Оқулық «Білім беруді дамытудың федералдық институты»

272 
Жанасу кернеуі адамның денесі арқылы өтетін тоқ күшін I
ч
, 
білдіреді. Апаттық жағдайларда бұл кернеу қауіпті болуы мүмкін: 
I
ч 
=U
пр
/
R
ч
, 
мұндағы U
пр
— жанасу кернеуі; R
ч
— адамның кедергісі. 
Жанасу кернеуін азайту үшін тиімді жерге тұйықтауды немесе 
электр қондырғының нөлденуін қамтамасыз ету керек: 
U
пр 
=I
к.з
R
з
, 
мұндағы I
кз 
— қысқа тұйықталу тоғы; R
з 
— жерге тұйықтау 
кедергісі. 
Жерге тұйықтау кедергісі аз болғанда (R
з
= 2 Ом) электр 
аппаратының корпусындағы кернеу оқшаулау тесілген жағдайда 
үлкен болмайды, жерге тұйықтау тоғының 1
кз
басым бөлігі адамның 
денесі емес, жерге тұйықтағыш арқылы өтеді (Я
ч
= 1000 Ом). 
Адам электр тізбегіне жерге тұйықтағышқа параллель 
«қосылады», жəне жерге тұйықтау кедергісімен салыстырғанда 
адамның кедергісі неғұрлым үлкен болса, адамның денесіндегі тоқ 
соғұрлым аз болады. 
Кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғылардағы нөлдену деп 
электр қондырғыларының металл тоқ өткізбейтін бөліктерін əдейі 
нөлдік, бірнеше рет жерге тұйықталған сыммен жалғауды айтады. 
Нөлдік қорғаныс сымның бейтарап жұмыс сымына қарағанда 2 
есе аз қимасы бар. Бейтарап жұмыс сымы симметриялы емес төрт 
сымды желілерде қолданылады (мысалы, тұрмыстық). 
Қорғаныс нөлденудің мағынасы – кернеу астындағы корпусқа 
жанасқан кезде жарақаттану қаупін жою. Қорғаныс нөлденудің 
əрекет ету принципі – корпустағы тұйықталуды бір фазалы қысқа 
тұйықталуға айналдыру жəне оның максималды тоқ қорғанысын 
өшіру (балқыма ендірмелермен, автоматтармен жəне т.б.). 
Нөлденудің екі қорғаныс əрекеті бар: 
■ 
зақымдалған бөлікті жылдам автоматты сөндіру; 
■ 
жерге тұйықтау есебінен жанасу кернеуін азайту. 
Қолдану саласы: бір фазалы айнымалы тоқ желілерінде – толық 
жерге тұйықталған бейтарап сымы бар 1 000 В дейінгі үш фазалы 
төрт сымды желілер; тұрақты тоқтың үш сымды желілерінде -
толық жерге тұйықталған орта нүктесі бар желілер. 

273 

жүктеу/скачать 5.26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: