«Экономика негіздері»
жүктеу/скачать 1.48 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3 сұрақ.
Қарапайым және кеңейтілген ұдайы өндірісті қарастырып, қандай да болмасын экономикада кеңейтілген ұдайы өндірістің процесі алға шығатынын ескеру қажет. Кеңейтілген ұдайы өндіріс екі типте болуы мүмкін: экстенсивтік және интенсивтік. Экстенсивтік кеңейтілген ұдайы өндіріс қосымша еңбек және материалдық-заттай ресурстардың есебімен жүзеге асырылады. Экстенсивтік өндірістің масштабтарын жетілдіру жұмысшылар санының өсуі, жұмыс күнін жоғарлату, жаңа жерлерді меңгеру, қосымша шикізаттарды, материалдарды пайдалану есебінен жүзеге асырылады. Бұл ұдайы өндірістің қор қайтарымдылығы және ресурс сыйымдылығы. Ол әрдайым қоғамда ресурстардың шектелуін кездеседі және сондықтан оның қолдану болашаққа ие болмайды. Негізінде өзге болып интенсивтік кеңейтілген ұдайы өндіріс табылады. Ол өте тиімді, өндірістердің техникалық тұрғыдан жүзеге асырылған құралдардарды және мамандандырылған құралдарды қолдауды ұсынады. Нақты өмірде интенсивтік және экстенсивтік факторлар әрдайым бір- бірін толықтырып белгілі-бір комбинацияда болады. Интенсивтік ұдайы өндіріс кезінде өте өнімді техника мен технология қолданылады, сондықтан жұмыс күшіне деген қажеттілік қысқарады, бірақ оның сапасына және дайындаған дәрежесіне талаптар жоғарлайды. Ұдайы өндірістің интенсивтік типі әртүрлі формалар мен бағыттарда жүзеге асырылуы қажет, оларды қамтамасыз ету үшін мыналар қажет: - өндірісті модернизация және техниканы жаңарту; - ресурстарды үнемдеу және жақсы пайдалану; - өндірістің салалық құрылымында прогресивтік қозғалыстар; - кадрлардың біліктілігін жоғарлату және оларды үнемдеу; - табиғатты қорғау шаралары; - басқаруды жетілдіру; 64 - сыртқы экономикалық байланыстарды жақсарту. Интенсивтендірудің келесідей формалары бар; Ресурс жинақтаушы, ол кезде өнім бірлігіне кеткен шығындарды үнемдеу болады, ол келесідей бағыттарды кірістіреді. - еңбекті жинақтауыш; - материалды жинақтауыш; - энерго жинақтауыш; - қор жинақтауыш; - табиғат жинақтауыш. Ресурс сыйымдылығы, ол кезде өнім бірлігіне кеткен шығындар өсімі болады. Нейтралды форма, ол кезде шығындар өнімі сол шапшаңдығымен болады. жүктеу/скачать 1.48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|