лық зардап шеккендерді тапқаннан кейін тоқтатылады. Ғимарат қатты түтін болған жағдайда құтқарушылар кешіктермей терезелер мен
есіктерді ашып желдетулері керек. Кейде түтін сорып алғыштарды пайдалану
орынды. Түтінді бір мезгілде салқындататын және оның катты бөлшектерін
серігітетін сумен тазартылған сорғалатып ағызғышпен азайтуға болады.
Зардап шегушіні тапқаннан кейін құтқарушы оған ылғалды мата жабады, қолынан
ұстайды немесе қолына алып қауіпсіз орынға (көтеріп апарады) шығарады. Зардап
шегушінің аузы мен мұрны дымқыл о рамалмен, шарфпен, бас жаулықпен жабылады,
оған газқағар немесе оттек маскасын кигізеді. Адамды түтінденген, жанып жатқан,
ыстық аймақтан шығара отырып, қолында арнайы қорғаныс құралдары болмаса,
құтқарушының өзі басын нығыздалған дымқыл матамен орап, көрпемен,
жамылғымен орану керек. Қауіпті аймақтан тез және абайлап, ал ашық отты жерден
жүгіріп
өту
қажет.
Өрт кезінде адамдардың жарақат алуы және қаза болуы тұншығудан, уытты жанған
өнімнен уланудан, ыстықтан зақымданудан, өрт аймағынан өз бетімен шыққан кезде
құлаудан, жарылған кезде және заттардың құлауы кезінде, қысылып қалудан және
үрейлі
–
дүрбелең
уақытында
болады.
Егер адамдар үрейлі болса, онда құтқарушылар өздерін байсалды және сенімді
ұстаулары қажет, бұйрықты айқын дауыспен беріп, үрейлі көңіл – күйді тез және
лезде басулары керек. Клубта, кинотеатрда, циркте, концерт залында, адамдардың
көп жиналатын жерлерінде өрт болған кезде құтқарушылар бірінші кезекте
балкондағы, галереядағы, адамдарға көмек көрсетулері керек, өйткені бұл жерлерде
58
жанған
өнімдер
тез
қаулап
жиналады
да
температура
көтеріледі.
Емдеу мекемесінде өрт болған жағдайда құтқарушылар медицина құрамымен жақын араласып жұмыс істеп және оның нұсқауларын орындау керек. Балалар мекемесінде
өрт болған жағдайда құтқарушылар барлық бөлмелерді, шкафтарды, төсектерді,
қабырға мен перделердің арасын мұқият қарап шығуға міндетті, содан кейін
балаларды қауіпсіз орынға (көтеріп алып) шығарады.
