Төменде берілген мақаланың тезисін

көп тілде сөйлей білушілік. Мұның өзі жеке адамның көптілділігі және ұлт 
пен ұлыстың көптілділігі болып бөлінеді. Көптілділіктің үш тілді меңгеру 
дәрежесі сол адамның немесе бүтіндей халықтың өмір сүрген тілдік 
ортасы, әлеуметтік, экономикалық, мәдени өмірі, тұрмыс-тіршілігі секілді 
көптеген факторларға байланысты. ¥лттық құрамы бірыңғай, бір ғана 
этнос мекендейтін мемлекетте кептілділіксирек. Онда жеке адамныңғана 
көптілділігі ұшырасады (Жапонияда, Кореяда, Германияда, Исландияда).
Көптілділік - АҚШ, Ресей Федерациясы, Үндістан, Нигерия сияқты 
жүздегенұлтпенұлысмекендейтінмемлекеттергетәнқұбылыс.Көптілділік: 
жаппай көптілділік, ішінара көптілділік болып бөлінеді [1, 14]. Жаулап 
алу, халықтардың қоныс аударуы, көрші елдермен тығыз қарым-қатынас 
секілді тарихи себептерден кейбір халық екілдерінің жаппай көптілділігі 
қалыптасқан. Сондықтан да көптілділік көп ұлтты географиялық кеңістікте 
кеңтараған. Мәселен, жаппай кептілділік Кавказдағы армян, осетин, күрд, 
грек т.б. халықтар арасында, сондай-ақ Дағыстан халықтары арасында 
жиі кездеседі. Қазіргі Қазақстан Республикасындағы қалыптасқан жағдай 
да осыған ұқсас. Біздегі славян тектес халықтардың дені - негізінен бір 
тілде ғана сөйлейтіндер, қазақтардың көпшілігі екі тілде сөйлейді. Ал 
ұйғыр, езбек, дүнген, күрд, түрік, әзірбайжан, тәжік, татар т.б. ұлт өкілдері 
арасында көптілділік кең тараған. Неміс, корей, шешен ұлттарында да 
көптілділік едәуір жиі ұшырасады. Кейінгі кезде шетел тілін үйренуге ден 
қойыла бастағандықтан, қазақтар арасында да көптілділік көбейіп келеді.
Қазіргі кезде жалпы білім беруді жетілдірудің негізінде құзыреттілік 
тәсілі қолданылып жүр. Құзыреттілік-бұл алынған білімдер мен біліктерді 
іс жүзінде күнделікті өмірде қандай да бір теориялық және практикалық 
мәселелерді шешуге қолдана алу қабілеттілігі. Заман талабы студенттердің 
бойында түйінді құзыреттіліктерді қалыптастыру болып табылады. Бүгінгі 
күні көкейтесті болып отырған білімнің құзырлылық ұстанымын жүзеге 
асыру құралы ретінде педагогикалық технологиялар мен белсенді оқыту 
әдістерінің алар орны ерекше. Әрекетке негізделген технологиялық оқыту 
танымдықбелсенділігіжоғары, емірдеәртүрлі мәселелерденхабардар, кез 
келген тапсырманы орындауға қабілетті, қолынан іс келетін азаматтарды 
қалыптастырады [2, 117].
Құзыретті адам - ол жеке тұлға. Ол туындаған мәселені жеке және 
топтарда шеше алуға, өмірде және жұмыс орнында үнемі жанашылдыққа 
ұмтылуға қабілетті болуы тиіс, өз бетімен және басқаның көмегімен 
қажетті ақпаратты іздестіріп қолдана алады. Осы аталған сапалар мен 
қасиеттер кез келген іс-әрекеттерге қажет. Оқытудың дәстүрлі тәсіліндегі 
озық амал-тәсілдер қазіргі жаңғыртылған технологиямен ұштастырыла 
отырып, интерактивті оқыту әдістемесіндегі шығармашылық бағыттағы 
жұмыстар: проблемалық ойталқы, өз пікіріңді дамыта қорғай білу, 
жеке және топтық жобалар қорғау, реферат қорғау ғылыми аңдатпа, 
абстракт жазу, баяндама жасау т.б. сияқты белсенділікті арттыратын, 
таза әдеби тіл нормасында жазу, сөйлеуге үйрететін жұмыс түрлері әрбір 
сабақта көрініс тапқаны абзал.
85

Өзге ұлт өкілдерінің жастары мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін үйренуге 
деген ұмтылысын, құлшынысын қазақ елінің азаматымын деген ойды 
өрістетуші тұрғысынан, сонымен бірге елдегі тіл саясатының заңнамалық 
уәжділігін қолдаушы, оны жүзеге асыратын жеке тұлға дәрежесінде 
көрінуі керектігін өмірдің өзі көрсетіп, дәлелдеп отыр. Міне, осы тұрғыдан 
келгенде, Қазақстан жағдайында өзінің ана тілін, мемлекеттік тілді және 
орыс тілін тең дәрежеде меңгерген жеке тұлға ана тілін (қазақ тілі), орыс 
тілін және бір шетел тілін меңгерген жеке тұлға сияқты үштілділіктің 
сан алуан үлгілері көрініс береді. Демек үштұғырлы тілдік жағдаяттың 
республикадағы өзіндік әлеуметтік-лингвистикалық сипатының ерекшелігі 
бар. Мұнда үштілділіктің немесе кептілділіктің, алдымен, еліміздің ішіндегі 
ұлттар мен этностардың өзара қарым-қатынасы ретіндегі мемлекеттік 
дәрежедегі ресми қарым-қатынас, іскерлік тілі және халықаралық сыртқы 
байланыс, қатынастың мақсат-мүддесіне бағытталған үштілділіктің айқын 
түрде орын алғандығын тәжірибе көрсетті.
Қорыта айтатын болсақ, көптілді білім беру бағдарламасы аясында 
үштілді меңгеру тәжірибесінжинақтап, әлемдікдеңгейге көтерілуіміз керек. 
Елдің ертеңі ересі биік, дүниетанымы кең, кемел ойлы азаматтарын өсіру 
үшін бүгінгі ұрпаққа ұлттық рухани қазынаны әлемдік озық ой-пікірімен 
ұштастырған сапалы білім мен тәрбие берілуі қажет. Сонда ғана алған 
білімі мен білігін күнделікті өмірде іс жүзінде қандай да бір теориялық 
және практикалық мәселелерді шешуге қолдана алу қабілеті бар құзыретті 
тұлға қалыптастыра аламыз.

жүктеу/скачать 5.44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: