Механикалық сынау кезінде сынау жабдығын аттестаттау

166 
Аттестаттаудың мақсаты – шекті массивтің негізінде сынау жҥргізіліп 
отырған материалдың стандартқа немесе техникалық шартқа сәйкестігін 
бірмағыналы механикалық қасиеттерін бағалау және белгілі шарт жағдайында 
пайдалану мҥмкіндігін анықтау. 
Жаңа материалдарды ӛңдеу кезінде, арнайы технологиялық процесті 
ӛңдегенде, әртҥрлі орталардың және температураның әсеріне, материалдардың 
сипаттамаларына кешенді зерттеу жҥргізіледі. Сондай-ақ қолданып жҥрген 
әдістерді тҥрлендіріп жаңа сынау әдістерін ӛңдейді. Сынаудың тиімділігінің 
негізгі параметрлерінің бірі болып материалды пайдалану кезіндегі жҧмыс істеу 
қабілетін анықтайтын сапа туралы мәліметтерінің толық ақпаратын беретін, ӛте 
аз сипаттамалар сипатын білдіретін критерлерді таңдау болып табылады. 
Стандартты ҥлгілердің материалдарын шынайы қҧрылымдарда қолдану, 
механикалық қасиеттерін бағалау әрбір жағдай ҥшін ҥлгілердің сынау 
нәтижесін, сыну сипатын талдау және т.с.с. статистикалық ӛңдеу негізінде 
шешілетін ӛте қиын тапсырма болып табылады. 
Сынау машиналарын және престерді аттестаттау тәжірибе кезінде 
жҥктеме 106Н дейін –0,5-1%, 106Н артық–2-5% қателіктің кҥшеюінің ҥдеуін 
анықтауға әкеледі. Ең кӛп тараған тексеру әдісі, ол ҥлгілік динамометр немесе 
гирді қолданып тікелей ӛлшеу. Созу, сығу, майыстыру, бҧрау және кесу 
статикалық жҥктемеге сынауға арналған машиналар мен престерді тексеру 
сырттай қарап бақылау, жҥктеме шкаласының кӛрсеткішін салыстыру, созу 
шкаласы бойынша кӛрсеткіштерін салыстыру, диаграммалық жабдықтың 
кӛрсеткіштерін салыстыру арқылы жҥзеге асады. 
Бҧрауға сынау машинасын машинаға тіркелген тексеру рычагі кӛмегімен 
немесе ҥлгілік моментомер арқылы тексереді. Әрбір шкаланы 5 бӛлшектен кем 
тексермейді.
Қҧрылыс материалдарын және қҧрылымдарын сығу мен майысуға, 
сынауға арналған престерді тексеру сығуға арналған ҥлгілік динамометрге 
статикалық жҥктеме беру арқылы іске асырылады. Әрбір шкаланы 9 нҥктеде 
тексереді. 
Манометрлік кҥшӛлшегіш аспап арқылы жҥйедегі сҧйықтықтың
қысымымен гидравликалық престерді тексереді. Қысым кҥшін анықтау ҥшін 
жҥйедегі ҥлестік қысымды поршеньнің ауданына кӛбейтеді. 
Сынау машиналарын және престерді аттестатттау ҥшін ҥлгілік 
тасымалданатын 3-разрядты динамометрлер, ҥлгілік гирлер, рычагті аспаптар, 
бақылау ҥлгілері және т.б. қолданылады. Тасымалданатын ҥлгілік қҧралдарды: 
1.Тексеріліп отырған ӛлшеу қҧралының тікелей жҥктемесін қамтамасыз 
ететін; 
2. Берілісті механизм тартылыс кҥшіне;
3. Серпімділік деформацияны ӛлшеуге негізделген деп бӛлуге болады. 
Бірінші топқа ӛлшеу шегі 10-20кН болатын 3-4 разрядты ҥлгілік гирлер, 
екінші топқа ӛлшеу шегі 300-500кН болатын ҥлгілік гирі бар рычагті аспаптар, 
ҥшінші топқа ӛлшеу шегі 40-60мН, қателік шегі 0,02- 005% болатын ҥлгілер 
жатады. 

167 
Механикалық және электромеханикалық динамометрлер кеңінен 
қолданылады. Механикалық динамометрлердің негізгі артықшылықтары 
қарапайымдылығы, ӛлшемдері, салмағы аз және бағасы қымбат емес, ӛлшеудің 
жоғары дәлдігі, сипаттамаларының тҧрақтылығы, қорек кӛзінің болмауы, 
қызмет ету уақытының ҧзақтығы және сенімділігі болып табылады. 

жүктеу/скачать 3.11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: