Дәріс сабақтарының конспектілері 1,2 ДӘріс негізгі жағдайлар. Таным мен шығармашылықтың методологиялық ғылыми негіздері
Математикалық зерттеулер әдісін зерттеу
жүктеу/скачать 0.7 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бақылау сұрақтары
- 11 ДӘРІС Тәжірибелік зерттеулер. Эксперименттің мақсаты мен түрлері, жіктелуі.
| Математикалық зерттеулер әдісін зерттеу. Математикалық зерттеулер сатысы ең күрделі және қажетті зерттеулерге жатады. Практикалық есептеулердің математикалық әдіспен шешуі математикалық формулалар есептеулерімен іске асады (математикалық модельді жасау, математикалық әдіске жатады). Математикалық модельдің зерттеу әдістерін табу, математикалық шешімдердің анализдерің табу. Зерттеу әдістерін таңдау және жүргізу анализі аналитикалық және шындық статикалық әдіске жатады. Математикалық құрастыру санды, геометриялық бейне, функциялық теңдеулер жүйесінен тұрады. Математикалық модель – математикалық құрылымның жүйесі (формула, функция, құрылым), зерттеліп жатқан нысанды әр қырынан анықтап зерттеу.
Бақылау сұрақтары: 1. Теориялық зерттеу жүргізу сатылары. 2. Міндеттің шарттары мен талаптары. 3. Теориялық зерттеу жүргізу сатылары. 4. Объективті əрекеттің таным процесінде теориялық зерттеу ролі. 5. Математикалық зерттеу жүргізу əдістері. 11 ДӘРІС Тәжірибелік зерттеулер. Эксперименттің мақсаты мен түрлері, жіктелуі. Ғылыми зерттеулердің ең маңыздысы – тәжірибе болып табылады. Оның негізі – нақты ғылыми есептеулі жағдайлар. Тәжірибе деген сөз – латын тілінен experimentum – сынақ, тәжірибе деп аударылады. Тәжірибиенің негізгі мақсаты зерттеліп жатқан заттың қасиетін, болжаудың шынайылығын тексергенде тақырыптың кеңдігін және тереңдігін зерттейді. Тәжірибелер әр салада жүргізіледі. Сондықтан олар химиялық, биологиялық, физикалық, психологиялық, әлеуметтік және т.б. түрде болуы мүмкін. Тәжірибенің классификациясы. 1) Жағдайды жасау әдісі бойынша (жаратылысты және жасанды); 2) Зерттеу нысанасы бойынша (бақылау, іздену, шешуші, қайта өңдеу, тұрақтылау); 3) Ұйымдастыруды жүргізу әдісі бойынша (лабораториялық, тәнді, өндірістік және т.б.); 4) Зерттеу нысанының құрылысы және құбылысы (жәй және күрделі); 5) Зерттеу нысанының сырттан әсер еткендігі жағдайы (заттық, энергетикалық, ақпараттық); 6) Зерттелген тәжірибенің зерттеу нысанымен әрекеттесу жағдайлары (қарапайым және модельді); 7) Тәжірибедегі зерттелген модель типі бойынша (материалды және саналы); 8) Басқару бірліктері бойынша (пассивті және активті); 9) Қадағалау факторларының саны бойынша (бірфакторлы және көпфакторлы); 10) Нысан мен жағдайдың сипаттамасы бойынша (технологиялық және әлеуметтік). Жаратылыстану тәжірибесі – тәжірибе шынайы жағдайларда жүргізіледі. Оған биологиялық, әлеуметтік, педагогикалық және психологиялық ғылымдар жатады. Жасанды тәжірибе – жасанды жағдайларда қолданылады. Жаратылыстану және техникалық ғылымдарда қолданылады. Қайта өңделген тәжірибе – құрылыстың өзгеруіне активті әсер етеді жәнезерттеу нысанының алдыңғы нәтижелерімен ұқсастығы. Зерттеу нысанының басқа зерттеу нысандарымен ұқсастығы. Тұрақтылық (констатирующий) тәжірибесі – нақты ойларды зерттеуде қолданылады. Бақылаушы тәжірибе – нәтижені бақылаудағы зерттеу нысанның сырттан әсері жағдайлар сырттан бақылау есебінен. Іздену тәжірибесі – алғашқы зерттеу жағдайлары жоқ болса, зерттеу жұмыстары қиындаса қолданылады. Шешуші тәжірибе – егер бір немесе бірнеше жағдайлар бір-біріне ұқсамаса, негізгі фундаментальдық теория жағдайдайында шындықты анықтау үшін жүргізіледі. Лабораториялық тәжірибе – кондырғылар, стендтер, құрал – жабдықтар қолданып лабораториялық жағдайларда жүргізеді. Көп жағдайдасе лабораториялық тәжірибиеде нысанның өзі емес, оның үлгісі қолданылады. Натуралық тәжірибе – жағдайларда нақты нысанға шынайы байланыста жүргізіледі. Бұл тәжірибе түрі жүргізу жеріне байланысты: а) өндірістік; б)полигондық; в) жартылай натуралық және т.б. болып бөлінеді. Жәй тәжірибе - бір-бірімен әрекеттесетін элементтердің кішкентай көлемде және құбылысы жай формула болса жай функцияларды орындайтын тәжірибиені осылай атайды. Күрделі тәжірибе - құрылысы тармақталған заттардың және өте көп көлемде әрекеттесетін күрделі функциянальды заттар үшін қолданылады. Ақпараттық тәжірибе – нақты ақпараттың белгілі бір нысанға қолданылуы. Мысалы, бұл тәжірибие биология, психология, социология,кибернетикада пайдаланылады. Заттық тәжірибе - әртүрлі заттың факторларының белгілі бір зерттеу нысанына әсері. Мысалы, болаттың сапасына әр түрлі қоспалар әсері. Энергетикалық тәжірибе - әртүрлі энерги я көзінің зерттеу нысанына әсерін зерттейді. Мысалы, электромагниттік, механикалық, жылулық және т.б. Арнайы ғылымдарда (химия, физика, математика) қолданылады. Жай (немесе классикалық) тәжірибе - бұнда экспериментатор, танушы –субъект,. зерттеліп жатқан нысана – объект. Модельді тәжірибе – қарапайымға қарағанда модельді зерттеу нысанмен жүргізіледі. Модельге эксперименталды қондырғы жатады. Модельді тәжірибе: саналы және материалды тәжірибе болып бөлінеді. Саналы экспериментте – саналы модельді зерттеулер және модельдер жатады. Саналы тәжірибелер мына терминдерді қолданады: идеалды және қиялды тәжірибелер. Материалды тәжірибе – мұнда материалды нысан қолданылады. Материалды тәжірибенің саналы тәжірибеден айырмашылығы – тәжірибенің шынайылығы. Пассивті тәжірибе - өзгеріс пен параметрдің өлшем бірліктерінің нысанға әсер етудің көрсеткіші. Жасандының қатысуынсыз. Активті тәжірибе – арнайы кіріс сигналдарымен байланысты және кіріс-шығыс заттарды бақылайды. Бір факторлы тәжірибе – қажетті факторларды анықтау, белгілеу. Кедергі факторларының тұрақтылығы. Кезекті қызықты факторларды бақылау. Көп факторлы тәжірибе – бірнеше қайталанған тәжірибенің өзгерістерін бақылау. Технологиялық тәжірибе – технологиялық процестің элементтерін зерттеуде қолданылады. Бұған өнім, қондырғы және жұмысшының қызметі. Әлеуметтік тәжірибе – тұлғалар арасындағы әлеуметті-психологиялық қарым-қатынастарын және кезекті өзгерісін зерттейді. жүктеу/скачать 0.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|