Д. Н. СӘрсекова, Е. М. ҚАспақбаев орманшылық Алматы, 2008
Емендi күтiп-баптаудың ұялы әдiсi
жүктеу/скачать 1.52 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәліздік әдiс
- 2.4.7 Күтiп-баптау кесулерiнiң ұйымдастырушылық-техникалық элементтері.
- Күтiп-баптау кесулерiнiң қайталанылуы
| Емендi күтiп-баптаудың ұялы әдiсi (Б.Д.Жилкин бойынша) – еменнiң табиғи жаңаруы, әдетте, топ, кiшкене учаскелер, ұялар түрінде жүредi, сондықтан оларды күтiп-баптауды ұялы тәсiлмен жүргiзу қажет. Емендi басып және көлеңкелеп тұрған ағаш пен бұта түрлерін (көктерек, шетен, қайың, тал және т.б.) емен өскен жерлерден (ұялардан) кесіп тастайды, қажеттi серiктес ағаштар – жөке, үйеңкi, шаған қалдырылады. Емен өспеген ұяларда 20 жылға дейiн кеспейдi.
Дәліздік әдiс – еменді күтіп баптауға арналған. Кесілген орманда табиғи жаңару процесі орнықаннан кейін ені 1-4 метр дәліз (коридор) кесіледі, мұнда тек қана емен және басқа басты ағаш түрлері қалдырылады. Кейбiр басқа әдiстер бiздiң республикада қолданылмағандықтан келтiрiлмедi. 2.4.7 Күтiп-баптау кесулерiнiң ұйымдастырушылық-техникалық элементтері. Оған күтiп-баптаудың басталуы, әдiсi, қайталанылуы, қарқындылығы, кесуге ағаштар таңдау ретi және алқа ағаштарды күтіп-баптау кесуіне тағайындау кезегi жатады. Алқа ағаштарда күтiп-баптау кесулерiн жүргiзгенде “нұсқаумен” (инструкциямен) қатаң белгiленедi. Мысалы, күрделi және аралас алқа ағаштарда жарықтандыру басты ағаш түрін екiншi дәрежедегi ағаш түрлерінің басу қаупi туған кезеңде басталуы тиiс. Күтiп-баптау кесулерi тұқымнан өскен және аралас тектi қылқан және қатты жалпақ жапырақты алқа ағаштарда басты кесулерден 10 жыл бұрын, ал түбірөркеннен шыққан жұмсақ және қатты жапырақтыларда 5 жыл бұрын тоқтатылады. Әрбір алқа ағаш үшiн кесу әдiсiн дұрыс таңдау орманшының маңызды және жауапты мiндетi болып табылады. Күтiп-баптау кесулерiнiң қайталанылуы – бұл алқа ағашта қайтадан күтiп-баптау жүргiзiлетiн уақыт кезеңi, “нұсқауда” көрсетiлгендей, жарықтандыру және тазартпалы кесулер 2-5 жылды, сиретпелі кесулер 5-10 жылды және өтпелi кесулер үшiн 10-20 жылды құрайды. Күтiп-баптау кесулерiн жылдам өсетiн, жоғары өнiмдi, жоғары толымдылықты, аралас және күрделi алқа ағаштарда, санитарлық жағдайы нашар алқа ағаштарда жиі қайталайды. Күтiп-баптау кесулерiнiң қарқындылығы сүрекдiңнiң бiр мезгiлде кесіп сирету дәрежесiн көрсетедi және сүрекдiң жағдайына, пішініне, жасына, орман типiне, климат, экономикалық және басқа жағдайларына байланысты болады. Қарқындылық дәрежесi 2.2-кестеде көрсетiлген. Б.А.Шустов күтiп-баптау кесулерiнен соң қалдырылатын ағаштар санын N, ағаш желегінің кескiнi диаметрiн К есепке ала отырып, мына формула бойынша анықтауды ұсынды: N = 10000 / (0,865 × К2 ) В.Е.Удод ағаштардың оңтайлы санын алқа ағаштың негiзгi бөлiгiнiң орташа диаметрi бойынша анықтады: N = 10.000 /(0,164 d √ d ) Л.А.Кайрюкштис және А.И.Юодвалькис – орман шымылдығының максимум мүмкiн ауданын Q (м2/га), тәуiр дамыған бiр ағаш желегінің көлденең кескiнiнiң оңтайлы алаңын S (м2) және желектің жабу пайызын Р есептей отырып, мына формуланы ұсынды: N = Q/S (1- Р/100) С.В.Белов қарағай және шырша ормандарының I класс бонитетi үшiн – салыстырмалы толымдылықты Р, сүрекдің жасын А және ағаш түрі коэффициентiн Кп есептей отырып, мына формуланы ұсынды: Nопт = (40/А).1600Кп × Р II класс бонитетi алқа ағашы үшiн формуладағы 1600 саны 1800-бен, III үшiн – 2000-мен ауыстырылады, қарағай орманы үшiн Кп = 0,8-1,00, шырша – 0,90-1,10 аралығында болады. Әр 10 жыл сайын 10-нан 60-қа дейiнгi жаста Кп = 0,01-ге, 60-тан 140-қа дейiнгi жаста 0,02-ге кемітіледі. жүктеу/скачать 1.52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|