Фанларидан саволлар базаси шакллантирилган



Pdf көрінісі
бет2/5
Дата23.12.2023
өлшемі0.74 Mb.
#487758
1   2   3   4   5
10.00.01 - Ўзбек тили

 
PSIXOLINGVISTIKA 
fani bo’yicha
: 
Psixolingvistikaning obyekti va predmeti. Psixolingvistikaning o‘ziga xos
xususiyatlari: inson omili, vaziyat omili, eksperiment tamoyili. Tushunchaviy-
terminologik apparati. Psixolingvistika psixologik fan sifatida. Psixolingvistika va 
tilshunoslik. Individ va kommunikatsiya. Psixolingvistikaning boshqa fanlar bilan 
o‘zaro bog‘liqligi. Psixolingvistikaning psixologik va lingvistik manbalari. 
Dastlabki psixolingvistik g‘oyalar. V.Fon Gumboldning antinomiyasi. “Yosh 
grammatikachilar” nazariyasi: individual psixologiya. “Yosh grammatikachilar” 
nazariyasining inqirozi. Psixolingvistikaning mustaqil fan sifatida shakllanishi. 
L.S.Vigotskiy - psixolingvistikaning asoschilaridan biri. Ichki nutq haqidagi 
ta’limot.
Charlz 
Osgudning 
kommunikatsiya 
modeli. 
Inson 
kommunikatsiyasiga lingvistikadan yondashish. Inson kommunikatsiyasiga 
psixologiyadan yondashish. Inson kommunikatsiyasiga informatsiya nazariyasidan 
yondashish. Inson kommunikatsiyasining sxemasi. Bixeviorizm, neobixeviorizm. 
Stimul (S) va reaksiya (R). Assotsiativ munosabatlar. Noam Xomskiyning 
transformatsion-generativ grammatikasi. Tranformatsion modelning birinchi 
varianti, uning umumiy strukturasi va xususiyatlari. Tranformatsion modelning 
tabiiy til ifodalarini avtomatik sxemalarga solishdagi ahamiyati. Tranformatsion 
modelning ikkinchi varianti. Undagi “botiniy” struktura va “zohiriy” struktura 
tushunchalari. N. Xomskiyning competence (lisoniy qobiliyat) va performance 
(lisoniy faollik) tushunchalari. Jorj Miller ta’limotining asosiy xususiyatlari. J. 
Millerning kommunikatsiya modeli. “Nutqiy faoliyat” tushunchasi. Nutqiy 
faoliyatning tuzilishi. Nutqiy faoliyatning psixologik mexanizmi. Nutqiy faoliyat 
turlari. Verbal va noverbal tafakkur. Nutqiy faoliyatning predmetlik (psixologik) 
mohiyati. Nutqiy faoliyatda til va nutqning funksiyalari. Nutq yaratilishining 
psixolingvistik talqini. Nutq – faoliyat. Faoliyatning etakchi va yordamchi turlari.
L.S.Vigotskiy modeli. Tafakkur va nutq. Ong tuzilishining sistemliligi. Fikrdan 
ma’noga, ma’nodan so‘zga. Ichki so‘z. A.R.Luriya modeli. Ifodaning dinamik 
sxemasi. Nutqning yaratilishidagi uch bosqich: 1.Semantik bosqich. Matnning 
temasi va remasi. 2. Ichki nutq. 3. Yoyiq nutqiy ifodalarning shakllanishi. A.A. 
Leontev modeli. Ifodaning grammatik-cemantik tomonlarini dasturlash. Ifodaning 
grammatik realizatsiyasi va so‘z tanlash. Sintagmalarni motorli dasturlash. Matnni 
qabul qilish (matnni tushunish). Matn mazmunni chiqarib olish. Nutqiy yoki 


jismoniy javob qaytarish. Murojaatni e’tiborga olib qo‘yish. Xabar-1ni xabar-2 ga 
mos kelmasligi. Matnni yaratish va tushunishda samaradorlik, tejamkorlik va 
ishonchlilik tamoyillari. Tabiatdagi hayvonlar tili. Maugli bolalar. Tilni 
o‘zlashtirish (nutq ontogenezi) haqidagi qarashlar. Til qobiliyati. Til bilimi va tilni 
qo‘llash o‘rtasidagi aloqa. Bolalar nutqining o‘ziga xos xususiyatlari. Bolalar 
nutqida protosemantik belgilarning shakllanishi. Bolalar nutqida semantik bosqich. 
Bolalarning so‘z yasash malakasini egallashi. Bolalar nutqining shakllanishida 
kattalar nutqining ahamiyati. Bolalar nutqiy va intellektual faoliyatining 
shakllanishida ijtimoiylashishning asosiy jihatlaridan biri ekanligi. Bolalar 
nutqidagi xatoliklar. Eksperiment metodlar. Eksperiment turlari. Fonetika, 
semantika doirasidagi eksperimental ishlar. Assotsiatsiyaning paradigmatik va 
sintagmatik ko‘rinishlari. Assotsiativ ekperiment va uning turlari. Erkin assotsiativ 
eksperiment. Yo‘naltirilgan assotsiativ eksperiment. Zanjirli assotsiativ 
eksperiment. Assotsiativ me’yorlar lug‘atlarining yaratilishi. So‘zlar va so‘z 
guruhlarini ekperiment asosida o‘rganish. Gap va matnning eksperimental tadqiqi. 
Psixolingvistikadagi transformatsion yo‘nalish vakillarining perifraza ustida olib 
borgan tajribalari. Matn ma’noviy strukturasini tadqiq qilishda “tayanch so‘zlar” 
majmui metodikasining afzalligi. Tergov jarayonida nutq informatsiya manbasi 
sifatida. Yolg‘on fikr ifodalash psixolingvistikasi. Psixolingvistik ekspertiza. 
Matnning atributsiyasi. Til va madaniyat. So‘zning milliy-madaniy xususiyatlari. 
Noverbal nutqning milliy-madaniy xususiyatlari. Lakunalar. Nutqiy muoamala. 
Bilingvizm va uning turlari. Chet tili o‘rganishdagi xatoliklar. Xorijliklar nutqi. 
Madaniy shok. Lingvistik shok. Madaniyatlararo muloqot. Nutq patologiyasi va 
uning psixolingvistik usullar asosida o‘rganilishi. Nutq patologiyasini asosiy 
ko‘rinishlari. Afaziyaning o‘rganilish tarixi. Afaziya va uning turlari. Total 
afaziya. Qisman afaziya. Motor afaziya. Sensor afaziya. Akustik afaziya. Semantik 
afaziya. Telegraf usuli. Alaliya va uning ko‘rinishlari. Sensor alaliya. Motor 
alaliya. Sensomotor alaliya. Nutqning fiziologik markazlari. Broka markazi. 
Vernike zonasi. Shizofreniyada nutq tashkil qilishning xususiyatlari. Ijtimoiy 
psixolingvistikaning predmeti va vazifalari. Lisoniy shaxs strukturasi. Olamning 
lisoniy manzarasi. Geshtaltlar va belgilar. Bilingvizmning mohiyati. Bilingvizm 
turlari. Interferensiya. “Lakuna” tushunchasi. Lakunalarning turlari. Ijtimoiy-
madaniy lakunalar. Lakunalarni bartaraf qilish yo‘llari.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет