиографикалық бақылаудан немесе УДБ өтеді.

121. Радиографикалық бақылауды немесе УДБ дайын бөлшектерде немесе алдын ала механикалық өңдеуден кейін өткізуге болады.

122. Қаңылтырдан дайындалған штамптау үшін оларды қолдану шектері, міндетті сынақ және бақылау түрлері қаңылтырға арналған талаптарға (3-қосымшаның 1-кестесі), ал илемнен дайындалған штамптау үшін құрылымдық құжаттаманың талаптарына сәйкес қабылданады.

124. Механикалық өңдеуден кейінгі құймалардың қабырғаларының ең аз қалыңдығы есептік қалыңдықтан кем емес, бірақ кемінде 6 мм.

125. Әрбір қуыс құйма МСТ 356 бойынша сынама қысымымен гидравликалық сынаққа тартылады.

126. Дайындаушыда тұтас радиографикалық бақылаудан немесе УДБ өткен құймаларды гидравликалық сынауды торап немесе объект сынағымен орап немесе объект үшін техникалық шарттарда белгіленген сынама қысыммен бірге өткізуге болады.

128. Бекіткіш бөлшектердің материалдары фланецтердің коэффициентіне ұқсас сызықтық кеңейту коэффициентімен алынады, бұл коэффициенттердің айырмашылығы 10 % аспайды. Сызықтық коэффициенттері әр түрлі (10 % астам) болаттарды төзімділік есебімен немесе эксперименталды зерттеулермен негіздермен жағдайларда және бекіткіштің есептік температурасы 50ºС аспаған жағдайда қолдануға болады.

129. Салқын түрде өзгертумен дайындалған бекіткіш бөлшектер термиялық өңдеуге-жіберуге (200°С дейін температурада жұмыс істейтін көміртекті болаттан жасалған бөлшектерден басқа) тартылады. Бұранда айналдыру кезекті термиялық өңдеуді қажет етпейді.

8-параграф. Шойын құймалары
130. Әр түрлі маркалы шойыннан жасалған құймаларды қолдану шектері, міндетті сынақ және бақылау түрлері 3-қосымшаның 7-кестесінде көрсетілгенге сәйкес қарастырылады.

131. Шойыннан жасалып құйылған бөлшектердің қабырғаларының қалыңдығы механикалық өңдеуден кейін кемінде 4 мм және 50 мм аспайды.

132. Созылымды немесе төзімділігі жоғары шойыннан жасалған құймалар термиялық өңделген күйде қолданылады.

133. Әрбір қуыс құйма МСТ 356 көрсетілген сынама қысыммен гидравликалық сынаққа тартылады, бірақ кемін де 0,3 МПа (3 кгс/см²).

134. Динамикалық жүктемеге және термиялық соққыға тартылатын арматура элементтері үшін шойын құймаларын қолдануға болмайды.

135. Үрлеу, түсіру және дренаж желілерінің тиек органдарын дайындау үшін созылымды немесе төзімділігі жоғары шойыннан жасалған құймалар қолданылады (МСТ 1215 және МСТ 7293).

137. Арматура корпустарын гидравликалық сынау МСТ 356 сәйкес жүргізіледі.

139. Механикалық қасиеттер (уақытша кедергі, шартты тұрақсыздық шегі қалдық өзгеріс 1 % болғанда аустенит хром-никель болаттары үшін және 0,2 % болаттың қалған маркалары үшін) 20ºС бастап ұсынылатын ең жоғарғы температурадан кемінде 50ºС дейін интервалда зерттеледі.

140. Температура температурадан болаттың төзімділік сипатының өзгеруінің нақты байланысын алу негізінде алынады. Температура интервалы-50ºС аспайды.

141. Қаңылтыр мен құбырлар үшін 20ºС температурада уақытша кедергіге тұрақсыздық шегінің нормативтік мәндерінің қатынасының шамасы-көміртекті және қоспалы болаттар үшін 0,7 аспайды. Бекіткішке көрсетілген қатынас-кемінде 0,8.

142. Сырғуына әкелетін жоғары температурада жұмыс істеуге арналған материалдар үшін 10⁴, 10⁵ және 210⁵ сағ ресурсына ұзақ мерзімді төзімділік шектерінің мәндерін және болатты қолдану ұсынылатын температура үшін шартты сырғу шегін анықтауға арналған толыққанды деректер беріледі.

143. Жүргізілген қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді сынақтардың саны мен соңғысының ұзақтығы болаттың төзімділігінің тиісті есептік сипаттамасын анықтау және жартылай дайын өнімнің өлшемдерін (қабырға қалыңдығы) және механикалық қасиеттері бойынша ауытқушылықтарды (ең төменгі және ең жоғарғы мәндерді) ескере отырып және химиялық құрамы (балқыма металы ыстыққа төзімділікке қатысты біршама қолайлы қоспа элементтерінің құрамымен сыналады) бойынша осы сипаттамаларды орналастыру шектерін бағалау үшін жеткілікті болып қабылданады.

144. Болат пайдалану барысында құрылымдық өзгеруге бейім болған жағдайда көрсетілген өзгерістер мен олардың пайдаланылатын болаттың қасиеттеріне әсерін сипаттайтын деректер ұсынылады.

145. Болаттың қақтауға сезімталдығы (мысалы, салқын түрде ию кезінде) қақталған және қақталмаған материалдарды салыстырмалы сынау арқылы оның ұзақ мерзімді төзімділігі мен ұзақ мерзімді иілгіштігінің өзгеруі бойынша бағаланады.

146. Қайта дайындау кезінде салқын түрде өзгеріске ұшырайтын жартылай дайын өнім материалдары механикалық тозуға бейімділігінің жоқ екеніне тексеріледі.

147. Болатты пайдалану мүмкіндігі оның осал бұзылуға қарсылығы туралы соққы тұтқырлығына сынау немесе бұйымдағы материалдың жұмыс жағдайы негізінде алынған әдіс арқылы деректермен расталады.

148. Қолданыстағы дәнекерлеу түрлерінде болатты дәнекерлеу тиісті орнату материалдарын қолдана отырып, ұсынылатын технология бойынша орындалған дәнекерлеу қосқыштарын сынау деректерімен расталады. Дәнекерлеу қосқыштарын сынау нәтижелері оның жұмыс қабілетін растайды, олардың дәнекерлеу технологиясының қызметтік қасиеті мен термиялық өңдеу режиміне әсер ету дәрежесін анықтау қажет.

149. Ыстыққа төзімді материалдар үшін дәнекерлеу қосқыштарының ұзақ мерзімді төзімділігі, ұзақ мерзімді жұмыс істеу кезінде жік жанындағы аймақта жергілікті қирауға қарсыластығы туралы деректер ұсынылады.

150. Жаңа материалдарды әзірлеу кезінде жекеленген жағдайларда болат пен оның қосындыларының тиісті қасиеттерін бағалау талаптарын кеңейтуде қажеттілікке әкелетін олардың жұмыс істейтін өзіндік жағдайын ескеру қажет:

1) жағымсыз температурада жұмыс істеген жағдайда-суыққа төзімділікті бағалау;

2) циклдік жүктемеде-циклдік төзімділікті бағалау;

3) ортаға белсенді әсер ету кезінде-коррозиялық-механикалық төзімділікті және басқаны бағалау.

151. Жаңа маркалы болат үшін оның физикалық қасиеттері бойынша мынадай деректер ұсынылады:

1) әр түрлі температурада серпінді модуль мәні;

2) тиісті температуралық интервалда сызықтық кеңейту коэффициентінің мәні;

3) тиісті температурада жылу өткізгіш коэффициентінің мәні.

153. Құбырлар мен олардың элементтерін дайындауды, монтаждауды және жөндеуді тиісті орындауды бастағанға дейін дайындаушы әзірлеген технология немесе аттестатталған ұйым жүргізеді.

154. Құбырларды дайындау, монтаждау және жөндеу технологиясымен қабылданған барлық ережелер барлық технологиялық және бақылау операцияларының құрамы мен оларды орындау тәртібін регламенттейтін құрылымдық құжаттамада көрсетіледі.

155. Құрылымдық құжаттама құбырларды дайындау, монтаждау және жөндеу кезінде технологиялық және бақылау операцияларын орындау бойынша барлық қажетті нұсқауларды қамтиды.

156. Қысыммен жұмыс істейтін бөлшектерді дайындауға арналған қаңылтырларда, илемдер мен шыңдауларда, сыртқы диаметрі 76 мм астам құбырларда дайындаушының таңбасын сақтаған жөн.

157. Көрсетілген жартылай дайын өнімдер бөліктерге бөлінген жағдайда таңбалау әр бөлікте сақталады.

158. Құбырлардың көлденең жіктерін дұрыс түйістіруді қамтамасыз ету үшін құбыр ұштарын қатайтуға, таратуға немесе басуға болады. Қайрау, бөлуді өзгерту немесе басу құрылымдық құжаттама бойынша қабылданады.

159. Құбырлардың бөлшектері мен элементтерінің ішкі жақтарын коррозиялық атмосфера әсерінен қорғау үшін монтаждау орнына жібермес бұрын олардың іші тазаланады, ал тесік тығындармен, қапшықтармен немесе басқа да теңдес қорғағыш құрылғылармен жабылады.

160. Құбырларды салқын түрде тарту егер ол жобада қарастырылмаса, салқын түрде тартуға жататын учаскелердің соңында жылжымайтын тіректерді тұйықтап, нақты бекітуден басқа, тек барлық дәнекерлеу қосқыштарын орындағаннан кейін, салқын түрде керу тарту қажет болатын учаскенің тұтас ұзындығы бойымен орналасқан дәнекерлеу қосқыштарының сапасын термиялық өңдегеннен және бақылағаннан кейін (оны өткізу қажет болған жағдайда) жүргізіледі.

161. Блокқа жинау алдында немесе құбырлардың бөлшектері мен элементтерін дайындаушыдан монтаждау немесе жөндеу орнына жіберу алдында қоспалы болаттан жасалған барлық бөлшектер мен элементтердің қарындаш түрінде көшірмесі жасалады.

162. Монтаждау немесе жөндеу ұйымы монтаждау алаңына келіп түсетін барлық құбырлардың элементтері мен бөлшектерінің сертификаттарынан, куәліктерінен немесе паспорттарынан, белгілері мен зауыттық таңбаларынан көшірмелердің болуын тексеруге міндетті.

163. Құбырларды дайындау, монтаждау және жөндеу алдында МСТ 24297 сәйкес негізгі және дәнекерлеу материалдар мен жартылай дайын өнімдерді кірме бақылау жүргізіледі.

165. Құбырлар мен олардың элементтерін дәнекерлеу технологиялық регламенттердің талаптарына сәйкес жүргізіледі.

166. Белгілі бір отырғызу материалдарын, флюстерін және қорғағыш газдарды пайдалану дәнекерлеу жөніндегі технологиялық регламенттің нұсқауларына және осы бұйымды дайындауға арналған құрылымдық құжаттамаға сәйкес жүргізіледі.

167. Бұйымның осы түрі үшін жаңа дәнекерлеу әдістерін немесе жаңа дәнекерлеу материалдарын, флюстерін және қорғағыш газдарды қолдануға оларды технологиялық түрде өндірістік жағдайларда растағаннан, дәнекерлеу қосқыштарының қажетті қасиеттерінің тұтас кешенін тексергеннен, олардың сапасын бақылаудың тиімді әдістерін және оларды сынаудың оң қорытындысын меңгергеннен кейін ғана рұқсат беріледі.

168. Бір дәнекерлеп қосуды орындау барысында мұндай технология құрылымдық құжаттамада қарастырылған жағдайда әр түрлі дәнекерлеу әдістерін қолдануға болады.

169. Электродтар мен дәнекерлеу сымдарының әрбір партиясына дайындаушының сертификаты қоса беріледі.

170. Дәнекерлеу материалдарын (электродтарды, дәнекерлеу сымдарын) және қорғағыш газдарды пайдалану алдында олардың сапасын тексеру құрылымдық құжаттамаға сәйкес жүзеге асырылады.

171. Қысыммен жұмыс істейтін элементтерді дәнекерлеу ауа температурасы 0ºС төмен болмаған жағдайда жүргізіледі. Егер қоршаған ортаның температурасы 0°C төмен болса, құбырларды монтажда дәнекерлеуге және жөндеу кезінде дәнекерлеуге арналған құрылымдық құжаттамаға сәйкес дәнекерлеуші үшін қажетті жағдай жасауға, оның ішінде дәнекерлеушіні және дәнекерлеу орнын жаңбырдан, қардан және желден қорғау бойынша жағдай жасауға болады.

172. Элементтерді дәнекерлеуге жинау кезінде әрбір қосқыштың барлық геометриялық өлшемдері (жиектерді кесу бұру, олардың арасындағы саңылаулардың шамасы мен кеңістігі, шүлдіктердің омырылу шамасы және басқалары) құрылымдық құжаттаманың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

173. Құбырлардың жапсарлас қосқыштарында жиектердің ең жоғарғы шекті ығысуы төменде берілген шамалардан жоғары болмайды:

174. Қабырғаларының қалыңдығы әр түрлі құбырларды дәнекерлеу кезінде осы Талаптар ескеріледі.

175. Құбырлар мен басқа да элементтердің қосылатын ұштары дәнекерлеу алдында жиектерінде, сондай-ақ ені кемінде 20 мм ішкі және сыртқы қабаттарына жанасуы бойынша металдай жарқырағанша тоттан және ластанудан тазартылады.

176. Қармауды осы Талаптарға сәйкес аттестатталған және осы дәнекерлеу қосқыштарын жасау үшін қажеттіден төмен емес біліктілігі бар дәнекерлеушілер орындайды.

177. Қыздыру қажеттілігі мен қармауды жасау кезіндегі оның режимдері дәнекерлеу жөніндегі технологиялық регламентпен регламенттеледі.

178. Дәнекерлеуді бастар алдында қосылатын элементтердің жинау және қармау сапасы, дәнекерлеуге жататын жиектер мен оларға жанасатын қабаттардың жай-күйі тексеріледі.

180. Термиялық өңдеуге егер оны жүргізу осы Талапта, құрылымдық құжаттамада қарастырылса, жартылай дайын өнімдер, жинау бірліктері және бұйым тартылады.

181. Термиялық өңдеудің екі түрі болады:

1) қалыптағышты, жіберетін қалыптағышты, суаруды, жіберіп суаруды, қалыптау температурасына дейін қыздыратын көп сатылы термо өңдеуді қамтитын негізгі;

2) жіберу түріндегі қосымша.

182. Негізгі және қосымша термо өңдеу түрлері мен оның режимдері (қыздыру температурасы, ұстап тұрған кезіндегі температура, ұстап тұру ұзақтығы, салқындату жылдамдығы немесе шарттары, салқындату ортасының түрі және басқалары) талаптарын сақтай отырып, құрылымдық құжаттамада қабылданады.

183. Термиялық өңдеу жұмыстарын жүргізуге арнайы дайындықтан өткен, тиісті сынақтарды тапсырған және осындай жұмыстарды жүргізуге құқық беретін куәлігі бар термист-оператор жіберіледі.

184. Бұйым негізгі термо өңдеуге мынадай жағдайларда тартылады:

1) егер жартылай дайын өнімдерге (табақ, құбыр және басқалары) металға арналған құрылымдық құжаттамада қабылданған материалдың қасиетін қамтамасыз ететін режимдер бойынша термо өңдеу жүргізілмесе;

2) егер технологиялық операциялар (құбырлардың иілгіштігі және басқалары) өткізу температурасынан артық температураға дейін қыздыру арқылы өткізілсе;

3) электрлік шлак әдісімен дәнекерлегеннен кейін;

4) аустенит класты болаттан жасалған құбырларды игеннен кейін (құбырдың сыртқы диаметрінің шамасына және ию радиусына қарамастан);

5) құрылымдық құжаттамадағы бұйымға немесе дәнекерлеуге негізгі термиялық өңдеу қарастырылатын барлық өзге де жағдайларда немесе құрылымдық құжаттама талаптары бойынша.

185. Егер технологиялық операциялар (құбырларды, қаңылтырды ию және басқалары):

1) өткізу температурасынан артық температураға дейін қыздыру арқылы, 700ºС төмен емес көміртекті және марганцовкалы болаттардан жасалған бөлшектер мен жартылай дайын өнімдер үшін;

2) шашыраңқы салқындатуды қолдана отырып, 1000-1150ºС температура интервалында жоғарғы жиілік тогымен қыздыру арқылы станоктарда ию кезінде аустенит класты болаттардан жасалған құбырлар үшін жүргізілсе, негізгі термиялық өңдеу міндетті болып табылмайды.

186. Мынадай жағдайларда бұйымды қосымша термиялық өңдеу жүргізіледі:

1) қабырға қалыңдығы түбінің ең кішкентай ішкі қисық радиусынан 5 % артық болғанда қыздырмай немесе 700°C төмен қыздырып өткізілетін көміртекті болаттан жасалған түптер мен жиектерді жаншып үгіткеннен және штамптағаннан кейін;

2) мынадай:

ию радиусынан тыс қабырға қалыңдығы 36 мм болғанда немесе ию радиусы құбырдың үш еселік сыртқы диаметрінен кем болып, көлденең ию қимасының сүйірлігі 5 % астам болса, 10-36 мм қалыңдықта көміртекті және марганцовкалы болаттан жасалған;

қабырға қалыңдығына қарамастан, көрсетілген сыртқы диаметр 108 мм және одан астам болғанда 12Х1МФ және 15Х1М1Ф маркалы болаттан жасалған;

қабырға қалыңдығы 12 мм және одан астам, диаметрі 108 мм және одан кем, сопақшалы көлденең қима иілгіштері 5 % астам;

дайындауға арналған құрылымдық құжаттаманың нұсқауларына сәйкес қалған қоспалы болаттардан жасалған құбырларды қыздырмай игеннен кейін;

3) мынадай:

қабырға қалыңдығы 26 мм астам болғанда көміртекті және марганцовкалы болаттан жасалған, ал 100ºС төмен температураға дейін жалғасатын қыздыруды енгізу кезінде-қабырға қалыңдығы 40 мм аспайды;

дәнекерлейтін құрылымдық құжаттаманың нұсқауларына сәйкес басқа да маркалы қоспалы болаттан жасалған құбырларды дәнекерлегеннен кейін;

4) қосылатын бөлшектің қабырға қалыңдығы 3-тармақшада көрсетілген қабырға қалыңдығынан артық болғанда дәнекерлейтін құрылымдық құжаттаманың нұсқауларына сәйкес штуцерлерді, сондай-ақ қысыммен жұмыс істемейтін бөлшектерді құбырларға қосқаннан кейін;

5) электрлік шлак дәнекерінен кейін;

6) дәнекерлеуге арналған құрылымдық құжаттамада бұйымға қосымша термиялық өңдеу қарастырылатын барлық өзге де жағдайларда қосымша термиялық өңдеу немесе негізгі термо өңдеуді құрылымдық құжаттаманың талаптары бойынша қосымша түріне ауыстыру қарастырылады.

187. Егер құбырларды июден басқа, дайындалған элементтің механикалық қасиеттерінің белгілі деңгейі сынақтармен расталатын болса, онда қосымша термо өңдеу қажеттілігін құрылымдық ұйым шешеді.

188. Маркалары әр түрлі болаттардан дәнекерленген элементтер үшін термиялық өңдеу қажеттілігі мен оның режимі дәнекерлеуге арналған құрылымдық құжаттамада белгіленеді.

189. Термиялық өңдеу жүргізу кезінде бұйым пешке толығымен салынады. Бұйымның тұтас бойымен тиісті құрылым мен механикалық қасиеттері қамтамасыз етілген жағдайларда бөлек-бөлек термо өңдеуге болады.

190. Құбырлардың дәнекерлейтін көлденең жіктерін ені кемінде (мұндағы D_m -құбырдың орташа диаметрі, S-құбыр қабырғасының көрсетілген қалыңдығы) шығырдың тұтас периметрі бойымен біркелкі жылытуды қамтамасыз ететін тасымал қыздыру құрылғыларымен жіберуге болады. Бірақ дәнекерлеу жігін қыздырылатын учаскенің ортасына орнату кезінде қабырғаның үш еселік қалыңдығынан кем болмайды.

191. Шығырды термо өңдеу кезінде қыздырылатын шығырдың жанында орналасқан құбыр жолдарының учаскелері температураның ұзындық бойымен бір қалыптық өзгеруін қамтамасыз ету үшін оқшаулағышпен жабылады.

192. Құбыр иілгіштерін түсті термо өңдеу кезінде иілгіш пен ұзындығы құбырдың үш еселік қабырға қалыңдығынан кем емес, бірақ кемінде 100 мм (иілгіштің әр жағынан) оған тікелей жанасатын учаскелерді бір мезгілде қыздыру жүргізіледі.

193. Термиялық өңдеу бұйым металын бірдей қыздыру, жылумен еркін түрде кеңейту және пластикалық өзгерістердің болмауы қамтамасыз етілетіндей етіп жүргізіледі.

194. 300°С жоғары температурада қабырға қалыңдығы 20 мм астам бұйымды термо өңдеу кезінде қыздыру, ұстау және салқындату режимі өздігінен жазатын аспаптармен тіркеледі.