Дипломдық жұмыста «Регион Нефтепродукт»
жүктеу/скачать 1.3 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3
« РЕГИОН НЕФТЕПРОДУКТ » ЖШС МӘЛІМЕТТЕРІ НЕГІЗІНДЕ ЕҢБЕК РЕСУРСТАРЫН ТАЛДАУ ЖӘНЕ ЕҢБЕКАҚЫ ЕСЕБІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ 3.1 Еңбек ресурстарының пайдаланылу тиімділігін талдау Кәсіпорындардың қажетті еңбек ресурстарымен жеткілікті қамтамасыз етілуі, оларды ұтымды пайдалануына тікелей байланысты. Сондай-ақ еңбек өнімділігінің жоғары деңгейі өнім көлемін ұлғайту және өндіріс тиімділігін арттыру үшін үлкен маңызға ие. Атап айтқанда, кәсіпорынның еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуіне және оларды пайдалану тиімділігіне барлық жұмыстардың орындалу көлемі мен уақтылылығы маңызды болып келеді. Сондай-ақ жабдықтарды, машиналарды, механизмдерді пайдалану тиімділігі және нәтижесі ретінде өнім өндірісінің көлемі маңызға ие. Оның өзіндік құны, табысы және басқа да бірқатар экономикалық көрсеткіштер тәуелді. Талдаудың негізгі міндеттері: 1. кәсіпорынның және оның құрылымдық бөлімшелерінің жалпы, сондай- ақ санаттар мен кәсіптер бойынша еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуін бағалау; 2. кадрлардың тұрақтамауын зерттеу; 3. жұмыс уақытының қорын пайдалануды талдау; 4. еңбек өнімділігін талдау; 5. өнімнің еңбек сыйымдылығын талдау; 6. жалақы қорын талдау; 7. еңбек ресурстарының резервтерін анықтау, оларды неғұрлым толық және тиімді пайдалану. Талдау үшін ақпарат көздері еңбек жөніндегі жоспар, "еңбек жөніндегі есеп" статистикалық есеп, табельдік есеп және кадрлар бөлімінің деректері болып табылады. Кәсіпорынның еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуі қызметкерлердің нақты санын санаттар мен кәсіптер бойынша жоспарлы қажеттілікпен салыстырумен айқындалады.Кәсіпорынның аса маңызды мамандықтарды кадрлармен қамтамасыз етілуін талдауға ерекше көңіл бөлінеді. Біліктілігі бойынша еңбек ресурстарының сапалық құрамын да талдау қажет.Еңбек ресурстарын пайдаланудың толықтығын бір қызметкер талданып отырған уақыт кезеңіндегі жұмыс істеген күндер мен сағаттардың саны бойынша бағалайды. Сондай-ақ жұмыс уақытының қорын пайдалану дәрежесі бойынша бағалауға болады. 44 6-кесте - « Регион Нефтепродукт » ЖШС-нің мәліметтері негізінде еңбек ресурстарына талдау жүргізу Көрсеткіштер Өткен жыл Есептік жыл Ауытқу Жоспар нақты Өткен жыл бойынша Жоспар бойынша Жұмысшылардың орташа саны (ЖС) 35 35 40 +5 +5 Бір жұмысшының атқарған жұмысы Күндер (К) 215 215 210 -5 -5 Сағаттар (С) 1666 1688 1638 -28 -50 Жұмыс күнінің орташа ұзақтығы (Ұ) сағ 7,75 7,85 7,8 -0,05 -0,05 Жұмыс уақытының қоры 58318 59071 65520 7202 6449 Ескерту - кесте [8] оқулығындағы мәліметтер негізінде құрастырылған Жұмыс уақытының қоры (ЖУҚ) жұмысшылар саны (ЖС), бір жұмысшы атқарған жұмыс уақыты(К) және жұмыс уақытының орташа ұзақтығына(Ұ) байланысты: ЖУҚ = ЖС х К х Ұ (14) Талдау жасалынған кәсіпорын көрсеткіштері бойынша атқарылған жұмыс уақыты жоспарланған жұмыс уақытынан 6449сағатқа артық. Оған әсер ететін факторларды абсолютті айырмашылық әдісімен қарастыруға болады: ЖУҚ (ЖС)=(ЖСнақ-ЖСжос)*Кжос*Ұжос=(40-35)*215*7, 85 = + 8438,75 ЖУҚ(К)=ЖСнақ(Кнақ-Кжос)*Ұжос=40*(210-215)*7,85 = -1570 сағ ЖУҚ(Ұ)=ЖСнақ*Кнақ(Ұнақ-Ұжос)=40*210*(7,8-7,85) = - 420 Келтірілген мәліметтерден көрініп тұрғандай, кәсіпорын қолда бар Еңбек ресурстарын толық пайдаланбайды. Орташа есеппен бір жұмысшы жоспар бойынша 215 күн жұмыс істеудің орнына 210 күн жұмыс жасаған. Осыған байланысты бір жұмысшы орта есеппен 5 жұмыс күнін жоғалтқан, ал барлық жұмысшы— 200 күн, немесе 1570 сағ (200 х 7,85). Жұмыс уақытының бүтін күндік және ауысымішілік ысыраптарының себептерін анықтау үшін жұмыс уақытының нақты және жоспарлы теңгерімінің деректерін салыстырады. Олар жоспарда көзделмеген әртүрлі 45 объективті және субъективті мән-жайлардан туындауы мүмкін. Олар: әкімшіліктің рұқсатымен қосымша демалыстар, уақытша еңбек ету қабілетінен айырылған жұмысшылардың аурулары, босаңсулар. Сондай-ақ жабдықтың, машиналардың, механизмдердің ақаулығынан тоқтап қалу, жұмыстың, шикізаттың, материалдардың, электр энергиясының, отынның және т.б. болмауынан. Еңбек ұжымына байланысты себептер бойынша жұмыс уақыты шығындарының азаюы қосымша күрделі салымдарды талап етпейтін және қайтарымды тез алуға мүмкіндік беретін өнім өндірісін ұлғайту резерві болып табылады. Жоғалтылған жұмыс уақытын зерделеп, өнімсіз еңбек шығындарын анықтау керек, олар жұмыс уақытының шығындарын дайындау нәтижесінде жарамсыз деп танылған өнімдер мен ақауды түзетуден құралады. Сондай-ақ технологиялық процесстердің ауытқуына байланысты құралады.Олардың шамасын анықтау үшін ақаудан болатын шығындар туралы деректер пайдаланылады. Жұмыс уақытының шығындарын қысқарту — өнім шығаруды ұлғайту резервтерінің бірі. Оны есептеу үшін кәсіпорынның кінәсі бойынша жұмыс уақытының жоғалуын өнімнің жоспарлы орташа сағаттық өндіруіне көбейту қажет.Алайда, жұмыс уақытының шығындары өнім өндіру көлемінің азаюына әкеп соқтырмайды, өйткені олар қызметкерлердің еңбек қарқындылығын арттырумен өтелуі мүмкін. Сондықтан Еңбек ресурстарын пайдалануды талдау кезінде еңбек өнімділігінің көрсеткіштерін зерттеуге көп көңіл бөлінеді. Еңбек өнімділігі деңгейін бағалау үшін жалпылама, жеке және қосалқы көрсеткіштер жүйесі қолданылады. Қорытынды көрсеткіштерге бір жұмысшының орташа жылдық, орташа күндік және орташа сағаттық өнім өндіруі жатады. Сондай-ақ құндық мәнде бір жұмысшыға арналған орташа жылдық өнім өндіруі жатады. Жеке көрсеткіштер-бұл белгілі бір түрдегі өнім бірлігін өндіруге (өнімнің еңбек сыйымдылығы) кеткен уақыт. Басқаша айтсақ бір адам-күн немесе адам-сағат үшін заттай көріністе белгілі бір түрдегі өнім шығаруға арналған уақыт шығындары. Қосалқы көрсеткіштер белгілі бір жұмыс түрінің бірлігін орындауға арналған уақыт шығындарын немесе уақыт бірлігі үшін орындалған жұмыс көлемін сипаттайды. Еңбек өнімділігінің ең жалпылаушы көрсеткіші бір жұмыс істеушінің орташа жылдық өнімі болып табылады.Оның шамасы жұмысшылардың өндірілуіне ғана емес, өнеркәсіптік-өндірістік персоналдың жалпы санындағы соңғылардың үлес салмағына байланысты. Сондай-ақ олардың жұмыс істеген күндерінің санына және жұмыс күнінің ұзақтығына байланысты. Еңбек сыйымдылығы-дайындалған өнімнің бір бірлігіне немесе барлық көлеміне жұмыс уақытының шығындары. Өнім бірлігінің еңбек сыйымдылығы өнімнің 1-түрін дайындауға жұмыс уақыты қорының табиғи 46 немесе шартты-заттай өлшемде оны өндіру көлеміне қатынасымен есептеледі. Өнімнің бір еңбек сыйымдылығын есептеуге болады (барлық өнімді өндіруге жұмыс уақытының жалпы қорын шығарылған өнімнің құнына бөлу керек). Өнімнің еңбек сыйымдылығын төмендету-еңбек өнімділігін арттырудың маңызды факторы. Еңбек өнімділігінің өсуі бірінші кезекте өнімнің еңбек сыйымдылығын төмендетуге байланысты. Атап айтқанда ұйымдастыру-техникалық іс-шаралар жоспарын орындау (ғылым мен техниканың жетістіктерін енгізу, өндірістік процестерді механикаландыру және автоматтандыру, өндіріс пен еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру) жатады. Сондай-ақ сатып алынатын жартылай фабрикаттар мен жинақтаушы бұйымдардың үлес салмағын арттыру, өндіру нормаларын және т. б. қайта қарау есебінен жүргізіледі.Талдау процесінде еңбек сыйымдылығының серпінін, оның деңгейі бойынша жоспардың орындалуын, оның өзгеру себептерін және еңбек өнімділігінің деңгейіне әсерін зерттейді. Жалпы еңбек сыйымдылығы мен орташа сағаттық қазбалардың өзгеруі арасында кері пропорционалды тәуелділік бар. Сондықтан, өнімнің еңбек сыйымдылығы қалай өзгергенін біле отырып, орташа сағаттық өндірудің өсу қарқынын анықтауға болады. Еңбек сыйымдылығы деңгейіндегі өзгерістер әрдайым бір мәнді бағаланбайтынын ескеру қажет. Кейде еңбек сыйымдылығы жаңадан игерілетін өнімнің айтарлықтай үлес салмағы немесе оның сапасы жақсарған кезде өседі. Өнімнің сапасын, сенімділігін және бәсекеге қабілеттілігін арттыруға қол жеткізу үшін қосымша еңбек шығындары мен қаражат қажет. Алайда, сату көлемінің, неғұрлым жоғары бағаның артуынан ұтыстар, әдетте, бұйымдардың еңбек сыйымдылығын арттырудан ұтылуды жабады. Сондықтан өнімнің еңбек сыйымдылығының және оның сапасының, өзіндік құнының, сату көлемінің және пайданың өзара байланысы талдаушылардың үнемі назарында болуы тиіс. жүктеу/скачать 1.3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|