Диплом жұмысы «Арысқұм мұнай кенінің бұрғылау, қондырғысының жаңартылған қосалқы элементтерін электр энергиясымен қамтамасыз ету»

Трансформаторлық токты таңдау шарты.

Қондырғының кернеуіне сәйкес келуі.

Токтың күшіне сәйкес келуі.

Элекродинамикалық тұрақтылық.

Екінші қайтара күшке сәйкес келу.

Екінші қайтара ток күшіне сәйкес ТТ және ТПОЛ-6-2 типін таңдаймыз

Кесте 15.

Трансформатордың токтық таңдауы

ТТ типі Номиналь кернеу кВ Алғашқы ток, А Термиялық тұрақтылық, кА Электродина- микалық тұрақтылық, кА Өзектің сипаттамасы Дәлдік Кернеу S2 ТПОЛ- 6-2 6 150 31,5 40 0,2 0,2

Кесте 16.

Қолданылатын құралдар

Аспаптың аты типі Дәлдік класы Тұтынатын қуат Ток А В кернеу Амперметр Э-351 0,2 0,5 Күшейтілген Есептегіш СЭТ-3а-01-01 0,2 2,5 1,5 Реактивті есептегіш ЭиР-254 0,2 2,5 3

Трансформаторлық токты тексеру

1. Термиялық сенімділік B < I ² / t

2. Электродинамикалық кернеу 1 с < 1 дин.

3. Екінші қайтара кернеу < ZТоктың индуктивті кернеуі үлкен болмағандықтан, сондықтан

(3.14)

- ОМ 0,1-ге тең байланыс кернеуі
-S/I²=5,5/5=0,22 OM (3.15)

Ток трансформаторын өлшегіш аспаптарға қосу үшін алюминий сымды пайдаланамыз.

Lесеп = 43,3 метр сымның ұзындығы

Біздің жобамызда, бұл аппараттарға автоматты ажыратқыш жатады. Бұл аппараттар бөліп таратқыш секциялар мен секциондық автоматтар ретінде кіреді[19].

Кіру автоматтарды таңдау кезінде кернеулі токты қоректену секциясына есептеп шығарамыз.

Бізде 1 секцияның кернеу қуаты - 490 кВА, ал екінші секциялық қуат – 475 кВА. Енді әрбір секцияның кернеу тогын есептеп шығарамыз.

3.5 АЙЫРУ, ЖЕКЕЛЕУ (ИЗОЛЯЦИЯ)

Айырудың дұрыстығы – бұл электрмен жабдықтау мен пайдалану қауіпсіздігінің сенімділігі, сондай-ақ электр жабдықтарының жұмысының үнемділігі болып табылады. Электр жабдықтарын пайдалану кезінде айыру параметрлерін әрекеті өзгереді (электрлік, жылулық, механикалық , химиялық және т.б.). Бұл параметрлер ол материалдардың айыру үшін қаншалықты жарамды екенін анықтайды. Айыру материалдарының сапасы қайтымды және қайтымсыз сипатта болады. Қайтымдылар, мысалы, азғана қызу немесе ылғалды тудыруы мүмкін. Қайтымсыз процесінде материалдың құрылымы жарамсыз болып қалуы мүмкін. Айырудың яғни, изоляцияның сапасы уақытқа да байланысты болады. Изоляцияның күйі электр жабдықтарын пайдалану қауіпсіздігін анықтайды. Адамның токтың астында қалуы потанциалдың айырмасымен түсіндіріледі, яғни электр схемасындағы тұйықталу болып келеді. Бұл жағдайда адам электр схемасының бір элементі болып қалады. Мұндай жағдайдың болмауының ең дұрысы - бұл электр схемасының элементтерін жақсы айыру, яғни изоляциялау болып табылады. Бейтараптық айырылған желінің токтың тұйықталуының айыру кедергісін білдіреді, яғни адамның денесі арқылы өтетін токты анықтайды. Бейтараптық желісін жерге қосу жақсы айырмаса, изоляцияланбаса, ол кезде айқас тұйықталуға әкеліп соқтырады.

Изоляцияның ескіруінің негізін жұмысшының өзі немесе токтың күші , токтың басқа энергия көзімен кездескен кездегі тұйықталуы, күн радиациясының жылуы мен токтың қызуынан, динамикалық күштің түсуі, электр өрісінің әрекеті, сондай-ақ коммутация мен атмосфера қысымының кернеуінен пайда болады.

Теңізге таяу орналасқан ғимарат немесе су бассейнінің айыру параметрлеріне , теңіздің ауасының ылғалы әсер етуі мүмкін. Бұл кедергінің азаюы мен тез тот басуына алып келеді. Шаң, ылғал және химиялық белсенді орта электр жабдықтарының , кабель желісіне және электр сымдарына қатты әсер етеді. Электр жабдықтарының изоляциясын сақтау үшін мынадай шарттар орындалуы тиіс.

1. Жарамсыз жерін табу үшін электр жабдықтарын қосылған күйінде тексеру қажет. Тұрақты және басқа аспаптарды пайдалану кезінде желідегі изоляцияны үздіксіз бақылап отыру қажет.

2. Изоляцияның жарамсыз бөліктерін іздеу кезінде жоғары кернеу арқылы профилактикалық талдау.

3. Жоспарлы жад – жөндеу жұмыстары (ағымдағы және күрделі).

Электр жабдықтарының құрастырылатын бөліктері (тұрақты қоршау, тұрақты жерге қосылатын және т.б.) изоляцияның қорғану құралдары болып есептелінбейді.

Электрлік қорғану құралдарына жататындар :

-айырылған штангалар, айырылған қысқаш (жұмысты сақтандыру үшін) және кернеу көрсеткіштерін электрлік өлшеу;

-айырылған қондырылғылар мен құралдар (1000 В жоғары жөндеу жұмыстары үшін), сондай-ақ айырылған слесарлық жұмыс істеу құралдары (1000 В дейінгі жөндеу жұмыстары үшін),;

-диэлектрлік қолғаптар, ботилар, галоштар, кілемшелер;

-жеке экранды құрастырма;

-жылжымалы жерге қосу;

-қоршау құралдары мен диэлектрлік қақпақ;

-қауіпсіздік плакаттары мен белгілер, сондай-ақ көзілдірік, каска, противогаз, яғни газға қарсы киетін , монтердің сақтандыру белгілер, сақтандыру арқандары.

Айырылған электр құралдары екіге бөлінеді: 1. негізгі электрлік қорғану құралдары 2. қосымша электрлік қорғану құралдары.

Негізгі электрден қорғану құралдарына кернеу астында айырылған электр жабдықтарымен жұмыс істеуге жарамды қорғану құралдары жатады [19].

Күштілік және сипаттама

Бұрылғы насос сұйықтықты жою циркуляциясын құру үшін қызмет етеді және де бұрылғы шарасы турбина арқылы турбинаға энергиясын беріп қазба бөлімін тазартады. Бұрылғыдан негізгі төлкелі цилиндрлі ауыспалы поршенді насостары қолданылады. Минутына поршень қадамдарын үнемі насосқа берілген санын нақты орындауда өзгертуге ықпал етеді. Бұрылғының тереңдігінің өзгеріссіз түрінде, скважинаның конструкциясымен бұрылығының қатарымен бұрылғы ерітіндісімен сапалық өткізгіштігіне бұрылғы насосының белдігі ауырлығы, белдіктің бұрылу жиілігіне байланысты сұйықтықтың айдау сапасымен бұрылғы құралдарының параметрлері төлкенің диаметрінде қолдануы берілген насостардың конструктивтік парабольдың үнемділігіне тәуелді.

Бұрылғы скважинасының қысымы бастапқыда құралған насоспен көлемі кіші. Бірақ, скважина тереңдігінің өлшем ізінде гидравликалық қарсыласу түтігі ұлғайып, насостық қысымы да ұлғаяды, яғни насостық бөлшектері сапалығымен шектелген. Сондықтан скважиананың тереңділігімен нақты бастауда насосты беруді шектеу қажет, үнемсіз электр өткізгіштігінің ауыспалы цилиндрлік төлкелік насосында жартылай жиеледі. Бірақ қолданбаған күштілік мұндай үнемділікте көрсетілген өткізгіштіктің бұру жиілігінің реттеу мүмкіншілігінің оптимальді технологиялық тәртібінде мен жұмыспен күнделікті пайдалану қажет.

Реле қорғанысында автоматты жұмыстың құрылғысын көрсетеді, яғни бұл электрлік элементтің сигнализациялық жүйесін және құрылғының өшуіне әсер етуі, қалыпты жұмыс тәртібінің бұзылуына әкеледі.

Электрлік кестеге қандайда бір жөнделмейтіндей әсер етсе, онда аппарат автоматты түрде өшіріледі.

Реле қозғалыс жүйесі:

1.Тез әсері – жөнделместей ісер етсе тез өшеді

2.Сенімділігі – жұмыс қозғалысының сенімділігі

3.Селективтілігі – жөнделмейтіндей жердің өшуі

4.Экономикалық пайдасы – қорғаныс құрал жабдықтың ең төмен бағасы

5.Сезімталдық – жөнделмейтінді сезетін қорғаныс

Осындай бұйрық кезінде реле жұмысы іске асырылады

Жөнделмейтін трансформаторларға мыналар жатады:

1. Қысқа уақыттағы фазаның шатасуы

2. Бір фазаның жерге тұйықталу кезінде шатасуы

3. Трансфорсматордың ортаңғы бөлігінен өрт шықса.

Трансформаторлардың қалыпты емес тәртібі:

1.Сыртқы қысқаша шатасуы

2.Трансфорсматор майының деңгейін төмендеу

3.Орамның қызуы

Осындай кезде трансформатордың қорғаныс жүйесін есептеу:

1.Магнитті токтың бойымен уақтылы трансформаторды қосу

2.Траснформатор коэффициент кестесін біріктіру

Трансформатор автоматының қорғаныш түрлері:

1.Ток орау - бұл трансформатордың қысқаша шатасуы.

2. Жерге тұрақталу - қорғаныс трансформаторының бір фазасының жерге тұрақталуының шатасуынан болады.

З. Бір фазадан 0,4 кВт дің жерге тұрақталуынан қорғану

4. МТЗ - трансформаторға үлкен күш түскен кезде қорғану

Егер бір фазаның жерге тұрақталуы 0,4 кВ болса, онда тез арада трансформаторлар жүйесі автоматты түрде өшеді. Ал МТЗ аз уақтысында өшеді. МТЗ жүйесі токка күш түспеуден қорғайды.

МТЗ қорғаныс есебі. Трансформатор ТСЗ -1000\6, ток номинальділігінде 161 A, ал қалғаныс коэффициенттілігін анықтайды.

Электр жабдығының жүйесін автоматты үміттендіру қолдану, электр энергия сапасын және басқару жүйесінің жұмысын жеңілдетеді. Электр жабдығын үздіксіз қолдануы тек қана реле қорғанысы емес, сонымен қатар апатқа қарсы автоматты жүйе іске қосылады. Бұл автоматты жүйеге АВР кіреді.

Қосымша жүйені автоматты қосу(ҚЖАҚ):

1. Шинаға күш түсуі жойылған кезде резервті энергия көзі қосылуы керек.

2. (ҚЖАҚ)ді іске қосқанда, өзгерілмейтін бөлігі ажыратылуы тиіс, сондан соң резервті энергия көзі қосылады.

3. Өшіру уақыты жақындағанда энергия аз болуы керек және резервте энергия көзі қосылуы керек.

4. Жалғануы бірақ бір рет болуы керек, себебі қайта қосса қысқаша тұйықталуы, оның жағдайының ауырлауына келеді.

5. Резервте энергия көзі тек қана резервтік күш түскен кезде ғана қосылады.

6. (ҚЖАҚ) жобасы, автоматты секцияның ажыратылуын құру үшін қолданылады, екі автоматты ажыратылып, өшірілгенде іске қосылады. Сонымен қатар, АВР әртүрлі насостық технологиялық процесс жүйесін басқару кезінде де қолданылады.

4. БІР ФАЗАЛЫ БАСҚАРМАЛЫ ТҮЗЕТКІШТЕРДІҢ ЕСЕПТІК ЗЕРТТЕУІ

4.1ТРАНСФОРМАТОРДЫ ЖОБАЛАУ ҮШІН БЕРІЛГЕНДЕРДІ ЕСЕПТЕУ

Диодтардың коммутация бұрышы болғанда:

Cos=1- (4.1)

кезіндегі диодтардың коммутация бұрышын анықтаймыз.

мұндағы: Uк – қысқа тұйықталу кернеуінің мәні; _- жүктеменің номиналдық тоғы.

Cos = 1 - радиан;

= arссos радиан;
Трансформатордың -ретті орамының электр қозғаушы күшінің амплитудалық және әсер етуші мәнін анықтаймыз:

, (4.2)
мұндағы - ұзындығы номиналды тоқ кезіндегі берілген номиналды түзетілген кернеуден алынған шарт бойынша анықталады.

Номиналды режимінде басқару бұрышына ұзындығы , болғанда диодтар коммутацияланатын бұрышына тең деп алынады.

Трансформатордың трансформациялық коэффициентін анықтаймыз.

Бұл есептеуде 1-ретті аралықты электр қозғаушы күші , қорек кернеуіне -ге тең деп алынады.
=, (4.6)

=
Номиналды режимдегі трансформатордың 1 және -ші ретті обмоткаларының тоғын есептейміз.

=, (4.7)

= 1000 · =856,2 А ,
= = 1000A ,
радиан;
1, (4.8)
1=

Номиналдық режимдегі трансформатордың типтік қуаттылығын

анықтаймыз:

, (4.9)

4.2 Түзеткіштің есептемесі және сипаттамасының тұрғызылуы. Қуат коэффициентін есептеу

Әр сипаттаманы тұрғызу үшін екі нүктені есептеу жеткілікті.

Түзеткіштің реттеу сипаттамасы. Бұл сипаттамалар және кезінде есептеліп, тұрғызылады.

, рад.	0,524	1,047	1,57	2,093	2,617
,		1253,60	1007,93	672,41	336,75	90,348
,		1182,33	936,85	601,13	265,47	19,074

, рад.	0,524	1,047	1,57	2,093	2,617
		0,867	0,749	0,539	0,286	0,042

Сурет 4. Бір фазалық түрлендіргішінің көрсеткіштеріңің MATHCAD программалау жүйесіндегі есептік зерттеу жұмысының нәтижесі

Түзеткіштік құрылғының шұрықша санын таңдау. Шұрықша комплектісін таңдаймыз.

Көпірдің диодтық шығындағы шұрықша саны мен типі түзеткіш құрылғының минималды бағасының алыну шартымен таңдалады. Көпірдің диодтық шығындағы тізбектей жалғанған шұрықша санын анықтаймыз.

, (4.18)

мұндағы = 1,16 – бұл коэффициент кернеудің номиналды желіге қарағанда, контактылы желіде 16%-ке дейін өсу мүмкіндігі қарастырылады.

Барлық марка үшін:
8 класс , 4 тал;
9 класс , 4тал;
10 класс , 3 тал.
Көпірдің диодтық шығындағы параллельді тармақтардың санын анықтаймыз:

, (4 .19)

мұндағы: – вентильдің рұқсат етілген максималды орташа тоғы; – вентельдің рұқсат етілген әсер етуші тоғы; = 1,6 – бұл коэффициент вентильдік поездардың алғашқы кезінде және жылжу этабында асқан нүктемелік болу мүмкіндігін қарастырады. Бұл кездерде қозғалтқыш тоғы номиналдыдан 1,6 - ретке асып кетуі мүмкін; = 0,85- бұл коэффициент вентильдерден вольт- амперлік сипатамалығына байланысты параллель тармақтардың арасындағы тоқтардың тең емес күйде таралуын қарастырады [20].

ТЛ 171-250 барлық класс үшін:

Кесте 19.

Көпірдің диодтық шығындағы шұрықшалар комплексінің бағасы

Тип	Класс			Комплектінің бағасы,
ДЛ 161-200	8 9 10	4 4 3	5	20200 21800 17550
ДЛ 171-320	8 9 10	4 4 3	3	17880 19560 15930

Көпірдің тиристрлі шығындағы шұрықшалар комплектісінің бағасын анықтаймыз.

Кесте 20.

Көпірдің тиристрлі шығындағы шұрықшалар комплектісінің бағасы

Тип	Класс			Комплект.бағасы,С
ТЛ 161-250		8 9 10	4 4 3	4	32320 35360 28800
ТЛ 171-320		8 9 10	4 4 3	3	28080 30840 25200

Көпірдің тиристор мен диодтар шығындағы шұрықшалар комплектісінің бағасы.

Көпірдің шығындағы шұрықшалардың типімен саны түзетілген құрылғының номиналды бағасының алыну шартынан таңдалады.

Диодтар: ДЛ 161-200; =3, =5; класс 10;

Формулаға енетін есептеу үшін = 1,57 рад болуы керек, ол дегеніміз минимумына сәйкес және , 1,57 рад.

Көпірдің диодты шығындағы кернеудің түсуі

Көпірдің тиристорлы шығындағы кернеудің түсуі

Номиналды режимдегі түзеткіш құрылғының пайдалы әсер коэффициентін – ПӘК анықтаймыз:

Түзетілген кернеудің тізбегінің индуктивтілігін анықтаймыз.

Есептеу берілген мәндерге жүргізіледі және үшін:

, (4.26)

Гц

Басқару бұрышының максималь кезіндегі түзеткіштің функциясын қамтамасыз ететін тиристормен басқару импульсінің максимальды ұзақтығын есептейміз.

Басқарудың максимальды бұрышын есептейміз.

max есептеуде = 0,05 ;

= 0,05·1200=60 ,

=arccos, (4.27)

= arccos = 1,570 радиан.
Тиристорлардың индуктивтілігін есептейміз.Трансформатордың индуктивті кедергісін қысқа тұйықтауды есептеу кезіндегіні мысал ете отырып = ωLa ескере анықтауға болады.
,

(4.28)

Тоқ ағысы тізбегінің кедергісін есептейміз.-дің мәнін мына шарт бойынша анықтаймыз. Кернеудің номиналды түсуінде бұл кедергінің -нан 5%-нін құраймыз:

Тоқ ағысы тізбегінің тұрақты уақыты:

Сұлбасымен жалғанған басқарушы түзеткіш және жүктемеге қызмет ететін шунттаушы диодпен кедергі Rd=10 ом кернеу және Ld=∞ реактордың индуктивпен тізбектей қосылуынан тұрады.

Басқару бұрышы Us=110 в идеалды трансформатордың шұрықшалы орамының кернеуге әсер етуші мәні. Түзетілген кернеуге қисықтар тұрғызу,тиристордың екі тоғы және тоқ шунттаушы диод. Шұрықшалар идеалды.

Шығарылуы:

Түзетілген кернеудің орташа мәні:
, (4.32)

Тоқтардың орташа мәні:

Реакторға жүктелген 1ф1н2п сұлбасымен жалғанған түрлендіргіштің шығуындағы тоқтың орта мәнін анықтау және қисықтар тұрғызу.

Түрлендіргіш трансформаторлармен шұрықшалар идеалды,

МГН,а)

Шешуі: а)Басқару бұрышы болғанда,өткізгіштік үздіксіз болады және тоқ барлық интервалда индуктивтілік арқылы өтеді.

Бұл қосылыстан:
, (4.35)
осыдан:
(4.36)
Жарты период ішінде тоқтың өсуі:
∆ (4.37)

Сандық мәндерді қоя отырып,мынаны аламыз:

Түрлендіргіш трансформатордың жобалык параметрлерін есептеу

4.4 ЖОБАЛЫҚ ӨЛШЕМДЕРДІ ТҮЗЕТУ РЕЖИМІ ҮШІН ЕСЕПТЕУ

мұндағы Udo=,

Тораптық ораманың тоқтық мәні, А:

(4.48)

(4.49)

(4.50)

(4.51)

Шұрықша орамының тоқ мәні, А:

(4.53)
,

Тораптық орамының тоқ мәні, А:

Параллель қосылған қажетті шұрықша санының анықталуы. Шұрықша шығынның орташа тоғын есептейміз, А:

Қалыпты режиміндегі шарт бойынша таңдалған параллель қосылған шұрықша санын авариялық режимдегі соқтығыс тоғы бойынша тексереміз.

мұндағы іудв- шұрықша иығының соқтығыс тоғы, івуд=Ку*Іm;Іm- орнатылған қысқа тұйықталу тоғының амплитудалық мәні; Іm=4,4кА.

Мұндағы:

(4.61)

Инверторлы режим үшін Ха және R1 есептейміз, Ом:

Шарт бойынша тексереміз:

а) қайталанатын кернеу бойынша:

б) шұрықша тасқынды емес болғандықтан, қайталанбатын кернеу бойынша да тексереміз:
(4.73)
мұндағы Uнн=116*К=116*13=1508В.

Нәтижесінде, В=7тал.
Инвертордың тізбектей қосылған тиристорлар санын есептеу.

Шарт бойынша тексереміз:

(4.75)

Тиристор тасқынды болғандықтан тізбектей қосылған қажетті тиристорлар санын тек қайталанатын кернеу бойынша есептейміз. Сөйтіп тізбектей қосылған тиристорлар саны S=8тал.

Түзеткіштегі шұрықшаның жалпы саны:

Тізбектей қосылған шұрықша арасындағы кернеудің таралуын түзету үшін оған параллель шунттаушы резистор Rш және резисторлы-сиымдылық тізбек Rв-Св қосылады [21].

Шунттаушы резистордың кедергісі:

Шунттаушы конденсатор сиымдылығы:

4.8 ТҮРЛЕНДІРГІШ СИПАТТАМАСЫНЫҢ ЕСЕПТЕЛУІ

Басқарылмайтын түзеткіштердің сыртқы сипаттамасының есептелуі.

Қ.т. кернеуін есептейміз:
Uқ.т.=Uск+Uкт=7,5+1,34=8,84% (4.87)
мұндағы:

Басқарылмайтын түзеткіштің коммутация бұрышын анықтаймыз:

Инвертордың негізгі сипаттамасы болып сыртқы Uи=f(Іи) және шектеулік Uo1=f(Іи) сипаттамалары саналады.

Сыртқы және шектеулі сипаттаманың графигін тұрғызғаннан кейін, қиылысқан жері бойынша инвертордың Іимах максимал тоғын анықтаймыз [22].

Шешімі: ∞ болғанда, түзетілген кернеу тегіс болады, онда жоғары гармоникалар болмайды. Конденсатор қоректену көзінің энергиясы интервалында тұтынады, сосын интервалында разрядталады.

Мұндағы :

/R (4.97)
Жүктемедегі кернеуі әр период кезінде конденсаторымен алынатын және берілетін зарядтар теңдеуінің шартымен анықталады, яғни
(4.98)
Мынаны ескерсек:

Интегралдау және жеңілдетуден кейін келесі теңдікті аламыз:

Диодтар тура кернеу құлауының орташа мәні ∆U=1В деп, жүктеме шығуларындағы кернеу соғылуы 2% аспайды деп қабылдаймыз.

Шешімі: Тапсырма графиктер көмегімен есептеледі. R арқылы трансформатордың орынбасу кедергісін белгілейміз. ҚТ кернеуі қарастырылып отырған қуаттағы трансформатордың кәдімгі мәніне сәйкес деп есептеп, R/Rd қатынасы 10% тең деп аламыз.

Жүктеменің берілгені бойынша Rd=Ud/Id=50/10=5Ом.

Соқтығыстың берілген шарты бойынша ω=RdСd=30 мәнін қанағаттандырады. Сәйкесінше:
(4.103)




Трансформатордың шұрықшалы орамының максималды кернеуді табамыз және осыған диодтардағы екі тізбектей жалғанған кернеу құлауының мәнін қосамыз:
(4.104)

.
Яғни, трансформатордың БЖ шұрықшалы орамының кернеуінің жұмыстық мәні, В:
, (4.105)

68 / 48,2В
Әр диодтағы тоқтың орташа мәні:
(4.106)
.
Әр диодтағы тоқтың жұмыстық мәнін табамыз:
(4.107)


Әр диодтағы тоқтың максималды периодты мәнін анықтаймыз, А:
, (4.108)

.
Жасалған рұқсат етілуге сәйкес трансформатордың эквивалентті активті кедергісі мынаған тең:
, (4.109)

Яғни, қосылудың өтпелі үрдісіндегі тоқтың ең үлкен мәні:

Ғылым мен техниканың жетістіктері рациональды технологиялық тәртіпті қолдануы негізгі экономикалық көзі болып табылады. Электр жабдығының рациональді кестесі: жаңа техниканы қолдану және электр энергиясының номиналдық шығынның прогрессиві, энергетикалық және технологиялық құралдардың жұмысын электр өткізгішітігін және оның толық жүктемені жақсартуын қамтамыз етеді. Құралдың жағдайын уақтылы қадағалап, алдын ала жөндеу жұмыстарын жоспарлау: газ және ауа қалдығының шығуын болдырмау, насостық терең берілу коэффициентін жоғарылату, құбыр өткізгішіндегі қысым деңгейін төмендету, қарапайым технологиялық қондырғыны шектеп, электр құралдарымен жабдықтарының сенімділігін орнықтыру, синхромды емес электр қозғалысын синхромды түрге ауыстыру.

Біріншілік электр энергиясын өнімінің шығымы басты және маңызды анализ жасау. Негізгі көрсеткішінің бірі , техника экономикалық теңдіктің және электрлік шаруашылық өнімінің рациональді сапасын сипаттайды.

Электр құрал жабдығының экономикалық есебін санап шығару үшін экономика жобасының шығынын санау[23].

Осы шығынға капиталистік кіріспен жыл бойы жаратылып, қолданғаны кіреді [24].
П=К_H*К+С_П (4.111)
П – жаратылуы

К_H коэффициенттің нормалық көрсеткіші 0,125ке тең

С_П қолданыс шығыны

Электр жабдығының жүйесіне қаржы мәселесі кіреді:

Экономикалык есептеу кестесі

Амортизациясының жылдық шығыны

К_А қалыпты амортизация 0,093 т

Барлығы
С_А= 0,093 * 7266=675738 тенге

Жылдық шығынның есебі, трансформатордың өзіндік шығынымен қысқаша тұйықталуы

С_П=С_СП*Э_Т (4.13)

С_СП - 1 кВт электр энергия, 7,13 тенге /кВт\сағат

Э_Т - трансформатор шығыны

Барлығы
Э_Т= N*ΔP_XX Т_B+ NΔP _KZ К² _{HAГ *}Т _П

N – трансформатор саны 2

P_XX - трансформатордың өзіндік шығыны. Біздің трансформатор шығыны 4,7 кВт.

T_B- коффицент уақыты 8760сағатқа тең

Т _П- үлкен уақыт шығыны 7040

К² _HAГ- трансфарматордың күштік коффиценті 0,65
Э_Т =2*4,7*8760+2*8,7*70409*0,65*0,65=134098,56
Барлығы
С_СП=7,13*134098,65=955908,83теңге
Барлық қолданылған шығын
С_П= С_СП+С_А=675738+955908,83=1631646,83теңге
Барлық жоба шығын
П=K_Н*К+С_П=0,125*7266000+1631646,83=2522396,83теңге

4.13 ЭЛЕКТР ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

Электр тогы адам денесіне өтіп әртүрлі ауыр жарақаттарға, кей жағдайларда өлімге әкеледі. Электр токтың күштілігі, зақымдау аймағына байланысты, оның ұзақтығы мен адам денесіне өтілуінде. Ал өнеркәсіпорында ток күші өте жоғары, жиілігі-0,05А,егер ток күштілігі жоғары болса адам өліп кетеді, ал 0,1А ден кем болса ми мен жүректі зақымдайды [25].

Жер тулеуден қорғану кезінде электрлік құралдағы нейтрал 1000 В дан жоғары қолданады не изолияциядағы нейтрал құралдарының 1000 В дейінгі сымына қосу.

Жер тулеуден қорғану бұл металлды бөлігін электр өткізгішінің біріне қосып жерге жіберу.

Жер түлеудің мазмұны; барлығы металлдың конструкциясынан жасалынған, яғни электр тұтынушымен электр өткізгішіндегі зат болса,корпустың изолияциясына қарсылық білдірмеген жағдайда тез арада күніне жер тулеуге жіберу, бұл аз қарсылықты көрсетеді, өйткені ол адамның қарсуынанда төмен болады.

Токтың тұйықталуы жер арқылы өтсе, ал адам денесінен рұқсат етілген ток өтеді. Электр қуатының тұйықталу корпусына қосылған ток металдың ток өткізгіш бөлігінен өтеді. Мысалы; машина корпусынан ойда жоқта изолияцияның жөнделмейтін сымдарының қосылуы.

Сымына жалғаудың себебі күштемені ұстап тұру үшін, металды бөлігі ток өтпейтін бөлігін шеттегі электр өткізгіштігінің нольдік бірігуін көрсетеді.

Біріншілік қауіпті күштеменің арасында фазамен нольдік өткізгіштігінің біріншілік фазасында қысқаша тұйықталу байқалады. Фаза корпустың нольдік өткізгіштігі арқылы өту кестесінде қысқаша тұйықтау әсерінен үлкен ток өтеді. Бұл кезде қорғаныстық және автоматты ажыратылуы іске қосылады. Нольдік өткізгіш жолы жөнделмеген жағдайда барлығын басынынан бастап қосу керек. Басынан қосу кезінде әр әуелі 200метр жолдан басталады. Сонымен қатар жолақтың соңғы бөлігі ажыратылып отырады. Нольдік сымды жерге жалғау керек [26].

Осы өзекті мәселені шешу үшін техникалық, практикалық және инженерлік сараптама жұмыстарымен қатар есептік зерттеу жұмыстары жүргізілуі қажет. Осы тұрғыдан алып қарағанда дипломдық жұмысымды Қазақстанның экономикалық жағдайын көтеруге бейімделген мұнай кен өндіріс орындарын кеңінен пайдалану, оның жұмыс істеу тәртібін камтамасыз ететін энергетикалық қондырғыларды жаңа технологиялық қондырғылармен алмастыру. Құмкөл (Арысқұм) мұнай өндірістік аймағының электр желілерін және онда пайдаланатын электр қондырғыларды электрмен жабдықтаудың техникалық көрсеткіштерінің оған қойылатын талаптарына инженерлік сараптама жұмыстары орындалды.

Атап айтканда:

-Арысқұм мұнай өндірістік бұрғылау орнының кеңейту, яғни қосымша электр жабдықтарымен қамтамасыз ету;

-өндіріс орнындағы электрлік бұрғылау жүйелерін қамтамассыз ететін электр қозғалтқыш машиналарының қуатын 6кв-қа көтеру;

-жаңадан қойылатын жеті бұрғылау орнындағы электр қондырғыларын электрмен қамтамасыз етудің электрлік сұлбасы жасалынды;

-бұрғылау орнындағы электр жабдықтарын сыртқы электрлік жүйемен қамтамассыз ететін 110 кВ және 35 кВ электр желілерімен байланыстыру схемасы құрылды;

-Арысқұм өндіріс орнының ішкі электрлік жүйелерін электрмен қамтамасыз ету үшін қажетті электр қондырғылармен оның техникалық көрсеткіштерін анықтайтын есептік-зерттеу жұмысының алгоритімі құрылды және есептеу-зерттеу жұмыстары жүргізілді.

1. 
   Зимин Е. Н., Преображенский В. М., Чувашев И.И. Электрооборудование промышленных предприятий и установок. -М.: Энергоиздат, 1981.
   
2. 
   Зимин Е. Н., Чувашев И. И., Электрооборудование промышленных предприятий. Ч.1.-М.: Стройиздат, 1977.
   
3. 
   Справочная книга для проектирования электрического освещения. -Л.: Энергия, 1976.
   
4. 
   Липкин Б.Ю.. Электрооборудование промышленных предприятий и установок .- М.: Высшая школа, 1972.
   
5. 
   Липкин Б. Ю. Электроснабжение промышленных предприятий, - М.: Высшая школа, 1990.
   
6. 
   Каганов И. Л. Курсовое и дипломное проектирование, - М.: ВО. Агропромизат, 1990.
   
7. 
   Иванченко Г.Е. Электрооборудование в строительстве, - М.: Высшая школа, 1986 г.
   
8. 
   Некрутман СВ., Кирпичников В. П. Электрическое оборудование предприятий общественного питания. - М.: Экономика,, 1981.
   
9. 
   Правила устройства электроустановок (ПУЭ) М; «Энергоатомиздат» 1986 г.
   
10. 
    Правил а технической эксплуатации электроустановок потребителей и Правила техники безопасности при эксплуатации электроустановок потребителей М.; «Энергоатомиздат» 1987 г.
    
11. 
    Справочник по монтажу электроустановок промышленных предприятий. По общей редакции Н.С Мовсесова и A.M. Храмушина; «Энергия» 1976г.
    
12. 
    Городецкий С А Монтаж силовых трансформаторов напряжением до 110 кв. М; «Энергия» 1972г.
    
13. 
    Электротехнический справочник в 3 томах по общей редакций профессоров МЭУ М.; «Энергоатомизат» 1986г.
    
14. 
    Справочник по электроснабжению и электрооборудованию в 2 томах по общей редакции А.А.Федорова М.;
    

15. 
    справочник по электроснабжению и электрооборудование промышленных предприятий под редакцией Е.М.
    

«Энергоатомиздат» 1983 г.

16. 
    М.С.Исивов Монтаж осветительных электроустановок«Высшая школа» 1984 г.
    
17. 
    Каменов В.Н. Пусконаладочные работы при монтаже электроустановок М.; «Колос» 1972 г.
    
18. 
    А.А.Пястолов Монтаж эксплуатация и ремонт
    

19. 
    Г.П. Егоров Устройство, монтаж, эксплуатация и ремонт промышленных электроустановок М.; «Высшая школа»
    

20. 
    В.И. Смирнов Монтаж электрических установок М.; Энергия 1976г.
    
21. 
    E.Т. Нейштадт; Лабораторный практикум по предмету «Монтаж, эксплуатация и ремонт электрооборудования предприятий и
    

22. 
    В.Н. Смирнов, Б.А. Соколов, Н. Б. Соколова Монтаж электрических установок М.; «Энергоиздат» 1982г.
    
23. 
    А.Ф.Зюзин, A.M. Вишток, Н.З. Покопов Монтаж эксплуатация и ремонт электрооборудования
    

24. 
    Б.А. Киязевский, Л.Ертупковский Монтаж и эксплуатация промышленных электроустановок М.; «Высшая школа»
    

25. 
    Л.В. Кросташевский. «Монтаж, эксплуатация и ремонт электрооборудования гражданских зданий и коммунальных
    

Егоров « Устройство, монтаж, эксплуатация и ремонт

промышленных электроустановок» Москва, «Высшая

школа», 1974 г.