Диплом жұмысы «Кентау экскаватор зауытының модернизациядан өткен механикалық цехті электр энергиясымен жабдықтау»

ΣЗ – кәсіпорын шығындарының сомасы;

Э_п- электрқуатының пайдалы жұмсалымы.

Кәсіпорынның шығындарының сомасы пайданың түзету мен қосымшаларын есептей отырып алынғын шығындар баптарымен есептеледі:

ΣЗ= 1_с+... + 10_с– К+ П_р= 1273076 – 148939 + 196837 = 1320974 мың. теңге

Кесте 11.

Шығындар есептемесі.

№ Р/с	Шығындар баптарының атауы	Сома мың. теңге
1.	Көмекші материалдар	41723
2.	Төлеу қоры	2011
3.	Есептен шығару	261,4
4.	Амортизация	771
5.	Басқа шығындар	17746
6.	Сатып алынатын эл. қуаты	891627
7.	Электрқуатының тасымалдануы	50267
8.	Пайдалану шығындары	185583
9.	Электрқуатының диспетчерлендірілуі	869
10.	Қуаттылықты реттеу	57000
	Барлығы:	1273076
11.	Түзету	148939
12.	Барлығы:	1124137
13.	Пайда	196837
	Барлығы:	1320974
14.	Электрқуатын қолдану мың кВт сағат	443564
15.	Электрқуатын жоғалту мың кВт/сағат	69774
16.	- Жоғалту (% - бен)	15,73%
17.	Электрқуатының пайдалы жұмсалымы	373790
	1 кВт/сағ тариф ҚҚС – сыз	3,534 тенге
	1 кВт/сағ тариф ҚҚС - пен 13%	4,10 тенге

«Көмекші материалдар» шығындар бабы барлық қызметтерді қалыпты жұмыс істеуге жұмсалатын материалдар және кәсіпорынның өндірістік орындар мен электржабдықтарының жөндеу жұмыстарына пайдаланатын бөлімдері үшін қолданылатын материалдардан құралады. Бұл бап бойынша берілгендер 12-кестесінде келтірілген.[13,26]

Кесте 12.

Көмекші материалдарға арналған шығындар кестесі.

«Төлеу қоры» шығындар бабы. 11300теңге орташа еңбекақы көлеміндегі жылдық еңбекақы төлеу қоры:

626 бір.х 11300 х 12 ай.= 84886 мың теңге
зейнетақы қорына төлемдер – 10% = 8488 мың. теңге

Барлығы: 93374 мың. теңге.

Салықтар:

Әлеуметтік салық – 13% х 84886 = 11035,18 мың. теңге

Әлеуметтік сақтандыру – 1,5% х 84886 = 1273 мың. теңге

Оның ішінде:

Реализацияға жұмсалатын еңбекақы төлеу қоры:
153 бір.х 11300 х 12 ай.= 20747 мың.теңге
Шығындар статьясы «Есептен шығару» (бөлу):

Электрқуаты реализациясына төленетін салықтар.

Әлеуметтік салық – 21% х 20747= 4357 мың. теңге

Әлеуметтік сақтандыру – 1,5% х 20747= 311 мың. теңге

«Амортизация»шығындар бабы кәсіпорынның негізгі қорларының құнынан алынады.

Шығындар бабы №6-10 KEGOC компаниясының қолданған қуаттылықты реттеу мен электрқуатының пайдалану шығындары, бөлу, және тасымалдау мен сатып алуға жұмсалған шығындар есебінен алынады.

«Басқа шығындар»шығындар бабы. Берілген бап бойынша шығындар 14-кестесінде келтірілген. Бұл шығындар кәсіпорынның қалыпты жұмыс істеуі үшін қажет. Бұл шығындар реттеуді қажет етпейді. [16,18]
Кесте 14.

Жалпы шығындар.

№	Шығындар баптарының атауы	Сома мың. теңге
1.	Шаруашылық қажеттіліктерге жұмсалатын электрқуаты	66207х3,534 233
2.	Нақты түрде сумен қамтамасыз ету және канализация	73
3.	Дезинфекция	7
4.	Байланыс қызметтері	137
5.	Оргтехника қызметі	68
6.	Хабарландыру	135
7.	Хабарландыру, теле, радио қызметтері	417
8.	Жылу	247
9.	Кассалық бөлмелердің арендасы	260
10.	Банк қызметтері	8000
11.	Мүлік салығы	133
12.	Жол жүру билеттері (инженер СБУ)	533
	Техниктер	307
	Контролерлар	2520
	Оперативті- техникалық топ	187
	Есеп бойынша бухгалтер	158
13.	Қоқыстарды шығару	2
14.	Канцелярлық тауарлар	200
15.	Баспа шығындар	361
16.	Сандық норматив есебі	20
17.	Бірыңғай есеп орталығының қызметтері, жылдық бойынша 0,41% есебімен	3663
	Төлем жинағының пайыздық есебінен кәсіпорын табысының шығыны	20
18.	Құқықтық қызметтер	90
	Барлығы:	17746

Электрқуатының пайдалы жұмсалымының көлемін 15,73% құрайтын қуатты пайдалану шығынынан анықтайды.

Сонымен, 1 кВт/сағ тарифі 3,534теңгені құрайды.Жіберілу бағасы - 1 кВт/сағ тарифі (ҚҚС 13%) - 3 теңге 99тиынды құрайды.

көлемін, жеңіл тежеуіштің максималды немесе номиналды тогының релесін көрсететін нақты анық жазулар болуы тиіс.

Барлық өшіруші аппараттардың қолмен ұстау шегінде көмекпен желідегі

жұмысшылардың жұмыс орындарына кернеулік берілуі мүмкін, өшіруді іске асыратын персоналмен «Қоспа! Адамдар жұмыс жасап жатыр» деген жазумен плакат ілінуі қажет. Плакаттар жұмыс соңында плакатты ілген адаммен немесе сол адамның ауысымын ауыстырған адаммен алынып тасталынады.

Рұқсат етілмейді:

а) 1000В – тан жоғары кернеулігі бар электрқұрылғыларымен жұмыс істеу барысында сақтау құралдарын қолданбауға, (диэлектрикалық қолқаптар, ботылар, изоляторлардағы ағаш торлар және т.б.);

б) 1000В – тан төмен кернеулігі бар құрылғыларда қорғаныс қолқаптарынсыз

жұмыс жасауға. Іске қосу аппараттарымен лебедкамен электрлік қолқапсыз жұмыс жасауға рұқсат етіледі, бір ғана шартпен , егер құрылғының қолмен ұстау шектері арнайы изоляциялық қабатпен оралған болса;

в) кернеулік астында тұрған электржабдықтар мен желілерге жөндеу

жұмыстарын жүргізуге;

г) қалдырылып кеткен қолданбайтын электр желілерінің жөндеу

жұмыстарын жүргізуге;

Мұндай шектеу қорда (резерв) тұрған желілерге қолданылмайды.

д) кабельді ағашпен қаптау;

е) ақауы бар электр құрылғысы мен кабельді пайдалануға

шығару;

з) электржелілерінің жөндеу жұмыстарын бұл жұмысқа қатысы жоқ қызметкерлермен жүргізілу; [14,16]

Рудникалық электрқұрылғыларымен қызмет жасайтын персонал техникалық қауіпсіздік бойынша сәйкес біліктілік топты иеленуі қажет. Қызметтер бойынша біліктілік топтары тресттегі (руда басқаруда, комбинаттың) бас инженерімен бекітіледі.Енгізу қондарғылары бар және тек майыспалы кабельді енгізуге шамаланған, тұрақты түрде орнатылған электрқозғалтқыштарды іске қосу аппараттарына резиналы және пластмассалы жанбайтын кабельдер арқылы жалғауға мүмкіндігі бар. Электрмашиналық камераға кіретін жерде «Бөгде адамдарға кіруге болмайды» деген жазу ілінуі қажет. Одан басқа, кернеулігі 1000В асатын машиналар мен аппараттар орнатылған камераға кірер алдында, сондай – ақ камера ішінде көзге көрінетін орында қауіптілік суреттері бар ескерту плакаттары ілінуі қажет. Бұл камералар «Электрқұрылғыларында қолданылатын қорғаныс құралдарының және оларды пайдалану ережелеріне» сәйкес қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етілуі қажет. Трансформаторлық және машина камераларының қабырғалары мен төбесі әктелуі қажет. Камералардың төбесінде конденсатқа және беткейдің бірқалыптылығын бұзылуына рұқсат етілмейді.

Ғимараттағы машиналар мен аппараттар арасында 0,8 м аз болмайтын

машиналар мен аппараттардың жөндеу жұмыстарын немесе ауыстыру жұмыстарын жүргізгенде өтетіндей жүргінші орындар қалдырылуы тиіс. Ғимарат қабырғасы жағынан ені 0,5 м аз болмайтын монтажды жолдар қалдырылады. Ғимарат ішінде жолдарды қандай да бір құралдармен немесе жабдықтармен жауып тастауға рұқсат етілмейді. 1000В дейінгі кернеулік кезінде қорғаныс жасалуы тиіс:

а) трансформаторлар мен олардан тарайтын ток көзіне жалғанған әрбір қосындылар мен кіші ақаулықтардан максималды қорғанысы бар автоматты өшіргіштер;

б) бөлуші аумақтан тарайтын қысқа тұйықталуларды – бір мезетті немесе

селективті өшіру, шамамен 0,2 сек.

Ток өтіп кету релесі жумыс істеген кезде, кернеулігі 1000В дейінгі желі және зақымданған желі өшірілуі тиіс (селективті қорғанысты қолдана отырып). Бас желдеткіш қондырғы реверсивті құрылғылармен жабдықталуы тиіс. Сымдарды аударусыз реверсивті құрылғылардың жұмысқа жарамдығын тексеру бас механик жүзеге асыруы тиіс. Желдеткіштер орнатылған ғимараттар қалыпты және резервті жарықтандырумен (тасымалды шам) қамтамасыз етіліп, таза және тиянақты болуы тиіс.

Ғимаратта беткейдегі орталық коммутатормен тікелей байланысты сигналды қоңырауға жалғанған сымтетік орнатылуы қажет. Соруға арналған желдеткіштер қатарлы орнатылған жағдайында, желдеткіш ғимаратына пештік жылумен қамтуға рұқсат етіледі.

Ғимаратта: желдеткішті реверсивтеу схемасы, желдеткіштің жеке мінездемесі мен желдеткіш құрылғыны пультты басқаруын қамтамасыз ететін машинист үшін арналған жұмыс инструкциясы ілінуі қажет.

Желдеткішті дистанциялық түрде басқару пультінің кезекшісі «Желдеткіш жұмысының есебінің журналын» жүргізуі қажет.

Бас желдеткіш қондырғы электрподстанциядан тәуелсіз екі электркүшті желіні қамтуы тиіс, оның бірі резервті болады.

Бас желдетуді атқаратын желдеткішті жөндеу жұмысына немесе оның жұмыс режимін өзгерту үшін тоқтату, тек шахтаның бас инженерінің жазбаша түрде берілетін рұқсаты негізінде жүргізілуі тиіс.

Кезекші подстанциялар бас инженерді немесе кезекшіні (диспетчерді) шахта бойынша уақытылы қажетті шараларды қолдану үшін, желдеткішті ток көзінен өшіруге байланысты және адамдарды дайындық және тазарту орындарынан шығаруға электрэнергияның өшірілу мүмкін жағдайында уақытылы хабардар етіп отырулары тиіс.[15]
Еңбекті қорғау.

Жер асты қазба жұмыстары табиғи ортаға өзінің едәуір зиянкестігін тигізеді. Шахталарда руданы алуда өңделген орындарда қабырға қозғалысы пайда болады, ол судың көшуіне әкеліп соғады. Таулы газ өндірілімінде, жер беткейінде: кескіндер пайда болады, оның есесіне ғимараттардың қабырғалары қирап, жолдар қурап, су тартылады. Шахтадан шыққан заттар жердің үлкен алаңдарын алып жатып, атмосфераны ластайды.

Шахта суы табиғи суды ластап, табиғатқа кері әсерін тигізеді. Жер асты жұмыстарын жүргізгенде, заттардың қозғалысын азайту үшін, өндірілген жерлерде тегістеу жұмыстары жүргізілуі тиіс.

Жер қыртысының бұзылуының алдын алу немесе азайту үшін кәсіпорынның технологиялық комплексі қажет. Жолдарды, үйінділерді, құрастыру материалдарын табуға арналған карьерлер пайдалануға келмейтін жерлерге орнату қажет.

Шахта және карьер жұмыстарына жарамсыз жерлер ұйымға қайтарылып, қалпына келтіру жұмыстары жүргізілуі тиіс.

Суды тартылған бөлшектерден алғашқы тазалау жұмыстарын шахтада (тұндырғыштарда, су жинағыштарда) жүргізеді және шлактарды көмуге арналған кеңістіктерде пайдалану шартымен, фильтрленген станцияларда беткейлерде әрі қарай тазалау жұмыстарын жүргізу пайдаланады. [16]

Ток көзімен зақымданған жағдайда, көбінде зақымданған адамдар ток өткізгіш бөлікпен байланыста болуын жалғастырады, өйткені өздігінен ток көзінен бөліне алмайды, бұл зақымдануды одан әрі қарай ауырлатады. Мұндай зақымданулар келесі жағдай түрлерінде орын алуы мүмкін: қол буындарының тырысуы, бұл жағдайда адам өз қолын меңгере алмай, ток әсерінен қолын қимылдата алмайды. Дененің басқа да бөліктерінің істемей қалуы, яғни, нерв жүйесінің зақымдануына байланысты қимыл әрекетінің бірнеше немесе барлық бөліктерінің жұмысын ұзақ уақытқа тоқтатады. (буындардың қысқа тартылу салдарынан емес), адам қауіпті жерді тастап кетуге немесе қажетті шараларды орындауға мүмкіндігі болмаған жағдайда, ауыр механикалық жарақат алған жағдайда, ес түсін жоғалтқан сәтте және т.б.

Ток өткізіліп жатқан бөліктен адамды ажыратып алуды бірнеше әдістермен жүзеге асыруға болады. Ток көзімен зақымданған адамды құтқарудың бірінші амалы – зақымданған адам байланысып тұрған ток көзін өшіру.

1000В – қа дейінгі құрылғылардағы ток көзінен өшіру. 1000В – қа дейінгі құрылғылардағы ток көзімен зақымданған адамдарды ток көзінен ажырату үшін, қандай да бір ток өткізбейтін құралдарды пайдалану қажет (мысалы: құрғақ киіммен, таяқпен және т.б.). металлдық немесе ылғал заттарды қолдануға болмайды. Зақымданған адамнан денені ток зақымынан сақтап, алыс ұстау үшін, диэлектрикалық қолқаптарды кию немесе қолға құрғақ киімді ұстап, (кесілген плащ) өз қолының жеңдерін түріп алу қажет. Сонымен қатар, ыңғайлылығына қарай диэлектрикалық галоштерді киіп, арнайы диэлектрикалық кілемшелерді немесе тақтайшаларды төсеуге болады.

Егер ток көзінен зардап шеккен адамды ток өткізуші бөліктен штангі немесе ағаштың көмегімен ажыратып алуға мүмкін болған жағдайда, осы әдісті қолдану қажет.

Егер бұл әдістердің ешқайсысын қолдануға мүмкіндік болмаған жағдайда, ток өткізіліп жатқан проводтарды кесіп немесе сабы құрғақ ағаштан жасалған балталармен шауып токты ток көзінен ажырату қажет. Ол үшін арнайы диэлектрикалық қолқаптар мен диэлектрикалық галоштерді киіп әрбір ток өткізгіш проводтарды жеке – жеке шабу қажет. Егер ток көзімен зақымданған адам жоғарыда болған жағдайда, оның құлауын ескертіп немесе құлаған сәтке арнайы қауіпсіздік шараларын дайындау қажет.

1000В – тан жоғары ток көзінің кернеулігі бар құрылғылардан ажырату кезінде ботый және қолқап киіп, изолирленген штианімен клещтерді қолдану қажет. Белгіленген әдістер бойынша тез және қауіпсіз құтқаруға болатын ауа желісінде мүмкін болмаған жағдайда, алдын ала төмен түсірілген проводтарды тастап, проводтарды қысқа етіп бекіту қажет.

Егер ток көзімен зақымданған адам тек бір ғана проводты ұстап тұрса, тек осы проводты төмендету жеткілікті. [18,22]

Ток өткізетін жерлер мен жерге түсірілген металл

конструкцияларында ылғалдық орын алған жағдайда, монтажды алаңда жұмыстарды әртүрлі шарттармен орындауға

тура келеді. Бұл жұмысшылардың токқа түсу қауіпінің едәуір жоғарылауына себеп болады. Мұндай жағдайларда жұмыс жасаған кезде арнайы орындалынған лампаларды қолдану қажет. Олардың кернеулік күштері қауіптілігі жоғары бөлмелерде 36 В, өте қауіпті бөлмелерде – 12В. Үлкен қауіптілігі жоқ бөлмелерде 127 және 220В жұмыс жасауға рұқсат етіледі. Онда міндетті түрде диэлектрикалық қолқапртарды, галоштерді және диэлектрикалық кілемшелерді төсеп жұмыс жасау қажет.

Электрифицирленген құралдың корпусы жермен берік

байланысқан болуы тиіс. Жерге түсіруді арнайы түсіруші прводниктің көмегімен іске асырады. Ол бір жағынан жұмыс проводтарының штырлерінен бұрын қосыла алатын және олардан соң сөне алатын штепсельді вилкамен байланыстырылады. Мұнымен

байланысты жерге түсуші штепсельді вилкідегі штырь басқаларынан

ұзынырақ. Жерге тұйықталушы прводнимктің мыстпен ең аз қиылысы 1,5 мм².

Ток көзінің кернеулігін түсіруге ток көзінің кернеулігін азайтып, түсіруші трансформаторлар қызмет жасайды.

Орын ауыстырушы шам қауіпсіз орындалуында.

Элект­рифицирленген құралдардың корпусының төмен түсірілуі:

а - құрал, б- штепсельді розетка; екіншілік оралымдар мен жермен байланыстыратын корпустар; реостаттарды немесе автотрансформаторларды пайдалануға тыйым салынады, өйткені, олардың оралымдары желімен электрлік байланыста болады. Оның нәтижесінде жұмыс істеуші қауіпті кернеулік астында қалуы мүмкін.12–36В кернеулікті желілерде 127–220В ток көзіне қосуға рұқсат етілмейтін штепсельді вилкілерді қолдану қажет.Электрқұралды ток көзімен қамтитын желіні басқа ыстық қабатпен қапталған мұнайөнімдерінен немесе беткейдегі минералды майлардан сақтау қажет.[24]

Персоналды электр тогынан сақтаудағы ең негізгі қорғанысты іс – шаралар болып қорғанысты түрде өшіру мен элект­рифицирленген құралдардың екі есе изоляцияланғаны табылады.
Өнеркәсіп кәсіпорындарындағы электрқұрылғысының монтаждау жұмысын іске асыру барысындағы техникалық қауіпсіздік
Әрбір электромонтер өзінің квалификациялық қызметіне қарамай жұмыстың қауіпсіздік әдісімен арнайы оқудан өтуі керек. Бекітілген бағдарламаға сәйкес емтихан тапсырып, сәйкес куәлік алулары қажет. Жабдықталушы кәсіпорынның бөлмелердегі жұмыстарға кіріспес бұрын әрбір электрмонтаждаушы жұмысшы барлық өткізгіштер жабық немесе 1м биіктіктен кем емес қашықтықта периламен қоршалғандықтарына көз жеткізіп алуы керек.

Баспалдақтар мен стремянкілер мықты сортты ағаштардан

жасалынуы тиіс. Сонымен қатар, жер бетіндегі тегістікте сырғанауға кедергі жасайтын тіректер орнатылуы қажет.

Баспалдақтар мен стремянкілер мықтылыққа тексеріледі.

Мұнымен, баспалдақ немесе екі бөліктің ұштарымен екі тірекке көлденең орнатылған бір стремянкісі 200кг салмақты жүкті оңай көтеруі қажет.

Жұмыс жасау барысында баспалдақтың екі жоғарғы қатары мен стремянкіде тұруға тыйым салынады. Баспалдақтар мен стремянкілерді тек 1,5м дейінгі биіктітегі жұмыстарға пайдаланады. Жоғарғы биіктік үшін қалыңдығы 50мм – ден кем емес мықты тақтайшалардан төсеніштерді қолданады. 1 м биіктіктегі сүйеніштерімен, 100-Л50мм ернеулерімен болады. Ернеулер материалдар мен құрал – саймандардың құлауының алдын алады.

Көтеру механизмімен көтерілетін жүктердің астында жұмыс жасауға тыйым салынады. Қолмен жұмыс атқаратын құралдар (балға, кувалда және т.б.) саптарға берік бекітіледі. Кескіш, скарпельдер, шлямбурлер және тағы басқа қолмен атқарылатын соғу инструменттері жұмыс соңында зардап шекпеулері тиіс. Ал желкесінде — қиысу мен қабыршақтану пайда болмауы қажет.

Қолмен ұстап соғу құралының ұзындығы 150мм кем болмауы тиіс. Қолмен ұстап шабу жұмыстарын жасаған кезде, қолға брезентті қолқап киіп, көзге қорғанышты қамтамасыз ететін көзілдірікті кию керек. Гайкілік кілттерді гайкі размеріне сәйкес таңдау қажет. Гайкілік

кілттерге құбырлардың ұзартқыштары мен басқа да кілттерін қосуға болмайды.

Егер люлькілерде (себет) жұмысшылар болған кезде гидрокөтергіштер мен телескопиялық вышкілердің орындарын ауыстуруға рұқсат етілмейді. Монтерлер люлькілерге қорғаушы белдіктермен байланып, жабысып тұрады.

Цехтегі жұмыстар мосттық кран арқылы жүргізілсе, өндірістік жұмыстар шекарасындағы троллеилер мен басқа да ток кернеулігінің астында болған ток өткізігіш бөлшектерді қоршау қажет.

Желінің монтаждық жұмыстарын іске асыруға арналған мосттың үстіндегі кранға онатылатын мостасты құралдар берік орнатылып, тіреуіштер мен борттық тақтайшалармен қамтамасыз етілуі тиіс.

Кранды орнынан қозғаған кезде, мост үстіндегі орнатылған төселімдер, ғимарат элементтерінің астарынан, фермалардан және балкілерден және тағы басқаларынан оңай өткізілетіндей болуы тиіс. Істегі кранмен жұмысты кранның тоқтатылғанынан кейін немесе

кранның толығымен өшірілгенінен кейін бастауға болады. Кранның қозғалысты кезінде кран мостында болуға рұқсат етілмейді. Кранды жылжыту қажет болған жағдайда, жұмысшылар қауіпсіз жерге жіберілуі тиіс. Кранның іске қосылар алдында, арнайы дыбыстық сигнал беріледі.[26]

Өнеркәсіп кәсіпорындарындағы үздіксіз қызмет етуді қажет

ететін электрлік құрылғыларда электр цехтерінің жұмысшыларының кезекшілігі орнатылады. Кезекші өзіне берілген участкі бойынша барлық электрқұрылғыларының дұрыс қауіпсіз қызмет көрсетіп, авариясыз жұмыс жасауына жауапты болады. Әр сменде кезекшілер саны бас энергетикпен белгіленіп, кәсіпорынның бас инженерімен бекітіледі. Квалификация бойынша смендегілердің үлкенінің, сондай – ақ жалғыз кезекшінің квалификациясы IV топтан кем болмауы тиіс. (1000В – тан жоғары электрқұрылғылары үшін).

Бір адамның кезекшілігі 1000В – тан жоғары кернеулікті

құрылғыларда, келесі талаптарды орындаған жағдайда рұқсат етіледі:

– құрылғыдағы ток өткізгіш камералар мықты орнатылып жабылатын сеткалы немесе бірыңғай қоршауларды қамтиды, қоршау биіктігі жерден – 1,7 м кем емес; бакты немесе майлы өшіргіштердің

приводтары өшіргіштерден дуалмен немесе мықты металлдық щитпен қорғалған; майлы өшіргіш дистанциялық приводты қамтиды. 1000В – тан жоғарғы құрылғыларда жалғыз кезекшіге қоршауды шешуге, одан асып өтуге, құрылғыда жұмыс жасауға, бригадамен бірге монтаж және ремонт жұмыстарына қатысуға тыйым салынады;

1000В – тан жоғары кернеулікті қамтитын құрылғыларда кезекші персоналға ауызша бұйыра алатын тұлғаның бұйрығымен ремонтты бригаданың жұмысына қатысуға рұқсат етіледі.

ҚОРЫТЫНДЫ.
Қазіргі кезде Қазақстанның экономикалық даму бағыты күрделі өндіріс орындарын жаңа технологиялық, қондырғылармен жабдықтау ең өзекті мәселенің бірі болып табылады.

Осы өзекті мәселені шешу үшін техникалық, практикалық және инженерлік сараптама жұмыстарымен қатар есептік зерттеу жұмыстары жүргізілуі қажет. Осы тұрғыдан алып қарағанда дипломдық жұмысымды Қазақстанның экономикалық жағдайын көтеруге бейімделген өндіріс орындарын кеңінен пайдалану, оның жұмыс істеу тәртібін камтамасыз ететін энергетикалық қондырғыларды жаңа технологиялық қондырғылармен алмастыру. Кентау экскаватор зауытының өндірістік аймағының электр желілерін және онда пайдаланатын электр қондырғыларды электрмен жабдықтаудың техникалық көрсеткіштерінің оған қойылатын талаптарына инженерлік сараптама жұмыстары орындалды.

Атап айтканда:

-механикалық цехті жаңа техникасын орнату, яғни қосымша электр жабдықтарымен қамтамасыз ету;

-өндіріс орнындағы қондырғыларды электр энергиямен қозғалтқыштарды қамтамассыз ету ;

-станоктарды электрмен қамтамасыз етудің электрлік сұлбасы жасалынды;

-станоктарды сыртқы электрлік жүйемен қамтамассыз ететін 110 кВ және 35 кВ электр желілерімен байланыстыру схемасы құрылды;

-механикалық цехтің ішкі электрлік жүйелерін электрмен қамтамасыз ету үшін қажетті электр қондырғылармен оның техникалық көрсеткіштерін анықтайтын зерттеу жұмыстары жүргізілді.

1. 
   Зимин Е.Н., Преображенский В.М., Чувашев И.И. Электрооборудование промышленных предприятий и установок. -М.: Энергоиздат, 1981.-С.127.
   
2. 
   Зимин Е. Н., Чувашев И. И., Электрооборудование промышленных предприятий. Ч.1.-М.: Стройиздат, 1977.-С.21-45
   
3. 
   Справочная книга для проектирования электрического освещения. -Л.: Энергия, 1976.
   
4. 
   Липкин Б.Ю.. Электрооборудование промышленных предприятий и установок .- М.: Высшая школа, 1972.-33-51.
   
5. 
   Липкин Б. Ю. Электроснабжение промышленных предприятий, - М.: Высшая школа, 1990.-С.12-36.
   
6. 
   Каганов И. Л. Курсовое и дипломное проектирование, - М.: ВО. Агропромизат, 1990.-С.16-22.
   
7. 
   Иванченко Г.Е. Электрооборудование в строительстве, - М.: Высшая школа, 1986.-С.45-66.
   
8. 
   Некрутман С.В., Кирпичников В.П. Электрическое оборудование предприятий общественного питания. - М.: Экономика,, 1981.-С.78-87.
   
9. 
   Правила устройства электроустановок (ПУЭ) М; «Энергоатомиздат» 1986.-С.66-91.
   
10. 
    Правил а технической эксплуатации электроустановок потребителей и Правила техники безопасности при эксплуатации электроустановок потребителей М.; «Энергоатомиздат» 1987.-С.55-85.
    
11. 
    Справочник по монтажу электроустановок промышленных предприятий. По общей редакции Н.С Мовсесова и A.M. Храмушина; «Энергия» 1976.-С.32-50.
    

напряжением до 110 кв. М; «Энергия» 1972г.-С.31-48.

13.Электротехнический справочник в 3 томах по общей

редакций профессоров МЭУ М.; «Энергоатомизат» 1986г.-С.124-144.

14.Справочник по электроснабжению и электрооборудованию

в 2 томах по общей редакции А.А.Федорова М.;

«Энергоатомиздат» 1987.-С.145-151.

15.справочник по электроснабжению и электрооборудование

промышленных предприятий под редакцией Е.М.

Зименкова, Г.В.Розенберга, Е.М.Фескова.;

«Энергоатомиздат» 1983.-С.164-170.

16.М.С.Исивов Монтаж осветительных электроустановок М.;

«Высшая школа» 1984.-С.56-77.

17.Каменов В.Н. Пусконаладочные работы при монтаже

электроустановок М.; «Колос» 1972.-С.85-101.

18.А.А.Пястолов Монтаж эксплуатация и ремонт электрообрудования М.; «Колос» 1981.-С.99-112.

19. Егоров Г.П. Устройство, монтаж, эксплуатация и ремонт промышленных электроустановок М.; «Высшая школа»1974.-С.101-131.

20. Смирнов В.И. Монтаж электрических установок М.; Энергия 1976.-С.15-27.

2I. Нейштадт E.Т. Лабораторный практикум по предмету «Монтаж,

эксплуатация и ремонт электрооборудования предприятий и

установок» Москва, «Высшая школа», 1991.-С.105-119.

22. Смирнов В.Н., Соколов Б.А., Соколова Н. Б. Монтаж

электрических установок М.; «Энергоиздат» 1982.-С.115-130.

23. Зюзин А.Ф., Вишток A.M., Вишток Н.З.,Монтаж

эксплуатация и ремонт электрооборудования промышленных предприятий и установок М.; «Высшая школа» 1971.-С.100-123.

24. Киязевский Б.А., Ертупковский Л. Монтаж и эксплуатация

промышленных электроустановок М.; «Высшая школа» 1984.-С.51-77.

25. Кросташевский Л.В., «Монтаж эксплуатация и ремонт электрооборудования гражданских зданий и коммунальных предприятий» Москва, «Высшая школа», 1987.-С.100-105.