Тегін ұсынады! М. Дулатовтың «Оян, қазақ!» өлеңі мен А. Байтұрсыновтың «Маса»



Pdf көрінісі
бет5/49
Дата30.03.2022
өлшемі0.78 Mb.
#456535
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   49
ЭССЕ ЖАУАПТАРЫ(1)

 
 
5.Ж.Аймауытовтың «Ақбілек» романындағы саяси-әлеуметтік жағдай мен өмір 
шындығын дәлелдеп жазыңыз. 
Қазақ прозасына үлкен үлес қосқан алғашқы қазақ романының авторы – 
Жүсіпбек Аймауытов. Оның талант мүмкіндіктері, қабілет ерекшеліктері айқын 
көрінген туындысы – «Ақбілек» романы. Қаламгер әлеуметтік тартыстар, тарихи 
оқиғалар, тап күресі, ел мойнына салмақ түсіп, жеке адамдар тағдырының 
ширыққан буынын дәл басады. Ендеше, осы «Ақбілек» романында қандай саяси-
әлеуметтік жағдайлар мен өмір шындығы туралы жазылды? 
Жалпы романның өзі қазақ қызының тағдырына құрылған шығарма. «Ақбілекте» 
қазақ аулының Ресей жеріндегі төңкерістер кезіндегі, ақ пен қызылдың лаңы 
тұсындағы әлеуметтік-саяси жағдайына баса көңіл бөлінген. Өйткені романның 
фабуласы қоғамдағы құбылыстарға тікелей байланысты дамиды. Бүкіл сюжет 
елдегі азамат соғысы тұсында ғана өтуге тиіс оқиғаға негізделген. Қазақ халқының 
орыс тепкісінің астында көрген зорлық-зомбылықтарын Ж.Аймауытов Ақбілек 
трагедиясы арқылы шынайы суреттеген. Ресей империясының екі ғасырдай боданы 
болған қазақ халқының азып-тозған мүшкіл халін айқын көрсету үшін жазушы 
Ақбілек басындағы трагедиясын шегіне жеткізіп көрсете білген. Ішкі Ресейдегі 
қызыл орыстардың тегеурінді екпініне шыдай алмай оңтүстікке қарай жөңкілген ақ 
орыстар жүрген жерін жалмап, бейбіт халықты тонап, қырып-жойып бара 
жатты. Кейбір кеудемсоқ офицерлер тіпті шектен шығып қазақтың қыз-
келіншектерін зорлап, қорлап кетіп отырды. Ақбілек те осындай бір ақ офицерінің 
күшпен зорлап қосылған уақытша әйеліне айналып еді. Осы оқиғаларды баяндай 
отырып, жазушы ұлттық психологияны нанымды суреттейді. Орыстардың 
қазақтарды менсінбеуі, адам санатына қоспауы, қазаққа деген зорлық зомбылығын 
шімірікпестен істей салуы – бір жағынан орыстардың басқыншылық мінез-құлқын, 
езуші халық ретінде дандайсыған көңіл-күйін көрсетсе, екінші жағынан қазақтардың 
орысқа дегенде дәрменсіздігін, ынжықтығын, бейшаралығын байқатады. Бірімен-бірі 
айтысып-қырқысқанда батыл қимылдайтын қазақтар орыстан өктемдік көрсе
ұнжырғасы түсіп, бүгежектеп қалады. Осыны жақсы білетін озбырлар онан сайын 
құтырына түседі. Ж.Аймауытов өз романында мәселенің осы жағына баса назар 
аударған. Автор езуші ұлт пен езілуші ұлттың психологиясын дәл берген. 
Қорытындылай келе, Ақбілек – сол кездегі қазақ қыз-келіншектерінің ғана емес
ғасырлар бойы отарлық тепкіден көз ашпаған қазақ халқының жиынтық бейнесіне 
айналған. Сондықтан да «Ақбілек» қазақ әдебиетінің тарихында өзіндік орын алатын 
шығарма. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   49




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет