Дәрістің мазмұны:
1. Ресей және Кеңес мемлекеттерінің тарихы пәнінің мақсат-міндеттері;
2. Курстың басты терминдері: «орта ғасыр», «феодализм», «капитализм», «жаңа және қазіргі кезең», «индустриаландыруға дейінгі қоғам», «индустриаландырудан кейінгі қоғам» және т.б.;
3. Ресей және Кеңес мемлекеттерінің тарихы пәнінің басты дерек көздері;
4. Курсты оқытудың басты мазмұны және бағыттары.
Әдебиеттер: -
Чапек В.Н. «История России». Ростов-на-Дону, 2002 г.
-
Уткин А.И. «Россия и Запад: История цивилизаций». М., 2000 г.
-
Семенникова Л.И. «Россия в мировом сообществе цивилизаций». Брянск, 2000 г.
-
История. Отв. ред. Самыгин П.С. Ростов-на-Дону, 2002 г.
-
Н. И. Павленко, В. Б. Кобрин. В. А. Федоров. «История России с древнейших времен до 1861 года». М., 1989 ж.
-
Ш. М. Мунчаев, В. М. Устинов. «История России». М., 2003 ж.
-
История Российского государства. Ред. басқарған Ш. М. Мунчаев. М.,2000 ж.
- Ресей және Кеңес мемлекетінің тарихы пәнінің мақсаты, басты кезеңдері;
- «Феодализм», «орта ғасыр», «капитализм», «жаңа және қазіргі кезең», «индустриаландыруға дейінгі қоғам», «индустриаландырудан кейінгі қоғам» терминдеріне түсінік;
- Дүниежүзілік тарихи процестердегі Ресей тарихының орны;
- Ресейдің табиғи-географиялық және діни ерекшеліктерінің дүниежүзілік тарихи процестерге әсері;
- Ресей және Кеңес мемлекетінің тарихы пәнінің басты дерек көздері;
- Курсты оқытудың басты мазмұны және бағыттары.
2 кредит сағат
№2 дәріс
Тақырып: Ертефеодалдық ежелгі орыс мемлекетінің қалыптасуы және дамуы. ІХ-ХІІІғ.ғ. Русь.
Дәрістің мазмұны:
1. Русьте феодалдық қатынастардың қалыптасуы және бұл кезеңнің басты дерек көздері;
2. Ертефеодалдық мемлекет - Киев Русінің құрылуы: шығыс славяндардың шығу-тегі, шаруашылығы, қоғамдық қатынастары;
3. Киев Русінің саяси-экономикалық дағдарысы және оның басты себептері. Ішкі саяси құрылыс: князьдік билік, боярлар, дружина, қалалық өзін-өзі басқару.
Әдебиеттер: -
Чапек В.Н. «История России». Ростов-на-Дону, 2002 г.
-
Уткин А.И. «Россия и Запад: История цивилизаций». М., 2000 г.
-
Семенникова Л.И. «Россия в мировом сообществе цивилизаций». Брянск, 2000 г.
-
Н. И. Павленко, В. Б. Кобрин. В. А. Федоров. «История России с древнейших времен до 1861 года». М., 1989 ж.
-
Ш. М. Мунчаев, В. М. Устинов. «История России». М., 2003 ж.
-
История Российского государства. Ред. басқарған Ш. М. Мунчаев. М.,2000 ж
-
История СССР с древнейших времен до конца ХVІІІ века. Под ред. Рыбакова Б.А. М., 1975 г.
-
Мавродин В.В. «История СССР с древнейших времен до 1861 года». М., 1979 г.
-
Геллер М. «История Российской империи в 3 томах». М., 1997.
-
Россия многонациональная империя М., 1997 г.
- Русьтегі феодалдық қатынастардың қалыптасу кезеңінің басты дерек көздері. Ресейлік және шетелдік тарихнамадағы феодалдық қатынастардың генезисін оқытудың басты бағыттары. Мемлекеттіліктің қалыптасуының ерекшеліктері;
- Ертефеодалдық мемлекет Киев Русінің құрылуы. Табиғи-географиялық ортаның Русьтің экономикалық және саяси дамуына әсері. Шығыс славяндардың шығу-тегі, шаруашылығы, қоғамдық қатынастары;
- Киев Русінің саяси-экономикалық дағдарысы және оның басты себептері. Ішкі саяси құрылыстың ерекшеліктері: князьдік билік, боярлар, дружина, қалалық өзін-өзі басқару. «Орыс ақиқатындағы» қоғамдық-әлеуметтік құрылым. Жер қатынастары және вотчинаның п.б.;
- Мәдениет. Архитектура. «Уақытылы жылдар повесі». Мономах Уставы. Халықтық ауыз әдебиеті және «жыр» жанрының п.б.
Орталықтанған Орыс мемлекетінің құрылуы: негізгі факторлары (ХІІІ-ХҮІ ғ.ғ.)
-
моңғол-татар езгісін жою қажеттілігі
-
орыс жерлерін сыртқы жауларынан қорғауға бағытталған ортақ мақсаттылық
-
өз ықпалын күшейту мақсатында праволслав шіркеуінің орталықтанған билікке ұмтылуы
-
егіншілік өнімділігінің көтерілуі
-
қолөнердің тауарлық сипатының күшеюі
-
қалалар санының артуы
-
территориялармен және басқа елдермен экономикалық байланыстардың дамуы
-
күшті мемлекеттік билікке қызмет етуші помещиктер тобының қажеттілігі
-
моңғол-татар және феодал-жериеленушілерді құлдыраудан қорғау үшін шаруалардың орталық билікке қажеттілігі
-
әлеуметтік күрестің жандануы
-
орыс жерлеріндегі көпшілік халықтар үшін христиан дінінің ортақтылығы
-
мәдениет, салт-дәстүр, психологиялық құрылым, тарихи тағдыр ортақтығы
КОММЕНТАРИИ
Объединение русских земель вокруг Москвы в ХІҮ-ХҮ в.в., которое привело к образованию единого централизованного государства Московская Русь, имело важную особенность по сравнению с аналогичными процессами формирования централизованных государств в Европе. Европейская централизация была результатом внутренних центростремительных тенденций и происходила с опорой на богатевшие города, поднимавшееся третье сословие (буржуазию). Консолидация русских княжеств происходила в условиях ига Золотой Орды, под контролем ордынской администрации, зачастую при помощи ордынских войск, разорявших и ослаблявших русские земли и города.
Роль «подручников» татарских ханов не устраивала московских князей. Они боролись за расширение Московского княжества и за усиление своего политического влияния. Борьба с Ордой была неизбежной. Можно сказать, что ускорение объединения Руси вокруг Москвы во многом было вызвано необхадимостью освободиться от ига и само объединение было необходимым для успешной борьбы за освобождение. В отличе от западной Европы в деле объядинения Северо-Восточной Руси под знаменами Москвы политические факторы преобладали над экономическими.
Политическое объединение шло быстрее, чем вызревали экономические условия для устойчивого существования такого объединения. При этом Московское государство, складывавшееся в условиях зависимости от монголо-татар, перенимало все больше черт от Золотой Орды: авторитарность, структуру жесткого вертикального подчинения, карательный аппарат, систему наказаний. В русском языке появились соответствующие слова тюркского происхождения: «кандалы», «нагайка», «кабала». Происходило ужесточение политической системы, русского законодательства, в котором под влиянием монгольского свода законов «Ясы» и обычной судебной практики монголов появилась смертная казнь. Русские князья, которые были по сути слугами ханов, зачастую подвергались унижениям, опасности быть уничтоженными своими хозяевами и потому не желали мириться с былой волностью своего населения. Это привело к ослаблению, а затем – в середине ХІҮ в. – и к ликвидации вечевых организаций, котрые могли противостоять самодержавным стремлениям московских князей. Только в Новгороде и Пскове сохранялось вече на протяжении ХҮ в., вплоть до окончательного присоединения их к Московскому княжеству.
В то же время большая часть населения русских земель была готова подчиниться жесткому правлению московских князей для того, чтобы избавиться от худшего зла – ордынского ига.
Ежелгі Русь мемлекетінің мемлекеттік құрылысы
Жоғарғы билік
- Киевтік ұлы князь
- Боярлар думасы
- Вече
Заңдарды шығару және қабылдау, ішкі және сыртқы саясаттың маңызды мәселелерін шешу
![](15090_html_m53a5d0eb.gif)
- Рюриковичтер отбасының княздары
- Посадниктер
- Наместниктер
- Әскерилер
- Тиундар
- Мыңдықтар
- Старосталар
Белгілі бір территорияларды басқару, жергілікті мәселелерді шешу, салық жинау.
Жергілікті билік
![](15090_html_m53a5d0eb.gif)
- Рюриковичтер отбасының княздары
- Посадниктер
- Наместниктер
- Әскерилер
- Тиундар
- Мыңдықтар
- Извод – присяженныйлар соты
Істерді қарау, үкімдерді шығару және оның жүзеге асырылуын бақылау
Сот билігі
![](15090_html_m53a5d0eb.gif)
Орыс жерлерін сыртқы жауларынан қорғау, княздарды күзету, кіші дружинниктардың қабылданған шешімдердің жүзеге асырылуын бақылау
- Князьдар дружинасы
- Халықтық ополчение
Қарулы күштер
- Митрополит
- Ақ және қара дін өкілдері
Діни билік
Мемлекеттік билік істерімен хабардар болу және қолдау, халықтың күнделікті өмірін қалпына келтіру
![](15090_html_m8de550a.gif)
- Саудагерлердің, қолөнершілердің мамандықтары және көзқарастары бойынша бірігуі
Азаматтық қоғам
Өз көзқарастарын қорғау, біріккен іс-әрекет және демалыс
Жоғарғы билік
- Киевтік ұлы князь
- Боярлар думасы
- Вече
Заңдарды шығару және қабылдау, ішкі және сыртқы саясаттың маңызды мәселелерін шешу
![](15090_html_m53a5d0eb.gif)
- Рюриковичтер отбасының княздары
- Посадниктер
- Наместниктер
- Әскерилер
- Тиундар
- Мыңдықтар
- Старосталар
Белгілі бір территорияларды басқару, жергілікті мәселелерді шешу, салық жинау.
Жергілікті билік
![](15090_html_m53a5d0eb.gif)
- Рюриковичтер отбасының княздары
- Посадниктер
- Наместниктер
- Әскерилер
- Тиундар
- Мыңдықтар
- Извод – присяженныйлар соты
Істерді қарау, үкімдерді шығару және оның жүзеге асырылуын бақылау
Сот билігі
![](15090_html_m53a5d0eb.gif)
Орыс жерлерін сыртқы жауларынан қорғау, княздарды күзету, кіші дружинниктардың қабылданған шешімдердің жүзеге асырылуын бақылау
- Князьдар дружинасы
- Халықтық ополчение
Қарулы күштер
- Митрополит
- Ақ және қара дін өкілдері
Діни билік
Мемлекеттік билік істерімен хабардар болу және қолдау, халықтың күнделікті өмірін қалпына келтіру
- Саудагерлердің, қолөнершілердің мамандықтары және көзқарастары бойынша бірігуі
Азаматтық қоғам
Өз көзқарастарын қорғау, біріккен іс-әрекет және демалыс
Ежелгі орыс қоғамының әлеуметтік құрылымы
Басқару, ішкі және сыртқы саясатты жүзеге асыру
Рюриковичтердің билеуші отбасы
Элита
![](15090_html_m408e67fc.gif)
Артықшылқтарға ие топтар
Боярлар (жоғарғы дружинниктер), саудагерлер, дін өкілдері
Меншікті иелену және үлестіру, қоғамды басқаруға қатысу
![](15090_html_m408e67fc.gif)
Еркін халықтар
Ауылдық қауымшылдар, қалалық қолөнершілер, саудагерлер, қатардағы дружинниктер, священниктер, монахтар
Материалдық құндылықтарды құру, салықтарды төлеу, қоғам мәселелерін шешуге қатысу, әскери жорықтарға қатысу
![](15090_html_m408e67fc.gif)
Тәуелділік қатынастардан шығатын міндеттерді орындау
Рядовичтер, закуптар, холоптар
Тәуелді халықтар
![](15090_html_m408e67fc.gif)
Маргинальды элементтер
Изгойлар, қарақшылар
Тіршілік үшін күрес
![](15090_html_m408e67fc.gif)
Өз көзқарастарын қорғау, өз статусын жақсартуға тырысу
Жатжерліктер, әскери тұтқындар
Ерекше топ
2-апта
4 кредит сағат
№3 дәріс
Тақырыбы: Біртұтас орыс мемлекетінің құрылуы ( ХІІ-ХV ғ. басы ).
Достарыңызбен бөлісу: |