О каугабай p65
жүктеу/скачать 0.78 Mb. Pdf көрінісі
|
| СЌУЕГЕЙДIЃ БОЛЖАМЫ
Азынабайдыѓ абыз, дiндар ќрi бiр рулы елдiѓ аћыл- ман аћсаћалы болѕаны Ш#кеѓнiѓ кiтабынан белгiлi. Ћадiрлi ћария аузынан Алласын тастамайды. Ћонай Сџраншы елiне кетiп, кешiккенде, Азынабай жауырыншы сќуегейден џлыныѓ хабарын бiлгiсi келiп жќне ел-жџртыныѓ алдаѕы таѕдырын да болжатады. Сќу- егей Ћонайдыѓ бiр ћырдыѓ астында келе жатћанын айта- ды. Содан соѓ Азынабайѕа жаћында мал-жанымен к#шетiнiн, барѕан жерiнде к#п #тпей оныѓ дљние салаты- нын жеткiзедi. Соѓында барѕан жаћтарынан ћайта к#шетiнiн есiне салады. Мал-дљниесi ћисапсыз к#бейiп #сетiнiн, бiраћ одан ћайыр болмай, балаларыныѓ таућы- мет тартып, таѕдыры ћиын болатынын нобайлайды. Азы- набайдыѓ љшiншi ме, т#ртiншi ме бiр џрпаѕыныѓ «нџрдыѓ» iшiнде жљрген сџлбасын елестетедi. Болашаѕын сќуегей болжаѕан сол бала 1912 жылы 12- ћаѓтарда Алатаудыѓ етегiнде, Алматы ћаласында дљниеге келдi. Азынабай абыздыѓ ш#пшегi, Ћонай батырдыѓ ш#бересi, Жџмабай ћажыныѓ немересi едi бџл сќби. Екiншi рет ћажылыћтан келген Жџмабай сќбидiѓ атын ћџлаѕына љш рет айћайлап, «Дiнмџхамед» деп #зi ћойды. 1921 жылѕы Алматыдаѕы ћатты сел тасћыны кезiнде тоѕыз жасар бала Кiшi Алматы #зенiнiѓ бойында болѕан апаттан љрейленiп, есi шыћћан елдi к#редi. Бiрде ќкесi Ахмет: «Ћџдай баламды пќле-жаладан, осындай «топан су» — сойћаннан саћтасын» деп осы #зеннiѓ екi су ћџйылатын 286 т#менгi тџсындаѕы ќулие Ќлмеректiѓ басына ќкелiп, зия- рат еткiзiп, дџѕа оћыды. ;мiрiн (нџр) сќуегей болжаѕан Дiнмџхамед — Димаш 40 – 50 жылдан кейiн тау шатћа- лында (Медеу) џлы ћопарылыс жасап, тау бџзып, осы та- сћынды #зенге алып б#гет салып, апат-селге ћарсы ќлем- де болмаѕан керемет жасайтынын, ќрине, бiлген жоћ. 1912 жылы 31 ћазанда Верный ћаласында Т#менгi Iле болысыныѓ ћырѕызы (ћазаѕы) Жџмабайдыѓ ћазасына бай- ланысты оныѓ жетiм ћалѕан балаларына ћамћорлыћ жа- сау ж#нiнде сот шешiмi шыѕады. Ћорѕаншы болу ж#нiнде марћџм Жџмабайдыѓ жесiрi Хадишаныѓ #тiнiшi ћарала- ды. Жетiм ћалѕан iнi-ћарындастары – Ахметжан (13 жас- та), Нџрмџхамед (5), Зайна (16), Бибiѕайша (11) жќне то- ѕыз жасар таѕы бiр баланыѓ ћамћоршысы болып Жџмекеѓнiѓ еѓ љлкен џлы Меѓлiахмет заѓ негiзiнде ћорѕ- аншы деген ћџжатћа ие болады. Сондай-аћ ќкесiнен ћалѕ- ан мал-мљлiктi саћтаудыѓ да мiндетi оѕан жљктеледi. Ахаѓ бџл кезде #зiнiѓ де екi-љш баласы бар, жасы жиырмадан асћан жас жiгiт едi. Бiр ќулеттiѓ арћа сљйерi, оларды асы- раушы Ахаѓныѓ ќкелiк мiндетi ерте басталады. ;зiнiѓ џл- ћыздарымен ћосћанда оншаћты балаѕа ќке болып, олар- ды тќрбиелеу, тамаћ, киiм тауып беру, оћыту оѓай болмайды. Сондыћтан Жетiсудаѕы алпауыттардыѓ бiрi Ысћаћ байдыѓ дљкенiнде басында есiк-терезе жуушы, кейiн сатушы, соѓында оныѓ сауда шаруашылыѕын басћ- арушы болып, етiнiѓ тiрiлiгi мен еѓбекћорлыѕыныѓ арћа- сында бiр ќулеттi жалѕыз #зi асырайды. К#ргенi к#п, тљйгенi мол Ахаѓ туыстарына «Басыѓда байдыѓ дљкенiнiѓ ауласын тазалап сыртында жљретiнмiн, кейiн iшiне кiрiп сауда жасап, бала-шаѕамды баћтым» дейдi екен. Ысћаћ байда тауар-заттарын жазды кљндерi керуен арћылы алыс ћазаћ ауылдарына апарып, «жќрмеѓке базарѕа» тљсiретiн «кiре-керуен» болѕан. Ахаѓ «кiре-керуенмен» Орта Азия, Ресейдi тљгел аралаѕан. Алматыдан Жаркентке жќне Ше- лек арћылы Ћарћараѕа барѕан сауда сапарында кейде #зiне к#мекшi ћылып Дiнмџхамедтi алып жљрген. «Балаѓныѓ желкесiнен кљн к;рiнiп тџр» Оншаћты баласы бар Ахмет љшiн оларды асырап- баѕып, оћыту оѓай болмаѕан. Бџл кiсi неше тљрлi майда кќсiптермен де шџѕылданѕан. Ахаѓныѓ џсталыћ, етiкшiлiк кќсiптi меѓгергенi соншалыћ — бџл кќсiптiѓ наѕыз шеберi атанѕан. Димекеѓнiѓ мџражайында Ахмет 287 ата џстаѕан етiкшiлiк кќсiптiѓ мљлiк-заттары (ћалып) бар. Ахаѓ џлы Дiнмџхамедтi бала кезiнде бќрiн љйренсiн, к#рсiн деп базарѕа ќкеледi екен. Етiк тiгiп отырып, оѕан ћалай бiз џстауды, шеге ћаѕуды, џлтан ауыстыруды жќйлап љйрететiн к#рiнедi. Жљзiнен нџры т#гiлiп, ќкенiѓ айтћа- нын ћалтћысыз орындап, етiкшiнiѓ дљѓгiршегiнде отырѕ- ан жаратылысы б#лек балаѕа жџрттыѓ назары тљседi. Маѓдайы жарћыраѕан баланыѓ мынадай #зiне ла- йыћсыз жерде отырѕанына Ахаѓды танитын аћсаћалдар кейидi. Бiр кљнi љлкен ћария: «Ахмет, балаѓныѓ желкесiнен кљн к#рiнiп тџр. Ендi балаѓды бџл жерге ќкелме. Оныѓ орны бџл жер емес. Ћырандар џшатын ћия» дейдi. Бџл с#здi аћылѕа салып зерделеген Ахаѓ Дiнмџхамедтi ендi ћайтып етiкшi дљѓгiршегiне отырѕызбайды. жүктеу/скачать 0.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|