1. Мәдениет және ӛркениет: ӛзара байланысы мен ерекшелігі
Шығыс өркениеті мен мәдениеті
жүктеу/скачать 201.21 Kb. Pdf көрінісі
|
| Шығыс өркениеті мен мәдениеті. Тарихшылар ӛркениет пен
мәдениетті былай қарастырады оларды мемлекетке немесе топталған елдерге әртүрлі деңгейде дамыған және әртүрлі тарихи кезеңдері.Солардың ішіндегі ӛрениеттерг Ежелгі Үнді, Қытай, Вавилон, Египет және де шығыстың мұсылмандық мемлекеттері. Шығыстың ӛркениеті Азияның және Африканың кӛптеген халықтары әртүрлі тілдегі,әртүрлі діндегі халықтарын біріктіреді. Олар әлемдік ӛркениеттің дамуына ӛз үлестерін қосты. Кӛне Египет жер шарындағы тұңғыш мемлекет қана емес, сонымен бірге дүниежүзілік үстемдікке талпынған қуатты да, құдіретті мемлекеттердің бірі болды. Ауыз бірлігі күшті, ұйымшылдығы берік, халық-билік жүргізуші тапқа толық бағынған мемлекет.Египеттің жоғарғы ӛкіметі мызғымастық және түсініксіздік принциптері негізінде құрылды,ал ӛз кезегінде бұл принциптер біртұтас Египет мемлекеті пайда болған кезден бастап-ақ оның толық билеушілері-перғауындарды құдай деп санауды ӛмірлік қажеттілікке айналдырды.Фараондар құдайдың ұлы деп саналды, сондықтан да фараон ӛзін «Раның» ұлымын деп жариялады. «Ра» күн құдайы. Перғауынның жеке- дара билік жүргізуі тіпті оның билігінің Египет халқына ғана емес, кӛршілес жатқан патшалықтар мен тайпаларға да күшейе түсуі, мәдениеттің дамуына ӛзіндік ықпалын тигізбей қойған жоқ. Б.з.б III-II ғ. құдай- патшаларға арналған құрылыстар- пирамидалар мен храмдар негізінен тастан жасалды. Құнарлы жер мен аналықтың құдайы Осиристің әрі қарындасы, әрі әйелі – Исида болды. Ай құдайы екінші жағынан жазу құдайы болып саналса, ал Маат- шындық пен тәртіптің құдайына айналды. Египет мәдениеті- сан- салалы мәдениет. Солардың бірі-біздің заманымызға келіп жеткен Египеттің ең кӛне жазу текстері. Олар- құдайларға құлшылық ету мен шаруашылықты жүргізуге байланысты жазбалар. Б.з.б. екі мыңыншы жылдыққа жататын ең кӛне әдеби мұралардың кейбіреулері сақталып қалған, бірақ ғалымдардың пікірінше, бұлардан да кӛне әдеби мұралар болғандығы ақиқат. Египеттің кӛркем әдебиетінің түрлі жанрлары болған. Олар: патшалар мен ұлы даналардың ӛз балаларына арналған нақыл сӛздері, түрлі тақырыптарды қамтитын әңгімелер және т.б. Кӛне Египет әдебиетінің тамаша туындыларының бірі- «Ӛмірден түңілген адамның ӛз жанымен сұхбаты» деп аталады. Бұл қалада «Әлемнің жеті кереметінің « бірі – атақты Александрия шырағы саланды. Қытай мәдениеті космостық ырғаққа, оның ырқына байланысты іс- әрекетке шақырады, ӛйткені адамның әрбір іс-әрекеті ,тіпті оның шығармашылық қасиеттері де Аспанға, оның құдіретіне тікелей байланысты. Қытай мәдениеті, қытай ӛнері даналық ӛмірлік қағидалар мен терең философиялық идеяларды ӛз бойына сіңіре білген ӛзіндік бет-бейнесі бар ерекше мәдениет. Қытай халқының мәдени туындыларында адамзатты қоршаған дүние әсемдігі мен табиғат үйлесімділігі тамаша кӛрініс тапқан. Жер шарындағы қасиетті де, құдіретті мәдениеттердің бірі- Үнді мемлекетінде қалыптасқан ӛркендеген үнді-будда мәдениеті.Үнді- будда мәдениетіне тән қасиет дін мен философияның ӛзара тығыс байланыста болып, ұштаса білуінде. Бұл туралы Гегель былай жазады: «Үнді мәдениеті – жоғары дамыған сан-салалы құдіретті мәденит, бірақ олардың филрософиясы дінмен сабақтас, ӛзара тығыс байланыста болып келеді.Философия ғылымы айналысатын мәселелерді діннен де кӛптеп кездестіруге болады. Сондықтанда да болар, ведалар- діннің ғана негізі емес, сонымен қатар философияның да негізі болып саналады». жүктеу/скачать 201.21 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|