Терістеуді терістеу заңы - бұл жаңа әрдайым ескіні жоққа шығарады және оның орнын алады, бірақ бірте-бірте ол жаңадан ескіға айналып, жаңа оны терістейді..
Мысалы:
• әлеуметтік-экономикалық формациялардың ауысуыі (тарихи процеске формациялық көзқарас);
• "эстафета поколений";
• мәдениет пен музыкадағы талғамдардың өзгеруі;
• бұл ру эволюциясы (балалар - қазірдің өзінде жаңа деңгейде ішінара ата-аналар);
• күнделікті ескі қан жасушалардың өлуі, жаңаның пайда болуы.
Ескінің түрлерлің жаңамен терістелуі—дамудың себебі мен механизмі.
Дамуға байланысты көзқарастар:
• даму - бұл тек прогрессивті үдеріс, төменгі формалардан жоғары деңгейге көшу, яғни даму;
• дамудың өсуі немесе төмендеуі мүмкін;
• даму – хаос түрде, бағыты жоқ.
Примеры:
• адам ағзасы дамиды, қатаяды (өсу, даму), бірақ содан кейін одан әрі дамып, әлсірей түседі (төмендеп жатқан даму);
• тарихи үдеріс дамып келе жатқан даму бағыты бойынша жүріп жатыр, бірақ тереңдікке ұшырайды.
Сонымен, даму сызықты емес (тікелей желіде), бірақ спираль түрде болады. Әрбір спираль бұрылысы ескіні қайталайды, бірақ жаңа, жоғары деңгейде болады.
Диалектиканың негізгі принциптері:
• жалпы байланыс принципі;
• жүйелеу принципі;
• себептілік принципі;
• тарихи принцип.
Жалпы байланыс принципі- ол қоршаған әлемнің тұтастығын, оның ішкі бірлігні, өзара байланыстылығын, оның барлық компоненттерінің - заттардың, құбылыстардың, процестердің өзара тәуелділігін көрсететін принцип.
Мынадай байланыстар бар:
• сыртқы және ішкі;
• тікелей және жанама;
• генетикалық және функционалды;
• кеңістіктік және уақытша;
•кездейсоқ және табиғи.
Жүйелілік қоршаған әлемдегі көптеген байланыстардың хаос түрде емес, тәртіптілікпен,реттелген түрде жасалатынын білдіреді.
Себеп - бұл басқаны,салдарды тудыратын байланыстардың болуы.Себеп, өз кезегінде,салдарды тудырады, онысебеп-салдар қатынастары деп аталады.
Тарихи принцип қоршаған әлемнің екі қырын көрсетеді:
•тарихтың ,бейбітшіліктің мәңгілік болуы, жойылмауы,;
• Оның уақыта бойынша өмір сүруі мен дамуы,ал ол ,мәңгілікке созылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
