Ғ. Н.Қисметова Ағылшын тілі грамматикасы

Whose.
Whose деген есімдік кімнің, кімдікі деп аударылады. Ағылшын 
тілінде whose деген есімдік сөйлемде артикльсіз болады.
Мысалы: Whose dictionary did you take?
Сіз кімнің сөздігін алдыңыз?
Whose fountain-pen is this?
Бұл кімнің каламы?
W hat.
Ағылшын тілінде w hat деген есімдік не, немене деп аударлады. 
Мысалы: What is lying on the table? Үстелдің үстінде не жатыр? 
Ағьшшын тілінде w hat есімдігі сөйлемде эртүрлі демеуліктермен 
қолданылады.
Мысалы: About what did you speak to hin?
Сіз не туралы онымен сойлестіңіз.
Кейде what есімдігі ағылшын тілінде цандай? ңалай? 
жэне 
кім? деп аударлады.
Мысалы: What is the population of Odessa?
Одессада халыкының саны қандай ?
What is that man?
Ана адам кім?
Ағылшын тілінде what деген есімдігі цандай? деп аударлады 
және сөйлемде зат есімнің алдында тұрады.
Мысалы: What question did he ask?
Ол қандай сұрак қойды?
Which.
Ағылшын тілінде which деген есімдік цай? қайсысы? 
кім? 
ңандай? не? деп аударылады.
Мысалы: Which story in this book is the most interesting?
Бұл кітапта қай эңгіме ең қызықты?
Which of you speaks German?
Кім сіздердің араңызда немісше сөйлейді?
Which do you prefer-tea or coffee?
Сіз не ұнатасыз-шәй ме әлде кофе ме?
16

Relative pronouns. Қ аты сты к есімдік.
Ағылшын тілінде who, whose, which, деген сұрау есімдіктер 
сөйлемде 
сұрақ 
үшін 
пайдаланылмай, 
олар 
сөйлемдерді 
байланысгыру үшін қолданылса 
бұл есімдіктерді қатыстық 
есімдіктер деп атайды.
Мысалы: Who has written this letter is unknown.
Бүл хатгы кім жазғаны белгісіз.
I do not know which story is the most interesting in this book. 
Бұл кітапта қай әңгіменің ең қызықты екенін мен білмеймін.
Who (whom).
Ағылшын тілінде адам туралы айтылғанда who қай, қайсысы 
whom деген есімдіктер қолданылады.
Мысапы: This is the man who wanted to speak to you.
Бүл сізбен сейлескісі келген адам.
Which.
Ағылшын тілінде жансыз зат туралы немесе жануар туралы 
айтылғанда which деген есімдік колданылады.
Мысалы: He showed me the letter which he had received from his brother 
Агасынан алған хатты, ол маған көрсетті 
He showed me the skin of the wolf which he had killed.
Ол маған өзі өлтірген қасқырдьщ терісін көрсетгі.
Whose.
Ағылшын тілінде whose деген есімдік жанды зат есімдерге 
катысты қолданылады жэне сөйлемде зат есімнің алдында тұрады. 
Мысалы: That is the girl whose brother came to see us the other day. 
Мынау жуықта бізге келген кыздын агасы.
That
Ағьшшын тілінде th at деген 
есімдік сөйлемде жанды және 
жансыз заттармен қолданылады және сөйлемде th at деген есімдіктің 
орнына whose, whom деген есімдіктерді қолдануға болады.
Мысалы: Take the book that is lying on the table. (Which)
Үстелдің үстінде жатырған кітапты ал.
Whom, which 
деген 
есімдіктер 
сөйлемде 
демеуліктермен 
Қолданылады.
Мысалы: He is the student to whom I gave my dictionary.
Ол мен свздігімді берген студент.
17

Indefinite pronouns. Белгісіз есімдіктер.
Ағылшын тілінде белгісіз есімдіктерге some, any, no, much, 
little, few, all, both, each, other, one деген есімдіктер жатады.
Some, any.
Агылшын 
тілінде 
some 
есімдігі 
болымды 
сөйлемдерде 
қолданылады, any есімдігі сұраулы және болымсыз сөйлемдерде 
қолданылады.
1. Сөйлемдерде some, any деген есімдіктер көгапе түрдегі зат есімнің 
алдында тұрады және on бірнеиіе, еіицандай, цандай болмасын, 
цандай болсада, деп аударьшады.
Мысалы: He asked me some questions.
Ол маган бірнеше сұрақ қойды.
He did not make any mistakes in his dictation.
Ол диктанта ешқандай қате жіберген жоқ.
2. Some, any деген есімдіктер сөйлемде саналмайтын зат есімнің 
алдында қолданылады жэне олар біразы, аздап, азгана, цанша болса 
да деп аударьшады.
Мысалы: Bring me some milk, please.
Маган аздап сүт алып келіңізші.
Is there any butter on the table?
Үстелдің үстінде май бар ма?
Some деген есімдік кейбір деген мағынада көпше түрдегі зат 
есімнің алдында қолданылады.
Мысалы: Some trees remain green all the year round.
Кейбір ағаштар жыл бойы жасыл болып сақталады.
Some деген есімдік сөйлемде сан есімнің алдында тұрады және, 
шамамен деп аударлады.
Мысалы: There were some fifty people there.
Онда шамамен 50 адам болды.
Агылшын тілінде any есімдігі жекеше түрдегі саналатын және 
саналмайтын зат есімнің алдында тұрады. any кез-келген 
деп 
аударьшады.
Мысалы: You may come here at any time.
Сенің осында кез-келген уақытта келуіңе болады.
18

Some жэне any дан туындаған есімдіктер.
Some, any есімдіктері - one - thing жэне - body 
сөздерімен 
байланысып белгісіз есімдіктерді кұрайды: someone, somebody біреу 
әлдекім, anybody, anyone кім де болса, something, бірдеме, бір нәрсе, 
anything не де болса.
1. some, any 
есімдіктер сияқты someone, somebody және 
something 
деген 
есімдіктер 
болымды 
сөйлемдерде 
қолданылады, anyone, anybody жэне anything деген есімдіктер 
сұраулы жэне болымсыз сөйлемдерде қолданылады.
Мысалы: Give me something to read.
Маған бірдеме оқуға берші.
Did you see anybody (anyone) there?
Сіз біреуді көрдіңізбе?
2. Any 
есімдігі сияқты anyone, anybody, anything деген 
есімдіктер сөйлемдерде әркім, эр нэрсе деген мағынада болымды, 
болымсыз жэне сұраулы сөйлемдерде қолданылады.
Мысалы: Anyone can do that.
Мұны эркім істей алады.
You may play anything you like.
Сіздің өзіңіз қалаған нэрсені ойнауыңызға болады.
No.
No есімдігі сөйлемде жекеше жэне көпше түрдегі зат есімнің 
алдында тұрады. No 
есімдігі not ... а жэне not ... any сияқты 
аударылады.
Мысалы: I have no ticket. (I haven’ t a ticket)
Менде билет жоқ.
I found no mistakes in your dictation.
(I did not find any mistakes in your dictation)
Мен сіздің диктантыңыздан ешқандай қате таба алмадьм. 
Ағылшын тілінде not жекеше түрдегі саналатын зат есімнің алдында 
қолданылады. Not any көпше түрдегі саналатын зат есімнің жэне 
саналмайтын зат есімнің алдында қолданылады.
No дан туындаған есімдіктер.
No 
есімдікті body, one жэне thing деген 
есімдіктермен 
байланысып болымсыз есімдіктерді кұрайды . Nobody, one (ешкім)
19

nothing (ешбір зат, еиітеңе).
Мысалы: We saw nobody there. We didn’t see anybody there.
Біз сонда еппсімді көрген жоқпыз.
Many, much.
M any мен m uch деген есімдіктері 
көп деген мағынада 
колданылады. M any деген есімдік ағылшын тілінде саналатын зат 
есімнің алдында тұрады, m uch деген 
есімдік саналмайтын 
зат 
есімдердің алдында тұрады.
Мысалы: Has he many friends in Moscow?
Оның Мәскеуде кеп досы бар ма?
Do you spend much time on your homework?
Сіз үй тапсырмаңызға көп уақытыңызды жібересіз бе?
Ағылшын тілінде much, many деген 
есімдіктер негізінен 
сұраулы жэне болымсыз сөйлемдерде пайдаланылады. Much, many 
деген 
есімдіктер болымды сөйлемдерде қолданылады, егерде, 
есімдіктердің алдында very, too, so, as, how деген сөздер тұрған 
жагдайда.
Мысалы: Не has very many friends in Moscow.
Оның Мэскеуде ете көп достары бар.

жүктеу/скачать 3.76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: