Чирчиқ шаҳри микротопонимларининг лингвомаданий гуруҳлари
1-Жадвал
№
|
Лингвомаданий гуруҳлари
Топонимлар-
нинг турлари
|
Аҳолининг касб-кори, ҳунари ва меҳнат жараёнлари билан боғлиқ жой номлари
|
Миллий урф-одатлар ва қадриятлар асосида шаклланган жой номлари
|
Аҳолининг дунёқараши, тафаккури билан боғлиқ жой номлари
|
1.
|
Астионимлар (шаҳарча, мавзе, кичик ноҳия номлари)
|
1-, 2-, 3-, 4-, 8-, 9-, 10-кичик ноҳиялар, “Кимёгарлар” мавзеси
|
“Троицк” мавзеси, “Оққовоқ” мавзеси,
|
“Қипчоқ”, “Жалойир”, “Аранчи” ҳудудлари
|
2.
|
Годонимлар (кўча номлари)
|
“Автомобилчилар”, “Спортчилар”, “Заргар-лар”, “Металлурглар”, “Ишчилар”, “Деҳқон”, “Энергетика”, “Тадбир-корлар”, “Техниклар”, “Конструкторлар”, “Ихти-рочилар”, “Машина-созлар”, “Трансформатор-чилар”, “Чароғон”, “Электриклар”, “Қаттиқ қотишмалар”, “Муҳан-дислар”, “Ўлкашунослик”, “Кимёгарлар”, “Бунёд-корлар”, “Темирйўл-чилар”, “Ҳунармандлар”, “Талабалар”, “Ўқитув-чилар”, “Қурувчилар”, “Ўт ўчирувчилар”, “Пойабзал-чилар” кўчалари
|
“Маърифат”, Ибн Сино, “Соғлом авлод учун”, А.Жомий, Алишер Навоий, Алишер Навоий шоҳ кўчаси, Ал-Хоразмий, Ал-Фаробий, М.Феруз, “Бахт”, Ж.Мангуберди, Ал-Фарғоний, Т.Тўла, А.Қодирий, А.Темур, Чайковский, “Халқ бирлиги”, А.Чехов, Аваз Ўтар, А.Икромов “8 март”, “Ҳамкорлик”, “Фаровонлик”, “Нуро-ний”, “Ватандошлар”, “Машъал”, “Чирчиқ шаҳрининг 50 йиллиги”, “Дўстлик”, “Тошкент” “Қадрият”, “Ташаббускорлар”, “Ватанпарвар”, Левин, Ҳ.Мақсудов, Четина, Ш.Рашидов, Шестак, В.Қодиров, П.Юсупов, Менделеев, Ломоносов, Семашко, Маршак, Осипенко, Ҳ.Олимжон, Ғ.Ғулом, А.Қаҳҳор, Э.Юсупов, В.Хайдаров кўчалари
|
“Орзу”, “Зафар”, “Баҳор”, “Ботаника”, “Бўстон”, “Умид”, “Шарқ” шоҳ кўчаси, “Шарқ”, “Ором”, “Тинч”, “Бахт”, “Кенг”, “Абадиёт”, “Боғистон”, “Қорасув”, “Садаф”,
|
3.
|
Агоронимлар (майдон, парклар ва боғлар номлари)
|
“Кимёгарлар” истироҳат боғи
|
“Бобур” боғи, Алишер Навоий номидаги хиёбон,
|
|
4.
|
Этноойконимлар (уруғ, қабила, миллат, халқ номлари асосида шаклланган жой номлари)
|
“Қангли”, “Қипчоқ”, кўчаси
|
“Қирқ уруғ” кўчалари,
|
“Чимбой”, “Елибай” кўчалари
|
5.
|
Антропоойконимлар (киши номлари, лақаблари, тахаллуслари, фамилияларидан ясалган жой номлари)
|
Ҳайдар Мақсудов, Воҳид Хайдаров номли маҳаллалар
|
“Аҳмад Яссавий”, “Амир Темур”, “Улуғбек”, “Мир Алишер”, “Бобур”, “Мирзо Ғолиб”, “Ҳамза” маҳаллалари
|
|
6.
|
Геортоойконимлар (Маълум давр, аср, йил, сана, анжуман, жанг, қўзғолон, байрам, санъат ва спорт фестиваллари каби тарихий воқеа-ҳодиса, даврларнинг махсус атоқли номларидан ҳосил бўлган жой номлари)
|
“Кимёгар” маҳалласи
|
“Турналар” монумен-тал ёдгорлиги, “Байналмилал жангчи” монументал ёдгорлиги; “Шарқ”, “Бирлик”, “Турон”, “Ғалаба”, “Гулистон”, “Иқбол”, “Умид”, “Мурувват”, “Бахт”, “Тинчлик”, “Истиқлол”, “Ишонч”, “Дўстлик”, “Адолат”, “Маданият”, “Наврўз”, “Ифтихор”, “Камолот”, “Маърифат” маҳаллалари
|
“Ҳумо”, “Семурғ”, “Шодлик”, “Ҳаёт гули”, “Кабутар”, “Чинор”, “Юлдуз”, “Қуёш”, “Лола”, “Навбаҳор”, “Нур”, “Ёшлик”, “Камалак”, “Баҳор” маҳаллалари; “Суғдиёна” кўчаси,
|
7.
|
Фитотопонимлар
|
“Узумзор”, “Тутли”, “Теракли” кўчалари, “Ёнғоқзор” тор кўчаси
|
“Бинафша” кўча,
|
|
8.
|
Некронимлар (мозорлар, қабристонлар ва шу типдаги муқаддас қадамжойларнинг атоқли номи)
|
“Акбар ота”, “Жалаер” мусулмон қабристони ва 7-сонли ёпиқ қабристонлар
|
|
|
9.
|
Потамонимлар (дарё, сой, ирмоқ, канал, ариқларнинг номлари)
|
“Бўзсув” канали, “Зах”, “Хон” ариқлари, “Оққовоқ” ГЭСи,
|
|
Чирчиқ дарёси,
|
Тошкент воҳаси топонимларини ҳар бир шаҳар ва туман кесимида тўплаш ва ўрганиш, уни тизимли таҳлил ва тадқиқ этиш ўзбек тилидаги атоқли отлар тизимининг шаклланиш босқичлари хусусида қимматли маълумотлар берибгина қолмай, халқимиз тарихи, этногенезиси, урф-одатлари, турмуш тарзи, мазкур ареал жўғрофияси ва археологияси, шунингдек, маънавиятимиз сарчашмалари ҳақида кенг қамровли изланишлар олиб боришга асос бўла олади. Халқимиз тарихи, тақдири ва турмуш тарзининг ўзига хос индикатори ҳисобланган жой номлари аждодларимиз тафаккурининг бебаҳо ёдгорлиги, ўзбек маънавияти хазинасини асрлар давомида бойитиб келган лингвокультурема саналади.
Достарыңызбен бөлісу: |
