Электроқауіпсіздік. Статикалық энергия

Электрленген жұмыс орны электр тоқ қауіпсіздік тұрғысынан 1 классқа жатады, яғни бұл бөлмеде қауіптілік жоғары (қүрғақ, шаң-тозаңсыз, ауа температурасының тұрақтылығы, изоландырылған еденнен және азғана жерге заземлендірілген қүрылғылардан түрады.

Бөлменің электроқауіпсіздігі ПУЭ-ге сэкес қамтамасыздандырылған. Электр токтың электрлік дугтардың жэне электормагниттік өрістің қауіптілігі жэне зияны адамға әсері келесідей байқалады, электрожарақат және кәсіби ауру.

Электрлік токтың, электрлік дуктардың жэне электормагниттік өрістердің адамға қауіптілігі жэне зиянды әсер дәрежесінің болуы мынаған байланысты:

• 
  Ток және рода және қысым өлшемі
  
• 
  Электрлік токтың жиілігіне
  
• 
  Адам денесінің токты өткізу жолдары
  
• 
  Адам организміне әсер ету уақыты
  

Адамның жүмыс орнында электірлік тоқтан зақымдалуы келесіден тууы мүмкін:

• 
  Тоқ бар кезде изоляцияның зақымдалуы металды тоқ өткізбейтін бөліктерді (корпус, перифериндік компьютерлер) ұстау барысында туады.
  
• 
  Қызметкерлердің электорқауіпсіздік ереже инструкциясынның жоқтығынан.
  

5-10 см алшақ орналасқан кезде, ол 60-280 кв/м қүрайды, яғни өзінің нормасынан 20 кв/м 10 есеге асады.

Қысымды азайту мақсатында нейтрализаторлар және ылғандырылған, антистаникалық еден төсеніші қолданылады.

Бұдан басқа, егер электрлік жабдықтар блоктары жөндеуден шықса оның корпусында тоқ тұғызуы мүмкін, бүл электрлік немесе электірлік соққы алуы мүмкін.

Адам денсаулығын қорғаумен байланысты бұл электромагнит өрістердің көздері негізі болып автоматтық информациялардың жүйелерінде орнатылған компьютерлердің дисплей (монитор) құрылғысының электронды - сэулелі трубкалар болып табылады. Бұл көздер зиянды сэулелердің негізінде программистің денсаулығына эсер етіп, жағымсыз эсерлер тұғызады.

ПЭВМ мынандай сэулелердің көздері болып табылады:

• 
  Жұмсақ рентгендік;
  
• 
  Ультрафиолеттік 200-400 нм;
  
• 
  Көрінетін 400-700 нм,
  
• 
  Жақын инфрақызыл 700-1050 нм;
  
• 
  Радиожиілікті 3 кгц-ЗО мгц;
  
• 
  Электростатикалық өріс;
  

Ал егер өрістердің қысымы көтерілсе, онда компьютер жұмысының уақытын қысқарту керек, және жұмыс уақытында 15 мин үзілістер жэне экран қауіпсіздігін пайдалану керек.

Қауіпсіздік экранды майда тор немесе шишадан жасайды, ол өзінің электростатикалық зарядтарды жинайды. Зарядты алу үшін экран маниторын заземлять етеді.

Кейбір жағдайда электромагниттік өрістерінің қысым сатысы қауіп тудыру мүмкін. Экран жэне монитор корпусынан 5-10 см аралығында қысым өлшемі 140 В/м -ге дейін барады. Бұл санпин 2.2.2. 542-96 стандарттан асып кетеді. Техникаларға қауіпті заттардың қолданылғаннын ескертеді, барлық дисплейлерде арнайы зерттеуден өтеді жэне олар қауіпсіздік талаптарға сәйкес келуі керек (мысалы, халықаралық стандарт MRP 2, TCO 99).

Мұнан мекеменің құрылысын өрт қауіпіне байланысты төзімділігін III деңгейге жатқызамыз.

Өрт қауіпсіздігінің бөлімшесі Ф4.2 классқа жатқызуға болады.
Өрттің пайда болу себептері
Бөлме ішіндегі өрт жағымсыз жағдайларды тұғызуы мүмкін (қүнды информацияның қүртылуы, құндылықтардың өрттенуіне, адам өліміне жэне т.б.) Сондықтан бүл жағымсыз факторларды жою үшін істеу керек: өрттің пайда болу себептерін жою жэне алдын алу, мекемеде өрттің пайда болу жоспарынқүру мекемеден адамды эвакуациялау жоспарын құру керек.

Өрттің пайда болу себептері болуы мүмкін:

• 
  Электроөткізгіштердің розетка жэне қосқыштардың жөнделмеуі немесе дұрыс істемеуі қысқаша өшіп қалуын немесе изоляциядағы соққының п.б. Тұғыздырады;
  
• 
  Зақымдалған электрқүрылғыларды қолдану;
  
• 
  Бөлмеде электр жылытатын құрылғыларды қолдану;
  
• 
  Мекемеге найзағайдың соққысынан туындайтын өрттің п.б. Әсері;
  
• 
  Сырқы әсерлердің салдарынан мекеменің өрттенуі;
  
• 
  Отты дұрыс пайдаланбау және өрт қауіпсіздігін дұрыс ұстамау жағдайы.
  

1. 
   Адамдарды көшірудің есептік уақытын _р жолдың бөлек телімдері бойынша адамдар ағымының қозғалыс жылдамдығының уақыт қосындысы ретінде анықтайды
   

2. 
   Жолдың бірінші телімі бойынша адамдар ағымы қозғалысының уақыты:
   
3. 
   Бұл жол теліміндегі ағым тығыздығын D мына формула бойынша анықтайды
   

Мұндағы бірінші телімдегі адамдар саны;

4. 
   ; ; ;
   
5. 
   Ағымның өткізу қабілеттілігі Q=D*V*δ; Q=0.04*100*3=12 м²/мин
   
6. 
   
   
7. 
   Барлық телімдердегі жалпы уақыт:
   

Адам және оының өмір сүру ортасы бір жүйе құрайды, ал бүл жүйе көптеген байланысатын элементтерден анықталған шектерде реттеліктен жэне қасиеттерден тұрады. Мүндай байланыс көптеген факторлармен анықталынады жэне олар адамға және оның өмір сүретін ортасына эсер етеді. Бұл эсер ету әрекеті бір жағынан жағымды болса, екінші жағынан жағымсыз болып саналады.

Табиғи орта факторларының негативтік әсер етуі ең алдымен төтенше жағдайларда көрінеді.

Жазатайым жағдайларда пайда болатын негативтік эсерлерді локализациялау мен ликвизациялау мақсатында арнайы қызмет тобы құрылады, қүқықтық негіздер құрылады жэне олар үшін материялдық құралдар қүрылады. Мұндай жағдайларда халықты тәртіптік ережелерін үйрету, жэне де тіршілік қауіпсіздігі облысында кадрларды дайындау маңызды роль атқарады.

Төтенше жағдай ошақ көзінің мінездемесімен жэне масштабымен классификацияланады.

Ошақ көзінің мінездемесі бойынша ТЖ 2-ге бөлінеді:

Техногендік жэне табиғи

Техногендік сипаттағы ТЖ тыныштық жағдайда болуы мүмкін. Бұл қауіпті үландыратын химиялық заттардың қалдықтарынан п.б. Өндірістік авариялар, өрт және жарылыс қаупі, көліктік авариялар: темір жолдағы, машиналық, теңіздегі және өзіндік, сонымен қатар метрополитендегі қауіпті жағдайлар.

Масштабы бойынша төтенще жағдай аврияларға бөлінеді. Бүл жағдайда техникалық жүйенің қүрылыстың, көлік құралдарының бұзылуы байқалады. Ал апат жағдайларға материалдық құндылықтардың бүзылуы ғана емес, сонымен қатар адам өлімі деп байқалады.

Барлық апат түрлеріне, олардың аумағына тэуелді емес келесі критериялар қолданылады:

• 
  Апат кезіндегі өлім саны;
  
• 
  Жарақат алғандардың саны (жарақаттан қайтыс болғандар, мүгедекке
  ұшырағандар);
  
• 
  Жекелік жэне қауымдық жағдай;
  
• 
  Физикалық және психологиялық жағдай;
  
• 
  Материалдық шығын.
  

Авариялардың болу себептері:

- жобалау кезіндегі қателіктер жэне құрылыстардың қауіпсіздігін
қорғаудың кемшіліктері;

• 
  Сапалы емес құрылыс,
  
• 
  Өндірістің дұрыс орналыстырмауы;
  
• 
  Жеткіліксіз дайындықтан техникалық процесс талаптарынаң
  бұзылуы;
  

Дипломды жобалаудың бұл бөлімінде инженер-технологтың жұмыс орнына қойылатын талаптар беріледі. Жасалған жағдайлар камфортты жұмысты қамтамасыз етуі қажет. Берілген мәселе туралы эдебиетті зерттеу нәтижесінде жұмыс столының өлшемі жэне орындықтың, жүмыс істейтін жердің оптимальді өлшемдері, өрт қауіпсіздігі, өндірістік санитария, жылу мен дірілдеу, электрқауіпсіздігі көрсетілді және жүйе таңдауы жүргізілді, өндірістік ғимараттың оптимальды жарықтандырыу есебі және желдету есебі жүргізілді.

Бағдарламалық комплекс құрылым стадиясына байланысты тіршілік қауіпсіздік есептерін шешілді, олардың дефектігіне, сол сияқты қоршаған ортаны қорғау жэне эстетикалық, экология қауіпсіздігі қарастырылды. Нәтижесінде инженер – технологтың жұмыс еңбек өнімділігі жоғарылады.

5. Қоршаған ортаны қорғау
Адамзат қоғамының мәдени дамуына байланысты тірі табиғат ортаға әсер ететін жаңа фактор пайда болды. Табиғатты қорғау, табиғи қорларды ұтымды қолдану еліміздегі ең маңызды мемлекеттік мәселелердің бірі болып табылады. Осы мәселелерді шешу халық шаруашылық жоспарларды ойдағыдай орындауға, қазіргі және келешек ұрпақтардың тұрмыстық халіне байланысты.

Алдыңғы кезектегі мәселенің бірі ол ауаның , судың, топырақтың әр түрлі өнеркәсіптік және тұрмыстық ластану жолдарына берік тосқауылдар құру. Осыған байланысты кәсіпорын құрылысында қорғаныс ықпалы бар технологияны кең түрде қолдануы және де қоршаған ортаның шешімдерінің прогресшіл әдістері қарастырылған. Сонымен қатар газтазалағыштар және шаң ұстағыш құрал-жабдықтар дайындайтын заводтарды іске қосу әрекеті қарстырылған және де автоматтандыру құралдары мен приборлар өндірі, табиғи ортаның ластануын бақылау қолға алынған.

Шарап жасау өндірісі бірталай су тұтынумен және көп мөлшерде ағын суларының түзілуімен байланысты.

Шарап өнімдері өндірісінің технологиялық процестері су пайдаланумен байланысты. Басқа шарап зауыттарымен салыстырғанда оның шығыны онша үлкен емес, 200-500м³/тәу құрайды.

Шарап зауытында ағынды сулардың үш категориясы түзіледі. Өндірістік, шаруашылық-тұрмыстық және атмосфералық.

Шарап жасау өнеркәсібінің кәсіпорындарындағы жалпы су тұтыну ол технологиялық және шаруашщылық-тұрмыстық қажеттіліктерге жұмсалған су шығындарынан тұрады, ал соңғысына жұмсалатын су шығыны онша үлкен емес және біріншілей шарап жасау зауыттары үшін 1,0% құрайды.

Цехтардағы негізгі су тұтыну көздері- қанттар мен жүзім сығымдыларын бөліп алу қондырғылары, жылуалмастырғыш аппараттар, пастеризаторлар, мұздатқыштар, бу қазандары, мұздатқыш-компрессорлы, қондырғылар, үздіксіз ашыту сызбалары.

Шарап жасау саласының кәсіпорындарында тағамдық шаруашылық және көптеген өндірістік қажеттіліктері қолданылатын судың сапасының тузілуімен байланысты.

Кәсіпорындарда ластанған және тазартылған сулардың құрамына бақылау орнатылады, керекті жағдайда қосымша сәйкес шаралар қолданады. Түзілген ағынды сулардың сапалық құрамы кәсіпорынның цехтық құрылысы бойынша анықталады.

Осы салада ең көп санды топты бірншілей шарап жасау зауыты құрайды. Цехтардың жалпы ағынды суларына: ұсақтап-сығындағыш, ашыту, шарап материалдарын өңдеу және ұстау, жүзім шикізатын қайта өңдеу, сонымен бірге шаруашылық тұрмыстық ағындар.

Біріншілей шарап жасау зауытының ағынды сулары.

Біріншілей шарап жасау зауытының ағынды сулары шарап өнімдерінің құрамына кіретін органикалық заттармен ластанған ( сусло, сығындылар, шарап, қою-ашытқы тұнбалар және т.б). Сондай-ақ оларға шаруашылық-тұрмыстық ағынды сулар жатады.

Біріншілей шарап жасау зауытының ағынды суларының сипаты басқа типті зауыттарының ағынды ағынды суларынан құрамын үлкен көлемде түйіршік заттардың болуымен ерекшеленеді. Жүзімді өңдеу науқанында түйіршік заттар көп көлемді алатын онша тығыз емес тұнбалар түзейді. Жүзім өңдеу науқанында көлем бойынша тұнбаның шамасы 9,5% құрайды, орташа жылдық 6,59%.

Түйіршік заттардағы органикалық заттардың құрамы барлық жыл бойы бірдей және орташа 65% құрайды.

Шарап жасау науқанында ағынды сулардағы еріген заттар құрамы әжептеуір жоғарлайды, 9,594 л-ге дейін жетеді.

Біріншілей шарап жасауда ағынды сулар биохимиялық әдіспен тазартылады. Биохимиялық процестер ағынды сулардың ph болғанда жақсы өтеді, сондықтан қышқыл сулар ізбес сүт арқылы бейтарап күйге ұшырайды. Ол үшін ағынды суларды тазартудың технологиялық тәсілінде азот пен фосфордың шамасын, оны реттеуді қарастыру керек, күшті биохимиялық процеске жеткіліксіз болса, онда тазартылған судағы осы элементтердің құрамын табиғи түрде реттейді.

Бұл процесс аэротенктерде өтеді.
Негізгі су тұтыну құрал-жабдықтары.

Кесте 5.

Атмосферадағы газ-шаң қоқыстар мен оларды тазарту.

Кесте 5.

Газ немесе шаң қоқыстарының атмосферадағы көздері	Газ шаң қоқыстарының құрамы	Бөлінетін қоқыстар мөлшері;	Газ тәрізді	Шаң тәрізді		МДВ	Қолданылатын тазарту әдістерімен тазарту қондырғылары	Газ қоқыстарын рекуперациялау
Қазан	CO2 SO3 NO2 SO2		0,83 0,37 0,2 0,8	- - - -	0,37 0,37 - 0,02	12,42 0,37 0,35	Фильтр Фильтр	- - - -

Есептеу бөлімінде шарап зауытының қазан құбырларынан тасталынатын зиянды газдар концентрациясының шашырауын есептейміз.

Шар формадағы трубадан шығып жатқан газ қоспалары, бір көзбен қарағанда, мұның жерге қону концентрациясы
С_м = A*M*F*m*n*n/H²* ³V₁*OT

Бұл жерде А=200,М_so3=3,7г/с,М_со2=8,3г/с

F=1, H=110м, Т₂=120⁰C, T_a=20⁰C, W=2,5м/с,

Д=1,2м

V₁=3,14*1,2²/4*2,5=2,83м³/с

M және n кооэфиценттерінің мәндері мына параметрге байланысты анықталады:f,v_m,v_m,f_c

F=1000* W^2*D/H²*∆Т=10002 2,5^2*1,2/110²*100=0,006

V_m=65³V*∆T/H=0,65³2,83*100/110=0,89

V_m=1,3W*D/H=1,3 2,5*1,2/110=0,035

F_c=800(Wm)³=800(0,035)³=0,03 m коэффициенті f-ке байланысты мына формуламен анықталады:

M=1/0,67/0,f+0,34³f; f≤100кем болса

M=1/0,67+0,1 0,006+0,34³ 0,006=1,35

N коэффициенті, егер f<100 болса v_m-ге байланысты мына формулалармен есептелінеді:

N=0,532*w²_m-2,13v_m+3,13,егер0,5≤v_m<2

N=0,532*0,89²-2,13*0,89+3,13=1,6

Х(м) қашықтықтағы ластандыру көзінен, оның шекті мәні (концентрациясы) метрологиялық жаман жағдайда Сm(m²/m³) оның ең жоғарғы мәні Cm мына формуламен есептелінеді:

X_m=5-F/4*d*H

D-ның өлшемсіз коэффиценті,егер f<100 болғанда мынадай формулалар арқылы табылады.

D=4,95*V_m(1+0,28³f),егер 0,5

D=495*0689(1+0,28³f),егер0,5m≤2болса

X_m=5-1/4*4,63 110=509,3m

Жердің қауіпті жылдамдығында Им улы заттардың ара қашықтығында х(м)мына формулалармен есептеледі:

С=Si*C_m

Мұнда Si-өлшемсіз коэффицен,х(Х_м) және F мағынасына анықталатын.
С_м^so3=200*1*3,7*1,35*1,6*1/110²* ³2,83*100=1598,4/7944165=0,02m²/m³

C_m^co2=200*1*8,3*1,35*1,6*1/110^{2* 3}2,83*100=3586,6/79441,5=0,045m²/m³

X=300м x/x_м=0,6 S₂=3(0,6)⁴-8(0,6)³+6(0,2)²=0,82

X=500м x/x_м=0,98 S₃=3(0,98)⁴-8(0,98)³+6(0,98)²=0,99

X=100м x/x_м=1,96 S₄=1,13/0,13(1,96)²+1=0,75

X=3000м x/x_м=5,89 S₅=1,13/0,13(5,89)²+1=0,2
C₁^SO3=0,18*0,02=0,0036 м²/м³

C₂^SO3=0,82*0,02=0,016 м²/м³

C₃^SO3=0,99*0,02=0,02 м²/м³

C₄^SO3=0,75*0,02=0,015 м²/м³

C₅^SO3=0,2*0,02=0,004 м²/м³
С₁^CO2=0,18*0,045=0,008м²/м³

С₂^CO2=0,82*0,045=0,037м²/м³

С₃^CO2=0,99*0,045=0,044м²/м³

С₄^CO2=0,75*0,045=0,034м²/м³

С₅^CO2=0,2*0,045=0,009м²/м³

Есептелінген концентрациялар бойынша ара қашықтықпен жерге қону концентрация байланысының сызбасын графигін құрастырамыз.

Газ қоспаларының жерге қону концентрациясын Cм олардың МШК мен салыстырамыз:

С_м^so3=0,02м²/м³> МШЛ_SO3=0,003м²/м³

С_м^so4=0,045м²/м³< МШЛ_SO4=1м²/м³

Мұнда SO₃ газдың максималды концнетрациясы оның мүмкіндік шекті концентрациясынан жоғары болғандықтан, бұл жерде SO₃ газдың концентрациясын төмендететін шешімдеді қарастыру керек ,мысалы тазарту ғимараттарды орнту ды, немесе газ шығаратын құбырдың биіктігін көбейтуді жобалағанын жөн

• 
  Өндiрiстiк қуат;
  
• 
  Күрделi шығындар;
  
• 
  Өнеркәсiптiк-өндiрiстiк қызметкерлердiң саны мен еңбек ақы қоры;
  
• 
  Өнiмнiң өзiндiк құны;
  
• 
  Өндiрiс тиiмдiлiгiнiң көрсеткiштерi.
  

Техникалық-экономикалық көрсеткiштердi есептеу негiзiнде өнiмдi өндiруге кеткен күрделi және эксплуатациялық шығындар мен жобаланып отырған цех құрылысының экономикалық жағынан мақсатқа сай келуін анықтау – осы бөлiмнiң мақсаты болып табылады.

Жобаланып отырған цехтың өндiрiстiк қуатын негiздеу жобада қабылданған негiзгi құрал –жабдықтардың өнiмдiлiгi мен оның тиiмдi жұмыс iстеу уақыты негiзiнде және қатаң технологиялық бөлiмнiң есептеулерiне сәйкес жүзеге асырылады.

Цехтың жетекшi (алдыңғы қатарлы) жабдығын таңдау кезiнде жекелеген өндiрiстердi спецификалық ерекшелiктерiн ескеру қажет.
ОҚ = 23420 дал/ жылына
Күрделi шығындарды есептеу

Цех құрылысына кететiн күрделi құйылым шығындардан тұрады: ғимараттар мен қондырғылар құрылысына кететiн шығындар, жабдықты сатып алу мен монаж шығындары; басқа да көлемдiк емес шығындар.

Ғимараттар құрылысының құны ғимараттардың құрылыс көлемi олардың типi және 1м³ көлемiнiң белгiленген құны арқылы есептелiнедi. Есептеулер кесте түрiнде жүргiзiледi.

Құрылыс–монтаж жұмыстарының 1м³ құны территориялық белдеулер, климаттық аудардар үшiн түзету коэффициенттерiне сәйкес реттелiнедi.

Құрылыс монтаж құны 15шi графа бойынша құрылыс көлемiн 1м³ түзетiлген құнға көбейту арқылы және оны құрылыс құнынан 25% мөлшерiнде алу қажет.

Ғимараттар, қондырығлар құрылысының сметалық құны және амортизациялық бөлiнулер.

3. Амортизациялық бөлiнулер амортизация нормаларына сәйкес келесi формула бойынша есептелiнедi:

А=Ф•Н

100

Толық сметалық құны.

Н – амортизация мөлшерi.
Ғимараттар, қондырғылар құрылысының құны және

Амортизиялық бөлiнулер кестесi

Кесте 6.1.

№	Ғимараттар мен қондырғылардың аталуы	Құрылыс көлемi, м3	Құрылыс құны		Санитарлық техникалық және электротехникалық жұмыстар құны		Сметалық құны	Амортизациялық бөлiнулер
			Коэф. Ескергенде 1м3құны	Жал Пы құны	%	Жалпы теңге		Норма %	Соммасы тенге
	Негiзгi өндiрiс ғимараты	4823	2545	12260066	25.0	3065016,5	15325082,5	2.5	383127,06
	Барлығы	4823	2545	12260066	25.0	3065016,5	15325082,5	2.5	383127,06

Жабдық құнын анықтау
Капиталдық шығындар мен амортизациялық бөлiнулер. Кесте түрiнде зауыт материалдары бойынша келесi тәртiппен есептелiнедi:

1. 
   Цехтағы жабдықтар – тiзiмi мен оның саны технологиялық бөлiммен қатаң сәйкес болып бекiтiледi.
   
2. 
   Жабдық бiрлiгiнiң құны зауыт берiлгендерi бойынша алынады.
   
3. 
   Жеткiзуге, фундаменттi орнатуға, монтаж, КИП шығындары жабдық құнынан 60% мөлшерiнде алынады.
   
4. 
   Амортизация мөлшерi зауыт берiлген.
   

Кесте 6.2.

• 
  Жұмысшылардың жұмыс уақытының балансын құру;
  
• 
  Негiзгi және қосымша жұмысшылардың санын есептеу;
  
• 
  Басшылардың, мамандықтардың және қызметкерлердiң штатын және еңбек ақы қорын анықтау;
  
• 
  Еңбек және еңбек ақы бойынша салыстырмалы.
  

Көптеген химиялық кәсiпорындарда жұмыс күнiнiң ұзақтығы 7 сағат және жеке жағдайларда 6 сағат (зиян және ауыр еңбек жағдайларына байланысты өндiрiстерде).

Бригада санын анықтаймыз және смета (графигiн құраймыз).

Жұмыс күнiнiң ұзақтығы 7 сағат болғанда, жалпы iшiндегi жұмыс iстеу сағатының саны

/365-/52+10/х7-62=2059 сағат айына
2059 = 172

12

Айдың орташа күнтiзбектiк ұзақтығы:

16

Жұмыс уақытының балансын құрастыру кезiнде зауыт берiлгендерiн ескеру қажет.

Үзiлiстi өндiрiс үшiн

К_{қайта есептеу} = Т_ном/Т_тиiм

Үзiлiссiз өндiрiс үшiн

Қ_{қайта есептеу}=Т_кал/Т_тиiм
К = 303/272 = 1,12 үзiлiстi

К = 274/240 = 1,14 үзiлiссiз

Кесте 6.3.

Сменадағы негiзгi өндiрiстiк жұмысшылардың саны зауыттан алынған материалдарды пайдалану арқылы келесi әдiстермен анықталады:

А) қызмет көрсету мөлшерi бойынша:

Р_ЯВ = К_апп х Н_{қ көрсету} немесе

Р_яв^см = К_апп

Н_{қ.көрсету}

Н_қ.көр - қызмет көрсету мөлшерi

Р_см = П_см х Н_вр

Т_см х К

Мұндағы: П_см – сменада өндiрiлген өнiм саны;

Н_вр – бiр өнiмдi өндiруге кеткен уақыт мөлшерi (сағ)

Т_см – сменаның ұзақтығы (сағ)

К – өнiм өндiру мөлшерiн асыра орындау коэффициентi.

В) Өнiм өндiру мөлшерi бойынша

Р_см = П_см

Н_выр^см

Мұндағы: Н_выр^см – бiр жұмысшының смена бойынша өндiрген өнiм

Мөлшерi

Р_сп = Р_яв^всм х К_смен х К_пересч