Гипофиз аралық мидың жағында жіңішке өсінді арқылы бекінеді. Гипофиз – безді және жүйке ұлпаларынан тұрады. Гипофиз алдыңғы, ортаңғы және артқы бөліктерден тұрады. Бұл безден бөлінетін 25 түрлі гормонның 7-еуі жеке бөлініп алынып, толық зерттелген.
Қызметі: гипофиздің алдыңғы бөлігі құрамы нәруыздан тұратын өсу гормонын (соматотропин) бөледі.
1) Өсу гормоны дененің, әсіресе ұзын сүйектерінің өсуіне әсер етеді;
2) нәруыздың, майдың, көмірсудың алмасуын реттейді;
3) жыныс бездерінің жұмысын қалпына келтіреді;
4) сүт безінен сүттің бөлінуін қамтамасыз етеді;
5) бүйрекүсті безі қыртысының өсуіне, одан бірнеше гормондар бөлінуіне, қалқанша бездің дамуына әсер етеді;
6) қандағы темірдің тұрақтылығын сақтайды.
Гипофиздің ортаңғы бөлігі пигментті жасушалардың мөлшері мен санын ұлғайтады. Тері пигменті – меланиннің түзілуін күшейтеді.
Гипофиздің артқы бөлігінен 2 түрлі гормон бөлінеді. Окситоцин жатыр бұлшықетінің жиырылуын күшейтеді. Екіншісі вазопрессин (АДГ) ұсақ артерия қантамырларының жиырылуын арттырып, артерия қысымын жоғарылатады. Ағзадан зәрдің бөлінуін азайтады.
Бүйрекүсті безі
Адреналин:
Тері, және сілемейлі қабаттардың және құрсақ қуысындағы қан тамырларын тарылтады
Артериальды қысымды көтереді
Жүректің соғуын күшейтеді
Бронхылар мен ішектердің біріңғай салалы бұлшық еттерін босаңсытады
Қандағы глюкозаның мөлшерін арттырып, ұлпалық алмасуды күшейтеді
Норадреналин:
Қан тамырларын тарылту әсері күштірек
Жүректің соғуын жиілету әсері әлсіздеу
Артериалық қысымды реттеуге қатысады
4- қосымша
1-тапсырма. Берілген сызбада бездің белгіленген әріптері мен атауларына сай бірдей түспен безді бояңыз
Гипофиз
|
A
|
Қалқанша маңы безі
|
E
|
Бүйрек үсті безі
|
|
J
|
Гипоталамус
|
B
|
Тимус
|
F
|
Аналық без
|
|
M
|
Эпифиз
|
C
|
Ұйқы безі
|
I
|
Аталық без
|
|
L
|
Қалқанша без
|
D
|
|
|
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |