Ӛлшеу қҧралдарының мемлекеттік реестрі

143 
Ӛлшеу қҧралдары метрологиялық аттестация ӛткізу негізінде реестрге 
енгізіледі. ӚҚ метрологиялық аттестациясы – ӚҚ зерттеу, метрологиялық 
органмен ӚҚ-ның метрологиялық қасиетін анықтап және алынған нәтиже 
кӛрсетілген қҧжаттың беріліп және оны реестрге тіркеу ҥшін. Метрологиялық 
аттестациясын ӛткізу реті МСТ ПР РК 50.2.25-96 «ӛлшеу қҧралдарының 
метрологиялық аттестациясын ӛткізу тәртібі» нормативті қҧжатына сәйкес 
жҥргізіледі. Осы қҧжатқа сәйкес келешекте метрологиялық аттестацияны 
жҥргізу бағдарламасын және әдістемесін жасап, тағайындау қажет, жалпы бҧл 
қҧжаттарға: 
1. Жалпы нҧсқаулар, ӛлшеу қҧралдарының қолданыс аумағы, қызмет ету 
принципі, қолданыс орны; 
2. Техникалық қҧжаттарды қарастыру, қҧжаттар тізімі – қҧралдар кҥйінің 
инструкциясы, ӛлшеу қҧралдарының қолдану инструкциялары және т.с.с. 
тармақтар кіреді 
Эксперименталды зерттеулер, кесте және сипаттама тҥрінде беріледі, 
онда метрологиялық зерттеулерді ӛткізудің әдістемесі кӛрсетіледі. Тӛменде
–30-тан +150
0
С-ге дейін ӛлшеу диапозонындағы электронды термометрдің 
метрологиялық аттестациясын ӛткізу ҥшін кесте мен сипаттамасын рәсімдеу 
нҧсқасы ҧсынылған. 
3- кесте.  Эксперименттік зерттеулер 
Операция атауы 
Аттестаттау 
бағдарлама-
сының 
тармақ 
нӛмірі 
Ӛлшеу қҧралдарының, сынау жабдықтарының 
атаулары және олардың метрологиялық сипатта-
малары
Сыртқы 
келбетін 
тексеру 
3.2.1. 
визуалды 
Байқап кӛру 
3.2.2. 
визуалды 
30-дан 1500С тем-
ператураға дейінгі 
термометрдің мет-
рологиялық сипат-
тамасын анықтау
-30-дан 00С темпе-
ратураға дейінгі те-
ромометрдің 
кӛрсеткіштерін 
анықтау
0-дан 950С темпе-
ратураға дейінгі те-
ромометрдің 
кӛрсеткіштерін 
анықтау
95-дан 1500С тем-
ператураға дейінгі 
теромометрдің 
3.2.3. 
3.2.3.1. 
3.2.3.2. 
3.2.3.3. 
Кездейсоқ қателіктердің орта квадраттық ауытқуы 
0,01К аспайтын, ӛлшем шегі 193,15-тен 273,15К 
аралығында болатын КС80 креостаты 
2 разрядты ӛлшеу шегі 77-ден 273,15К аралығын-
да болатын МКО типті ҥлгілік мысконстанталы 
термоэлектрлік термометр 
кездейсоқ қателіктердің орта квадраттық ауытқуы 
0,003К аспайтын, ӛлшеу шегі 263,15-тен 368,15К 
аралығында болатын ТПВ-6 типті сулы термостат 
Ӛлшеу бағасы 0,1°С, ӛлшеу шектері 0-ден 50°С 
және 50-ден 100° С аралығында болатын ТЛ-4 
типті майлы теромстат 
Қателігі 0,025 аспайтын, ӛлшеу шегі 95°-тен 
300°С аралығында болатын ТМС типті майлы 
термостат 
Ӛлшеу бағасы 0,01°С, ӛлшеу шектері 100-ден 
150°С аралығында болатын ТЛ-4 типті ҥлгілік сы-
нап термометрі 

144 
кӛрсеткіштерін 
анықтау
Термометрдің 
негізгі салыстырма-
лы 
қателігін 
анықтау
3.2.4. 
Есептеу жолымен 
Электрондық блок-
тың габариттік ӛл-
шемін және
жалғастырғыш ка-
бельдің ҧзындығын 
анықтау. 
3.2.5. 
МСТ 427-81бойынша 0-1000 мм ҧзындықты темір 
сызығыш 
Қоршаған ортаның 
температурасын 
ӛлшеу кезіндегі 
термометрдің 
жҧмысқа жарамды-
лығын тексеру
3.2.6. 
Температураны -30º-тан 50° аралығында ҧстап 
тҧруды қамтамасыз ететін жылыту және суыту 
камерасы 
3. Эксперименталды зерттеулер 
3.1. Зерттеуді жҥргізу шарттары
Аттестацияны жҥргізу барысында тӛмендегідей шарттар орындалуы тиіс: 
– қоршаған орта температурасы ˚С (25±10); 
– қоршаған ортаның салыстырмалы ылғалдығы, 45% -дан 80% дейін; 
– атмосфералық қысым, кПа (мм.рт.ст.) 84-тен 106,7-ге дейін (630-дан 
800-ге дейін); 
– сыртқы электрлік және магниттік ӛрістердің және дірілдердің болмауы;
– термометрді 9 вольттық «крони» блогымен қоректендіру; 
– аттестация кезінде қолданылатын тексеріс және қосалқы қҧрылғылар 
эксплуатациялық қҧжатарға сәйкес іске қосылуы тиіс. 
3.2. Зерттеулер жҥргізу
3.2.1. Сыртқы кӛрінісін тексеру 
Нәтижесінде 
механикалық зақымдану болмауы қажет (майысу, 
деформация). Паспортқа сәйкес термометрдің қҧрылымы, таңбалау дҧрыстығы, 
«Крон» электрлік батареясының болуы және жҧмысқа дайындығы, батарея 
клеммаларында кернеуді тексеру. 
3.2.2. Сынақтан ӛткізу 
Термометрді қҧрылғы элементтерімен сезімтал ҧшын тигізбей, паспортта 
кӛрсетілгендей қосу. Термометр қоршаған ауаның температурасын кӛрсетуі 
қажет. 
3.2.3. Термометрдің температура ӛлшеу диапозонын тексеру 
3.2.3.1. –30-дан 0ºС-ға дейінгі температурада термометр кӛрсеткіштерін 
анықтау 
Келесі тәсілмен іске асады: 
1) МКО мысконстантталы термоэлектрлік нҧсқасын КС-80 криостатына 
орнату; 
2) 
Криостатта оның қолдану инструкциясына сәйкес –30 ºС 
температурасына келтіру керек; 

145 
3) Термометрді қосып, 5 с-тан кем емес ҧстап, термометрдің сезімтал 
ҧшын криостатқа орнату. 10 с-тан кем емес ҧстап, тҥйісуді ӛшірмей, кӛрсеткіш 
тақтада темпетарураны анықтау (Т). Ӛлшеуді минут сайын 10 рет жҥргізіп, 
кестеге енгізіп отыру керек; 
4) Ҥлгілі термометрмен криостаттағы температураны ӛлшеу керек; 
5) Криостатта 0ºС температурасын орнатып, 3.2.3.1. пунктіндегі 3,4- 
бӛлімдерін қайталау керек; 
Ӛлшеу нәтижелерін кестеге енгізу керек. 
3.2.3.2. 0-ден 95ºС интервалындағы температураны анықтау. 
ТВП-6 термостатында кезекпен 40,70, 95ºС температураларын қолдану 
инструкциясына сәйкес орнатып, 3.2.3.1. пунктіндегі 3,4-бӛлімдерін қайталау 
керек. ТВП-6 термостатында температураны ТЛ-4 типіндегі сынапты 
термометрмен ӛлшеу керек. Нәтижесін кестеге енгізу керек. 
3.2.3.3. 95-тен 150ºС интервалындағы температураны анықтау. 
ТМ-С майлы термостатында кезекпен 110,130,150ºС температураларын 
қолдану инструкциясына сәйкес орнату керек, содан кейін 3.2.3.1. пунктіндегі 
3,4 бӛлімдерін қайталау керек. Температураны ТЛ-4 типіндегі сынапты 
термометрімен ӛлшеу керек. Ӛлшеу нәтижелерін кестеге енгізу керек. 
3.2.4. Термометрдің негізгі салыстырмалы қателігін анықтау. 
3.2.3. Пунктіндегі ӛлшеу негізінде температураның әрбір ӛлшеуі 
бойынша орта арифметикалық мәнін есептеу керек:
10
1 0
1




жүктеу/скачать 3.11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: