Дипломдық жоба Шымкент қ. «Лада-Сервис»

Орнатылу бұрыштарын диагностикалау кезінде доңғалақтардың түйісу және қиралаңдау, шүберіннің көлденең және бойлық бұрыштары шамаларының өзгеруі анықталады.

Жеңіл автомобильдердің осы параметрлері бастапқы мәндерге дейін жоғары сапалы реттеу операцияларын орындау арқылы қалпына келтіріледі.

Жеңіл автомобильдердің алдыңғы басқарылатын доңғалақтарының орнатылу бұрыштарын диагностикалаудан алдын шүберінді қосылыстардағы радиал және осьтік саңылауларды, доңғалақ күпшегі подшипниктерінің люфтісін, шиналардағы ауаның қысымын және доңғалақтардың теңгерілуін, амортизаторлардың және алдыңғы аспаның барлық топсалы қосылыстарының техникалық күйін тексереді.

Анықталған ақауларды түзеткеннен кейін алдыңғы басқарылатын доңғалақтардың орнатылу бұрыштарын бақылайды және реттейді.

Жобаланған стенд жоғарыда аталған жұмыстарды орындау үшін қызмет етеді.

Стенд келесі түрде жұмыс істейді. Жұмысты бастаудан алдын барабандарды 5 ось бойынша ортадағы орнына келтіреді. Роликті подшипниктерге 16 тірелетін табан 4 тұтқаны 10 бұрау арқылы бейтарап орнына қояды.Осы кезде барабандардың 5 осьтері бағыттауыштарға 2 перпендикуляр болуы керек. Бағыттауыштар 2 арқылы автомобильді алдыңғы доңғалақтарымен тіреуіштерге 3 тірелгенге дейін станинаға 1 орнатады, осы кезде басқарылатын доңғалақтар жүгіртпе барабандарды басуы керек. Электрқозғалтқышының 6 бірін іске қосып, айналымды белдікті беріліс 7, тісті беріліс 8 және роликтері 13 бар білік арқылы тиісті жүгіртпе барабанға береді. Тұтқаны 10 бұрап, механизм 8 арқылы барабаны айналып тұрған табанды 4 айналдырады да оның осьтік жылжуын қадағалайды. Барабан осі басқарылатын доңғалақ осіне параллель болған кезде табанның 4 осьтік жылжуы тоқтайды. Электрқозғалтқыштарын өшіріп, лимбалардың 11 мен 12 көрсетулерін жазып алады. Осы ретпен басқа доңғалақтың түйісу бұрышын бақылайды.

Бақылау нәтижесі бойынша қажет жағдайда реттеу жұмыстарын және соңғы тексеруді орындайды.

5.3.Стенд элементтерін беріктікке есептеу
Стендке әсер ететін күштер:




× 0,5 × 0,5

w_к

R_y

Басқарылатын доңғалақтың жүгіртпе барабанмен жанасу нүктесіндегі тік реакция күші/7/:

R_z = 0,5× g, (5.1)

мұнда – жүктелмеген автомобильдің белдігінің қабылдайтын салмағы =745 кг;

g – еркін түсу үдеуі;
R_z = 0,5×745×9,81 = 3654 Н.

Басқарылатын доңғалақтың тірек бетімен жанасу нүктесінде бүйірлік реакция тұрақты әсер етеді/8/:

R_y = f × R_z, (5.2)
мұнда f – үйкеліс коэффициенті, f = 0,05;

R_у = 0,05 × 3654 = 183 Н.

Жүгіртпе барабанға түсетін келтірілген орта салмақты есептеу кезінде автомобильді 20 км/сағ жылдамдықпен қозғалады деп есептейді.
= 3,6 w_к r_к, (5.3)

мұнда r_к – доңғалақтың домалау радиусі, r_к = 0,313 м (Лада-110);

w_к – доңғалақтың бұрыштық жылдамдығы;
w_к = ;

w_к = рад/с.

Барабанның айналу моменті/8/:

М_б = (j + f ) R_z r_к, (5.4)

мұнда j – шина мен жол беті арасындағы үйкелісті анықтайтын коэффициент, j = 0,7;
М_б = (0,7 + 0,05) 3654 × 0,313 = 857, 78 Н×м.
Барабанды айналдыру жетегін есептеу

Осы стендте сынау кезінде алынатын бойлық күш мәні, жанасатын алаңшаның қисықтығынан, жазық беттерде сынау кезінде алынатын мәннен кем болып келеді. Осы мәндерді жақындату үшін барабан радиусын r_б доңғалақ радиусына r_к тең етіп қабылдайды..

r_к = r_б = 0,313 м.

Онда барабанды айналдырудың бұрыштық жылдамдығы:

w_б = w_к = 17,75 рад/с.

Барабан айналымдарының саны/7/:

n_б = w_б ;

n_б = = 169,5 айн/мин.

1) Шестерня үшін тістерінің жұмыстық беттерінің қаттылығы НВ 265 және беріктік шегі (s_в)_ш = 900 МПа болатын болатты таңдап аламыз; доңғалақ үшін- болат: НВ 215, (s_в)_к = 750 МПа.

2) Режим коэффициентін k_рп = 1 деп қабылдаймыз да контактілі мүмкін беріктік көрсеткішін анықтаймыз:

[n]_к = (0,0026 × НВ)² × k_рп ; (5.5)

[n]_к = (0,0026 × НВ)² = 3,12 МПа.
3) Доңғалақ енін ескеретін коэффициентті y_А = 0,4 етіп қабылдаймыз.

4) Рұқсат етілген жүктеменің арту коэффициентін k_пн = 2,5 етіп қабылдап, шестернядағы есептік моментті анықтаймыз/8/:

М_р.ш. = , (5.6)

М_р.ш. = Н×м.

5) Контактілі беріктік шарты бойынша қажет осьаралық қашықтықты анықтаймыз/7/:

А = , (5.7)

мұнда – тісті берілістің беріліс саны, = 2,21.

А = мм.

6) Доңғалақ ені:

В = y_А × А, (5.8)

В = 0,4 × 160,18 = 64,07; В = 65 мм деп қабылдаймыз.

7) Доңғалақ өлшемдерін анықтаймыз:

– бөлгіш шеңберлер диаметрлері/9/:

d_д.ш. = , (5.9)

d_д.ш. = мм.

d_д.к. = 2А – d_д.ш.; (5.10)

d_д.к. = 2 ×160 – 99,69 = 220,31 мм.

– выступ шеңберлерінің диаметрлері:

D_еш = d_д.ш. + 2,3 m_n, (5.11)

мұнда m_n – нормаль модуль:

мұнда b – тістердің көлбеулеу бұрышы, b = 15⁰;

Z_c – беріліс тістерінің қосынды саны, Z_c = 76;
.

D_еш = 99,69 + 2,3 × 4,07 = 109,04 мм.

D_ек = d_д.к. = 220,31 мм.

– ойдым шеңберлерінің диаметрлері:

D_{i ш} = d_д.ш. – 0,7m_n; (5.13)

D_{i ш} = 99,69 – 0,7× 4,07 = 96,84 мм.

D_{i к} = d_д.к. – 2,6 m_n; (5.13)

D_{i к} = 220,31 – 2,6× 4,07 = 209,73 мм.

8) Ілінісудегі күштер/8/:

– шеңберлік,

Р = ; (5.14)
Р = кН.

– осьтік,

Q = P × tgb; (5.15)

Q = 17,21 × tg15⁰ = 4,61 кН.

9) Тістерді сынуға тексеру/8/:

; (5.16)
мұнда – тіс формасы коэффициенті, = 7,6 мм
МПа.

10) Беріктік қоры коэффициенті/8/:

Шарт орындалады.

е f

b




b^* = 2,5 мм;

e = 12 мм;

n = 2 – ойықтар саны

h

c

Шкивтің сыртқы диаметрі/8/:

d_e = d_p + 2b^*, (5.18)

d_e1 = 80 + 2 × 2,5 = 85 мм; d_e2 = 355 + 2 × 2,5 = 360 мм.

Шкивтің ені/8/:

M = (n–1) e + 2f, (5.19)

М = (2 –1) × 12 + 2× 8 = 28 мм.

Белдікті берілістің беріліс саны/7/:

U_ш = 355 /80 = 4,44.

12) Электрқозғалтқышын таңдау/7/:

Қозғалтқыш білігінің айналу жиілігі,

h_дв = n_d × U_зп × U_ш; (5.21)

мұнда U_ш –белдікті берілістің беріліс саны, U_ш= 4,44.

h_дв = 1500 айн/мин етіп қабылдаймыз.

Электрқозғалтқышының қуаты/7/:

N_дв = , (5.22)

мұнда h_пр – жетек ПӘК-і.

h_пр = h_р × h_з × h_оп ; (5.23)

h_з – тісті беріліс ПӘК-і, h_з = 0,97;

h_оп –тіректер ПӘК-і, h_оп = 0,98;
h_пр = 0,95 × 0,97 × 0,98 = 0,90.
N_дв = кВт.

Электрқозғалтқышын таңдаймыз – 4А160S4/1465.

Сол және оң подшипниктерге әсер ететін күштер/8/:

R_{z л.} = R_{z п.} = R_z /2; (5.24)
R_{z л.} = 3654/2 = 1827 Н.

Подшипникке әсер ететін эквиваленттік динамикалық радиал күш:

Р_Е = (VX R_{z л.} + Y R_y ) K_d K_т ; (5.25)

мұнда V –ішкі сақинаның айналуы кезіндегі айналу коэффициенті, V=1;

Х –радиал күш коэффициенті, роликті подшипниктер үшін Х = 0,4;

Y – осьтік күш коэффициенті, Y = 1,83;

К_б – қауіпсіздік коэффициенті, К_б = 1,7;

К_т – температуралық коэффициент, К_т =1.

Р_Е = (0,4 × 1827 + 1,83× 183) × 1,7× 1 = 1811,67 Н.
Динамикалық жүк көтерімділік/8/:

С = Р_Е , (5.26)

мұнда – подшипниктердің ұзақ мерзімдігі.

С = 1811,67 Н.

белгіленуі 7315.

d = 75 мм – ішкі диаметр;

D = 160 мм – сыртқы диаметр;

Т_наиб = 40,5 мм – ені.

Біліктің диаметрін анықтаймыз/7/:

мұнда –бұралуға мүмкін кернеу, = (20¸40) МПа.

МЕСТ-қа сәйкес дөңгелектеп қабылдаймыз:

d_в = 100 мм.
Б

h
d_в

Максимал кернеулер/7/:

мұнда b – шпонканың ені, b = 25 мм;

t – шпонка тұратын ойықтың тереңдігі, t = 9 мм;

Білік материалының механикалық сипаттамалары:

s_в = 800 МПа; s_т =440 Мпа; s_–1 = 345 МПа; t_–1 = 200 МПа.
мм³;
мм³;
МПа;

МПа.

Б–Б қимасындағы иілу кернеуі/8/:

Қабылдаймыз: d_р = 35 мм.

Стендтің көтергіш табаны тігінен түсірілген R_z күшті қабылдайды. Сондықтан подшипниктерге R_z =0,5× g тең осьтік күш әсер етеді.

Осьтік күштерді ұстау үшін шарикті подшипниктерді таңдаймыз.

× 0,5

d
h

H
D

II d₁>d+0,2

I

M 2:1

Æ40

Q = 0, 5× g × K_d K_т ; (5.33)

мұнда К_б – подшипникке әсер ететін күш сипатынан тәуелді күш

динамикалығы коэффициенті, К_б = 1,3;

К_т – подшипник температурасының оның ұзақ мерзімдігіне әсерін

ескеретін коэффициент, К_т = 1.

Q = 0,5 × 745 × 9,81× 1,3 × 1 = 4750,2 Н.

Осы күш және табан диаметрі (Æ40) бойынша каталогтан 8308 подшипникті таңдаймыз – өлшемдері d x D x H= 40 x78 x 26 мм, мүмкін статикалық күші Q_ст = 51300 Н. Біліктің жоғарғы жағынан (II) диаметр бойынша каталогтан № 212 подшипник таңдаймыз – шарикті подшипник, радиальды бір қатарлы, өлшемдері d x D x В= 60 x110 x 22, жүк көтерімділігі С_г = 41100 Н.

«Волга» автомобилінің шүберіні бойлық бағытта g_ш = 35⁰ бұрышпен, ал көлденең бағытта b_ш = 6⁰ бұрышпен көлбеулейді және тік сызықпен m_ш бұрыш құрайды, оның шамасы b_ш және g_ш бұрыштарымен келесі өрнек арқылы байланысады/8/:

m_ш = ;

m_ш = .

Шүберін осінің жол жазықтығына проекциясы Оу осімен l_ш бұрыш құрайды, оның шамасы келесі формуламен анықталады/8/:

Қиралаңдау бұрышы a =0 кезінде реакция моменті R_y мынаған тең:

a бұрышы өзгерген жағдайда М_у моменті жүгіртпе барабанды қозғалтады, осы кезде көтергіш табан a бұрышқа бұрылады.

Біліктегі 1 айналу моменті:
, (5.37)

1
3

2

Жүгіртпе барабан 1⁰ –қа бұрылған кезде (біліктің 1 1⁰-қа бұрылуы), білік 2 де 1⁰ -қа бұрылу керек, ал білік 3 360⁰ -қа . Червякты доңғалақтың беріліс саны U_ч = 1, бұрылу механизмінің беріліс саны U_мп = 360 (екі сатылы редуктор)

U_мп = U_I × U_II; (5.38)

мұнда U_I – 1-ші сатының беріліс саны, U_I =20;

U_II – 2-ші сатының беріліс саны, U_II =18.

6. ТIÐØIËIÊ ²ÀÓIÏÑIÇÄIÃI
Å»áåêòi ºîð¹àó áîéûíøà º½ºûºòûº ì¸ñåëåëåð áiçäi» åëiìiçäå ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñû Êîíñòèòóöèÿñûíû» åðåæåëåðiìåí, ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» å»áåêòi ºîð¹àó áîéûíøà çà»ûìåí ðåòòåëåäi. ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» ýêîíîìèêà ñàëàñûíäà å»áåêòi ºîð¹àó æà¹äàéëàðûí æàºñàðòó ìàºñàòûíäà ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» ìèíèñòðëåð êàáèíåòiìåí 2004 æûëû 12 наурызда ²Å»áåêòi ºîð¹àó² òóðàëû ²àçàºñòàí Ðåñïóáëèêàñûíû» Çà»û ºàáûëäàíäû. Íåãiçãi áà¹ûòòàð ¼íäiðiñòiê å»áåêòi» ºîëàéëû æà¹äàéëàðûí ºàìòàìàñûç åòóäi, ¼íäiðiñòiê æàðàºàò àëóäû åñêåðòóäi, å»áåê ¾ðäiñiíäå º½ºûºòûº, ½éûìäàñòûðó-òåõíèêàëûº æ¸íå ¸ëåóìåòòiê-ýêîíîìèêàëûº øàðàëàðäû äàéûíäàó æ¸íå æ¾çåãå àñûðó åñåáiíåí àäàìíû» ¼ìiði ìåí äåíñàóëû¹ûí ñàºòàóäû ºàðàñòûðàäû.

Àâòîìîáèëü òðàíñïîðòû ¸ðäàéûì äàìó ¾ñòiíäå. Àâòîìîáèëüäåðäi» òåõíèêàëûº ºûçìåò ê¼ðñåòói ìåí æ¼íäåóiíäå ºîëäàíûëàòûí ê¾ðäåëi òåõíîëîãèÿëûº æàáäûºòàð òåõíèêà ºàóiïñiçäiãiíå ºîéûëàòûí òàëàïòàð-äû æî¹àðûëàòûï îòûð.

Å»áåêòi ºîð¹àóäû äàìûòóäû» ñòðàòåãèÿëûº áà¹ûòòàðûíà ºàóiïñiç òåõíèêà ìåí òåõíîëîãèÿëûº ïðîöåñòåðäi æàñàó, ¼íäiðiñòi êîìïëåêñòiê ìåõàíèêàëàíäûðó æ¸íå àâòîìàòòàíäûðó, òåõíèêàëûº ïåðñîíàëäû å»áåêòi ºîð¹àó àÿñûíäà äàéûíäàó æ¸íå îñû íåãiçäå áàðëûº ê¸ñiï-îðûíäàðäà ¼íäiðiñòiê æàðàºàò àëóäû, ê¸ñiïòiê àóðóëàðäû æ¸íå àóûð ºîë å»áåãií áîëäûðìàéòûí æà¹äàéëàðäû ºàìòàìàñûç åòó áîëûï òàáûëàäû.
6.1. Өíäiðiñòi» ïîòåíöèàëäûº ºàóiïòiëiãií æ¸íå çèÿíäûëû¹ûí òàëäàó

Автомобильдердің ағымдағы жөндеуінің технологиялық процестерінде келесі қауіпті және зиянды факторлар болуы мүмкін (ОВПФ): учаскенің автомобильдердің жұмыс істетілген газдарымен ластануы, өндірістік жабдықтың ашық тұрған қозғалмалы элементтерінен; электрлік құрал-жабдықтармен жұмыс істеу кезінде электр тогының ұру қаупі; табиғи жарықтың жеткіліксіздігі; жұмыс орнының жеткіліксіз жарықтануы; дайындама беттерінің кедір-бұдырлығы және үшкірлігі; жұмыс орнының абразив бөлшектермен шаңдануы және т.с.с.

Ағымдағы жөндеу учаскесінің технологиялық процестерінде қолданылатын улы заттардың талдауын 6.1-кестеге жазамыз (СН 245-71 және СН 309-7).

Кесте 6.1.

Ағымдағы жөндеу учаскесінің технологиялық процестерінде қолданылатын заттардың улылығы

Заттар	Улылығы	ПДК, мг/м3	Қауіптілік класы	Зиянды әсерлерін төмендету бойынша іс-шаралар
Абразив шаң	Улы емес	10	4	Вентиляция қолдану,
Мұнай өнім-дері (отын және май)	Улы	300	4	Мұнай өнімдерінің қалдықтарын арнайы ыдыстарға төгу, жеке қорғаныс құралдарын пайдалану
СО	Улы	20	4	Вентиляция қолдану,
NxOy	Улы	5	3	Вентиляция қолдану,
CnHm	Улы	300	4	Вентиляция қолдану,
Тетраэтил қорғасын	Улы	0,005	1	Вентиляция қолдану,

6.2. ʼëåìäiê-æîñïàðëûº øåøiì

Өíäiðiñòi» ïîòåíöèàëäûº ºàóiïòiëiãi æ¸íå çèÿíäûëû¹û òóðàëû ì¸ëiìåòòåðäi» íåãiçiíäå ¼íäiðiñòi» êëàñû, ¼íäiðiñòiê á¼ëìå îðòàñûíû» ñèïàòòàìàñû, ¼íäiðiñòiê ïðîöåñòi» òîáû àíûºòàëàäû. ̸ëiìåòòåðäi 6.2-êåñòåãå æàçàìûç.

Ағымдағы жөндеу учаскесі áèiêòiãi 6 ì áið ºàáàòòû ¼íäiðiñòiê ¹èìàðàòòà îðíàëàñºàí æ¸íå агрегаттарды , қозғалтқыштарды жөндеу ó÷àñêåñiìåí øåêòåñåäi.

Ó÷àñêåäåãi òåõíîëîãèÿëûº æàáäûºòàð íîðìàëûº àðà ºàøûºòûºòàð åñêåðiëiï îðíàëàñòûðûëàäû (ÎÍÒÏ-ÀÒÏ-ÑÒÎ-80 áîéûíøà).

Êåñòå 6.2

Íûñàííû» àòàëóû	´ðò ºàóiïòiëiãi áîéûíøà ¼íäi-ðiñòi» ºàóiïòiëiãi	²½ðûëûòû» îòºà ò¼çiìäiëiê ä¸ðåæåñi	Ó÷àñêåíi» ÏÓÝ áîéûíøà æàðû-ëûñºà, ¼ðòêå ºàóiïòiëiê êëàñû	ÏÓÝ áîéûíøà ó÷àñêå îðòàñûíû» ñèïàòòàìàñû	Ñàíèòàðëûº ñè-ïàòòàìà áîéûí-øà ¼íäiðiñòiê ïðîöåññ òîáû	Ñàíèòàðëûº ºîð¹àíûñ àé-ìà¹ûíû» åíi æ¸íå ¼íäiðiñòi» ñàíèòàðëûº êëàñû
Ағымдағы жөндеу учаскесі	Êàòåãîðèÿñû	II	II-II	Òåìïåðàòóðà 0Ñ Ñàëûñòûðìàëû ûë¹àëäûëûº 60-40%; Àóàíû» ºîç¹àëó æûëäàì-äû¹û ì/ñ	Àóûðëû¹û îðòàøà II-á	100 ì IV-êëàññ

Ағымдағы жөндеу учаскесінде îðûíäàëàòûí æ½ìûñòàð ÑÍ 4088-20 æ¸íå ÌÅÑÒ 12.1.005-76 áîéûíøà àóûðëû¹û îðòàøà æ½ìûñòàð (II á) êàòåãîðèÿñûíà æàòàäû.

Ìèêðîêëèìàòòû» íîðìàëàðû æûëäû» ñóûº æ¸íå àóûñïàëû êåçå»äåði ¾øií êåëåñiäåé: àóàíû» òåìïåðàòóðàñû 17-19⁰Ñ, àóàíû» ñàëûñ-òûðìàëû ûë¹àëäûëû¹û 60-40%, àóàíû» ºîç¹àëó æûëäàìäû¹û 0,3 ì/ñ; æûëäû» æûëû êåçå»äåði ¾øií àóàíû» òåìïåðàòóðàñû 20-22⁰Ñ, ñàëûñ-òûðìàëû ûë¹àëäûëûº 60-40%, àóàíû» ºîç¹àëó æûëäàìäû¹û 0,4 ì/ñ.

²½ðûëûñòû» îòºà ò¼çiìäiëiê ä¸ðåæåñi -II. ±èìàðàòòû» º½ðûëûìäûº ýëåìåíòòåði æàíáàéòûí º½ðûëûñ ìàòåðèàëäàðûíàí æàñàë¹àí.
6.3. Ñàíèòàðëûº-òåõíèêàëûº iñ-øàðàëàð

6.3.1. Òàáè¹è æ¸íå æàñàíäû âåíòèëÿöèÿíû åñåïòåó

Ағымдағы жөндеу учаскесінде òàáè¹è æ¸íå æàñàíäû æàðûºòàíäûðó ºàðàñòûðûë¹àí.

Òàáè¹è æàðûºòàíäûðóäû åñåïòåó êåçiíäå òàáè¹è æàðûº ò¾ñiðåòií òåðåçåëåðäi» (ôðàìóãàëàðäû») àóäàíûí åñåïòåéäi.

F_òåð = F_åä × a,

ì½íäà¹û F_åä - ó÷àñêå åäåíiíi» àóäàíû, ì²;

a - æàðûº êîýôôèöèåíòi /2/.

F_тер = 612× 0,25 = 153 м²,
Æàñàíäû æàðûºòàíäûðóäû åñåïòåó êåçiíäå áåðiëãåí ó÷àñêå ¾øií ëàìïàëàðäû» ñàíûí åñåïòåï, øàìäàðäû» òèïií òà»äàï àëó êåðåê. Ағымдағы жөндеу учаскесін æàðûºòàíäûðó ¾øií ëþìèíåñöåíòòiê ëàìïàëàðäû òà»äàéìûç, ñåáåái îëàðäû» ºûçäûðó ëàìïàëàðûíà ºàðà¹àíäà áiðñûïûðà àðòûºøûëûºòàðû áàð: áiðiíøiäåí, ëþìèíåñöåíòòiê ëàìïàëàðäû ºûçäûðó ëàìïàëàðûíà ºàðà¹àíäà ºûçìåò åòó ìåðçiìi 2,5 åñåäåé æî¹àðû.

7.2 êåñòåäåí /10/ ó÷àñêå ¾øií ëàìïà òèïií òà»äàï àëàìûç:

Òèï - ÎÄ;

²óàòû - 80 Âò;

Æàðûº à¹ûìû - 5220 ëì;

Æàðûº áåðó êîýôôèöèåíòi - 65,3 ëì/Âò.

Ó÷àñêå ¾øií øàìäàðäû» ñàíûí êåëåñi ôîðìóëàìåí àíûºòàéìûç /10/:

,

ì½íäà¹û Ð - øàìäà¹û ëàìïàíû» ºóàòû, Âò;

- ó÷àñêå àóäàíû, ì²;

n - áið øàìäà¹û ëàìïàëàðäû» ñàíû;

ºàæåòòi ºóàò, Âò/ì².

Áåðiëãåí ó÷àñêå ¾øií: Å_í= 200 ëê, Í_ï= 4 ì êåçäå = 6,8 Âò/ì².

Îëàé áîëñà,

.

,

ì½íäà¹û - ó÷àñêå ê¼ëåìi, ì³;

- àóà àëìàñó êîýôôèöèåíòi,

.

Q = 2 × 2448 = 4896 м³/ч.

Åñåïòåëãåí àóà àëìàñó áîéûíøà âåíòèëÿòîð òà»äàï àëàìûç /2/:

Ìîäåëi - ÖÀÃÈ -4;

Òèïi - îñüòiê;

өíiìäiëiãi - 1000 ì³/ñà¹.;

өðiñòåòåòií ºûñûìû - 90 Ïà;

Àéíàëó æèiëiãi - 1500 àéí/ìèí.

ÏÝÊ - 0,5.

Âåíòèÿëòîð ò½òûíàòûí ºóàò êåëåñi ¼ðíåêòåí àíûºòàëàäû /10/:

ì½íäà¹û âåíòèëÿòîðäû» ¼íiìäiëiãi, ì³/ñà¹.;

îðíàëàñòûð¹àíäà .

Ýëåêòð ºîç¹àëòºûøûíû» òà¹àéûíäàë¹àí ºóàòû êåëåñi ¼ðíåêòåí àíûºòàëàäû /10/:

,

ì½íäà¹û a - ºóàò ºîðû êîýôôèöèåíòi.

êÂò.
6.3.3.Øóäàí, óëüòðàäûáûñòàí æ¸íå âèáðàöèÿäàí ºîð¹àíó

Ағымдағы жөндеу учаскесінде øóäû», âèáðàöèÿëûº æ¸íå óëüòðàäûáûñòû» ê¼çi - æ½ìûñ iñòåï ò½ð¹àí òåõíîëîãèÿëûº æàáäûºòàð. Øóäû» ì¾ìêií äå»ãåéi ÌÅÑÒ 12.2.030-83 áîéûíøà 65-90 äá, àë âèáðàöèÿíiêi 90 äá.

Ó÷àñêåäå øóäû æ¸íå âèáðàöèÿíû ò¼ìåíäåòó ¾øií êåëåñi iñ-øàðàëàðäû àòºàðó êåðåê: äûáûñòû îºøàóëàó (äûáûñ îºøàóëà¹ûø ºîðøàóëàð ìåí ºàáûð¹àëàð), äûáûñòû æ½òó (ºàáûð¹àëàðäû» áåòiíå äûáûñ æ½òàòûí îáëèöîâêà æàïñûðó), âèáðîîºøàóëàó (âèáðîîºøàó-ëà¹ûø òiðåêòåð ìåí æàáäûº ºàáû) æ¸íå ò.á.

Қоршаған ортаның газдануы газоанализаторлардың (ГМК-3, ЕХЛ-201) көмегімен бақыланады, ауа температурасын сынапты термометрлермен, ылғалдылық- психрометрлермен (МВ-4М, М-34), ауаның жұмыс аймағында қозғалу жылдамдығын- типі ЭА-2М термоанемометрмен өлшейді.

4. 
   Жеке қорғаныс құралдары
   

Жеке қорғаныс құралдары жұмысшыларды қауіпті және зиянды өндірістік факторлардан қорғау үшін арналған. Учаске жұмысшылары келесі арнайы киіммен және аяқкиіммен қамтамасыз етілуі тиіс:шыт костюм, хлорвинилді фартук, арнайы қолғап.

У_М = , (6.4)

мұнда Р_М1, Р_М2, ...,Р_Мn – учаскеде жұмысты механикаланған тәсілмен

орындайтын жұмысшылардың саны;

И₁, И₂, ..., И _n – қарапайым механикаландыру коэффициенттері;

Р – учаскедегі жұмысшылардың жалпы саны.

Жобаны ендіруге дейін учаскенің механикаландыру деңгейі 6,3% құрады. Жобамен қарастырылған еңбекті механикаландыру деңгейінің жоғарылауы жұмыстың өнімділігін арттырып қана қоймай жөндеуші персоналға қолайлы санитарлы-техникалық және қауіпсіз жағдайлар жасайды.

3. 
   Қауіпсіздік техникасы
   

Ағымдағы жөндеу учаскесінде жөндеу жұмыстарын орындау кезінде еңбектің ұйымдастырылуына, құрал-сайманның күйіне және қауіпсіз жұмыс ережелерінің сақталуына ерекше көңіл бөлу керек. Слесардың жұмыс орнында тиісті технологиялық жабдық, құрал-саймандар болуы тиіс.

Автомобильдерді ТҚК мен жөндеу кезіндегі қауіпсіздік талаптары МЕСТ 12.1.004-85, МЕСТ 12.1.010-76, технологиялық процестерді ұйымдастырудың санитарлық ережелерімен және өндірістік жабдыққа қойылатын гигиеналық талаптармен, автомобиль транспортындағы еңбекті қорғау ережелерімен жыне АТК үшін өрт қауіпсіздігі ережелерімен тағайындалған. Технологиялық жабдық МЕСТ 12.2.022-80, МЕСТ 12.2.049-80, МЕСТ 12.2.061-81 и МЕСТ 12.2.082-81 талаптарына сай келуі тиіс.

Құрал-саймандар мен қосалқы бөлшектерді олардың көлденең жазықтықтан түсіп кетуін болдырмау ушін қол жететін орындарға қою керек. Агрегаттар мен түйіндердің бөлшектеу жұмыстары слесарлы верстакта орындалады. Жұмыс істеуге қолайлы болуы үшін верстакты жұмысшының бойына немесе оның аяғының астына тұғырларды қою арқылы реттейді.

Асфальтбетон еденде верстак алдында жұмыс істеу кезінде суық тию ауруларын алдын алу үшін аяқтың астына ағаш тұғырлар қояды. Верстактар арасындағы ара қашықтықтарды ОНТП-01-86 сәйкес олардың өлшемдерін ескеріп қабылдайды.

Барлық жұмыс орындарында тазалық сақталуы тиіс. Агрегаттан ажыратылған бөлшектер арнайы сөрелерге қойылуы керек.

Қол құрал-сайманы түзу, таза және құрғақ күйде ұсталу керек. Электрлік құрал-сайманмен жұмыс істеу кезінде электр қауіпсіздігі талаптары орындалуы тиіс.
6.5. Ýëåêòð ºàóiïñiçäiãi

Ағымдағы жөндеу учаскесі ºàóiïòiëiãi æî¹àðû åìåñ ó÷àñêåëåðãå æàòàäû.

Ýëåêòð ºàóiïñiçäiãi áойûíøà ó÷àñêåäåãi ïðèáîðëàð ìåí ºîíäûð¹ûëàð êåðíåóëiãi 1 êÂ-ºà äåéiíãi ýëåêòð ºîíäûð¹ûëàðû ºàòàðûíà æàòàäû. ʸñiïîðûíäà ýëåêòð ýíåðãèÿñû ðåòiíäå êåðíåóëiãi 220/380  æ¸íå æèiëiãi 50 Ãö àéíûìàëû òîêòû ïàéäàëàíàäû.

ƽìûñ êåðíåóëiãi 42 Â-òàí àñàòûí áàðëûº ýëåêòð ºîíäûð¹ûëàðû-íû» áið ½øû æåðãå ºîñûëó êåðåê. Æàðûºòàíäûðó æ¸íå ê¾ø áåðó àñïàï-òàðûíû» ñûìäàðûí º½áûð iøiíå îðíàòàäû (ýëåêòðîòåõíèêàëûº á½éûìäàðäû» II êëàñûíà ñ¸éêåñ). Æåðãå ºîñàòûí º½ðàë ðåòiíäå äèàìåòði 35-60 ìì áîëàò ñòåðæåíäåðií ºîëäàíàäû.

Ñòàòèêàëûº ýëåêòðäi» ïàéäà áîëóûí åñêåðòó ¾øií æåðãå ºîñàòûí º½ðûë¹ûëàðäû àíòèýëåêòðîñòàòèêàëûº ñàºòàíäûð¹ûø º½ðàëäàðäû, æåêå ºîð¹àíûñ º½ðàëäàðûí ïàéäàëàíàäû.

Ýëåêòð æàáäûºòàðûìåí æ½ìûñ iñòåóãå òåê àðíàéû äàéûíäûºòàí ¼òêåí ïåðñîíàë ¹àíà æiáåðiëåäi.
6.6. Өðò ºàóiïñiçäiãi
Ағымдағы жөндеу учаскесі æàðûëûñºà æ¸íå ¼ðòêå ºàóiïòiëiãi áîéûíøà D êàòåãîðèÿëû ¼íäiðiñòiê á¼ëìåëåð ºàòàðûíà æàòàäû. ±èìàðàòòû» º½ðûëûìäûº ýëåìåíòòåði îòºà ò¼çiìäiëiê ä¸ðåæåñi ÑÍèÏ 2.01.02-85 ñ¸éêåñ II-ãå òå». ²½ðûëûñ ìàòåðèàëäàðûí ÑÍèÏ 2.04.02-84 áîéûíøà æàíáàéòûí, îòºà ò¼çiìäiëiê øåãi 0,25-ãå òå» ìàòåðèàëäàð¹à æàòºûçàäû.

Өðò ºàóiïñiçäiãi ÌÅÑÒ 12.1.004-85 áîéûíøà ½éûìäàñòûðó-òåõíè-êàëûº iñ-øàðàëàðìåí ºàìòàìàñûç åòiëåäi. Îë iñ-øàðàëàð ¼çiíå êiðãiçåäi: ÀÒÊ-äà ¼ðò ê¾çåòií ½éûìäàñòûðóäû; æ½ìûñøûëàðäû ¼ðò ºàóiïñiçäiãi åðåæåëåðiíå îºûòóäû ½éûìäàñòûðó; àäàìäàðäû» ýâàêóàöèÿñûí ½éûìäàñòûðó æ¸íå ò.ñ.ñ.

Азаматтық қорғаныс құрамалары бейбіт және соғыс уақытында төтенше жағдайлар қатері төнгенде және туындағанда авариялық- құтқару жұмыстары мен басқа да шұғыл жұмыстарды жүргізуге арналған.

Азаматтық қорғаныс құрамасы «Нұр-Қуаныш» ЖШС-де де қарастырылған. Адамдарды төтенше жағдайларда эвакуациялау үшін АТК-да эвакуация жоспарын дайындап эвакуациялық жолдарды белгілейді. Эвакуация жоспарлары эвакуациялық шығыстардың маңында көрінетін орындарға іліп қояды.

Ғимараттың әрбір қабатынан шығаратын эвакуациялық шығыстардың саны 2-ден кем болмауы тиіс. Эвакуация жолдарының ені 1м-ден, ал есіктердікі 0,8 м-ден кем болмауы тиіс.

Тұрақ орны 25 автомобильден асатын ғимараттарда автомобильдерді жайғастыру жоспарын жасайды. Жоспарда төтенше жағдайларда автомобильдерді эвакуациялау кезегі және тәртібі, жүргізушілердің түнгі уақытта кезекшілік жасау кестесі, сондай-ақ қозғалтқышты іске қосу кілттерінің сақталу тәртібі қарастырылу керек.

7. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
Қазіргі уақытта жеңіл автомобильдердің санының артуы олардың қоршаған ортаға зиянды ықпалын арттырып отыр.

Қоршаған ортаға, жануар және өсімдік әлеміне, соның ішінде адамзатқа кері әсерін тигізетін негізгі факторларға құрамында көміртек қышқылы,азот қышқылдары, әртүрлі көмірсутектер, күкіртті газ, қорғасын қосылыстары, күйе сияқты зиянды заттары бар автомобильдің пайдаланылған газдары жатады.

Автомобильдің пайдаланылған газдарымен қоса қоршаған ортаға автомобильдің қозғалысы және автотранспорт кәсіпорындарының жұмысы кезінде туатын шу мен діріл де зиынды ықпалын тигізеді.

Жылжымалы құрамды техникалық түзу күйінде ұстап тұру олардың қоршаған ортаға зияндылығын едәуір төмендетеді. Бұл автомобильге сапалы күтім жасау және жөндеу кезінде қамтамасыз етіледі.

Автотранспорт кәсіпорындарының ағын суларында мұнай өнімдері, пайдаланылған, жуғыш және салқындатқыш ерітінділер, сілтілі,термиялық және гальваникалық тастандылар, коррозия өнімдері, лай және басқа да ластағыштар болады. АТК-мен едәуір жер ресурстары (АТК территориясы, кіру жолдары, тұраққа арналған алаңдар, жолдар, жанармай құю бекеттері және т.б.) пайдаланылады.

Дипломдық жобалаудың осы бөлімінің мақсаты: жобаланатын бөлімшедегі ТҚК мен АЖ технологиялық процестерін ұйымдастыруды қоршаған ортаны қорғау тұсынан алғанда жетілдіру; бөлімшені табиғатты қорғау іс-шараларымен қамтамасыз ету; жобаланатын АТК автомобильдерімен тасталатын зиянды заттардан қоршаған ортаға келтірілетін экономикалық шығынды есептеу, сондай-ақ қоршаған ортаға тасталатын зиянды заттардың мөлшерін төмендету бойынша іс-шараларды жобалау болып табылады.

Автомобильдердің ағымдағы жөндеуі кезінде қоршаған ортаға келесі зиянды заттар тасталуы мүмкін:

а) бракқа шыққан бөлшектердің қатты қалдықтары;

б) пайдаланылған майлар;

в) техникалық сұйықтықтар;

г) қозғалтқыштан шығатын пайдаланылған газдар;

д) жанармай қалдықтары.
7.2. Автомбильдердің зиянды заттарымен атмосфераны ластағаны үшін төленетін төлемақы мөлшерін есептеу

ТҚК станциясы автомбильдерді пайдаланбай, тек оларға қызмет көрсетуші кәсіпорын болғандықтан, зиянды заттар ТҚК мен жөндеу кезінде топыраққа және суға тасталады.

Қоршаған ортаны ластаудан келтірілетін экономикалық шығын келесі формуламен анықталады [11]:

У = У_а + У_в + У_п, (7.5)

мұнда У_а – атмосфераны ластаудан түсетін шығын;

У_в – суды ластаудан түсетін шығын;

У_п – топырақты қатты заттармен ластаудан түсетін шығын.

ТҚК станциясы жеке иеліктегі автомобильдерге қызмет көрсетуші кәсіпорын болғандықтан атмосфераны ластаудан түсетін шығынды есептейміз.

Суды ластаудан түсетін шығын келесі формуламен анықталады [11]:

У_в = у_в × М_в, (7.8)

мұнда у_в – 1т зиянды затты суға тастаудан түсетін меншікті

шығын, тенге/т;

М_в – бір жылда суға тасталатын зиянды зат массасы, т;.

М_в = åА_i × m_i, (7.9)

мұнда A_i – салыстырмалы уыттылық индексі;

m_i – ағын суға тасталатын i-ші зиянды компоненттің массасы, мг/м³.

Бір автомобильді жуғаннан кейін суға 800 ... 3000 г/м³ лайдың өлшенетін бөлшектері және 50...900 г/м³ май өнімдері түседі.

A_i = 1/ПДК_i .

Олай болса,

А_Н/П = ,

А_взв = ,

m_i = С_i × V_cb,

мұнда С_i – ағын судағы i-ші зиянды компоненттің мөлшері, г/м³;

V_cb – ағын судың жалпы тасталуы, м³.

V_cb = Q × åN_ЕОГ,

мұнда Q – бір автомобильді жуу кезіндегі су шығыны, м³;

åN_ЕОГ – КҚК бойынша жылдық бағдарлама.

Норматив бойынша жеңіл автомобильдерді механикаландырып жуу кезінде су шығыны орта есеппен 150 литрді құрайды.

V_cb = 150 × 10^–3 × 3355 = 503,3 м³/год;

m_Н/П = 700 × 10^–6 × 503,3 = 0,4 т/год;

m_взв = 1800 × 10^–6 × 503,3 = 0,9 т/год;

М_в = 10 × 0,4 + 0,01 × 0,9 = 4 т;

У_в = 11050 × 4 = 44200 тенге.

Қатты заттарды топыраққа тастаудан келтірілетін экономикалық шығын мөлшері келесі формуламен анықталады [11]:

У_т = g × у_п × М_п, (7.10)

мұнда g – жер ресурстарының құндылығын ескеретін коэффициент;

g = 3,0 суарылатын жерлер үшін.

у_п – 1т зиянды затты топыраққа тастаудан түсетін меншікті

шығын, тенге/т;

М_п – топыраққа тасталатын қалдықтар массасы, т.

М_п = 2,3 т неорганикалық қалдықтар (АТК мәліметтері бойынша);

У_т = 3 × 770 × 2,3 = 5313 тенге.

Олай болса, қоршаған ортаны ластаудан келтірілетін экономикалық шығын келесі шаманы құрайды:

У = 44200+5313 = 49513 тенге.

Автомобильдерге ТҚК мен АЖ орындау кезінде атмосфераға тасталатын зиянды зат мөлшері көп жағдайда технологиялық процестің жетілдіру деңгейінен және жоғары технологиялық жабдықты қолданудан байланысты болады. Сондықтан да зиянды заттардың тасталуын төмендетудің ең маңызды бағыттарының бірі автомобильдердің ТҚК мен АЖ технологиясы мен ұйымдастырылуын экологиялық қауіпсіз және қалдықсыз технологияны қолдану арқылы жетілдіру болып табылады.

Жобаланатын АТК-да ТҚК мен АЖ бойынша жұмыстардың технологиясы мен ұйымдастырылуын жетілдіргенде қоршаған ортаны ластаудан келтірілетін экономикалық шығын 49513 тенге/жыл екендігін көрсетіп тұр.

Автотранспорт кәсіпорнының қоршаған ортаға зиянды әсерін төмендету үшін табиғатты қорғау бойынша іс-шаралар жүргізілу керек. Кәсіпорын айналасында ені 50 м-ден кем емес санитарлық қорғаныс аймағы болуы тиіс. Осы аймақты ағаштармен, бұталармен көгалдандыру керек, бұл ауаны оттегімен байытуға, көмірқышқыл газының жұтылуына, ауаның шаңнан тазаруына, шуды төмендетуге және микроклиматты реттеуге мүмкіндік береді.

Автомобильдерге ТҚК мен АЖ орындау кезінде атмосфераға тасталатын зиянды зат мөлшері көп жағдайда технологиялық процестің жетілдіру деңгейінен және жоғары технологиялық жабдықты қолданудан байланысты болады. Сондықтан да зиянды заттардың тасталуын төмендетудің ең маңызды бағыттарының бірі автомобильдердің ТҚК мен АЖ технологиясы мен ұйымдастырылуын экологиялық қауіпсіз және қалдықсыз технологияны қолдану арқылы жетілдіру болып табылады.

АТК-да бензинді қозғалтқышы бар автомобильдерді пайдаланылған газдарындағы СО мен СН мөлшері бойынша экологиялық бақылаудан өткізеді. Осы мақсатта газоанализаторлар кеңінен қолданылуда. Автомобильдермен тасталатын зиянды заттардың мөлшерін комплекстік бағалау үшін автомобильдің нақты қозғалыс жағдайын ұқсататын жүрістік циклдер жасалған. Сынақтар жүгіртпе барабандары бар стендте жүргізіледі.

Санитарлық нормалармен өндірістік бөлмелердегі ауаның құрамындағы зиянды заттардың шектік- мүмкін концентрациясы тағайындалған. Осы талаптар орындалу үшін ТҚК мен жөндеу аймақтарын құйылып-сорылатын вентиляциямен қамтамасыз етеді, КҚК және ТҚК толассыз желілерінде конвейерлерді пайдаланады.

Бір автомобильді жуу кезінде ағын суларға 5-10г май мен отын және 10-15 кг лай түседі. Мұнай өнімдерінің ағын сулармен бірге табиғи су бөгендеріне түспеуі үшін жуу орындарын лай тұндырғыштармен және май мен бензин ұстағыштармен жабдықтайды. Бұдан басқа, автомобильдердің жууы суды қайталап қолданумен ұйымдастырылады және топырақтың беткі қабатына ластанған суларды жібермейтін іс-шаралар қарастырылады.

Топырақтың өндіріс қалдықтарымен ластануын төмендету үшін оларды арнайы кәсіпорындарда қайта өңдеп, әрі қарай пайдаға жарату керек.

8. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
8.1.Күрделі салымдарды есептеу
Қосынды күрделі салымдар [2]:

К = С_об + С_дм + С_тр + С_стр (8.1)

мұндағы С_об – сатып алынатын жабдықтың құны, тенге;

С_дм – жабдықты орнатуға кететін шығындар, тенге (жабдықтың

құнынан 5-15% алынады);

С_тр – жабдықты тасымалдауға жұмсалатын шығындар (жабдықтың құнынан 5% алынады), тенге;

С_стр – құрылыстық жұмыстардың құны, тенге.

Құрылыстық жұмыстар жобамен қарастырылмаған, сондықтан олардың құны нөлге тең. Жобаланған стендтің құны шамамен 54000 теңгені құрайды.

Жабдықты сатып алуға, жет.кізуге және орнатуға жұмсалатын күрделі салымдарды арнайы смета (кесте 8.1.) бойынша анықтаймыз.

Кесте 8.1

К = 301300 + 30130 + 15065 = 346495 тенге.

Негізгі еңбек ақы қоры [2]:

З₀ = С_ч × Р_т × Ф_т × К_пд, (8.2)

мұндағы С_ч – орташа тарифтік ставка , тенге;

Ф_т – жұмыс уақытының жылдық қоры, сағ;

Р_т – учаскедегі жұмысшылардың саны;

К_пд = 1,1 – премия мен қосымша ақыны ескеретін коэффициент.
З₀ = 90 × 2 × 2070 × 1,1 = 409860 тенге.

Қосымша еңбек ақы қорын келесі өрнекпен анықтайды [2]:

З_дп = З₀ × П_дп /100, (8.3)

мұндағы П_дп – қосымша еңбекақы пайызы (АТК мәліметтері бойынша 7%).

З_дп = 409860 × 7 /100 = 28690,2 тенге.

Әлеуметтік салық бойынша еңбекақыға қосымша сома:

Н_З = З_общ. × 0,26 , (8.4)

мұндағы З_общ. – еңбекақының жылдық қоры, тенге.

З_общ. = З₀ + З_дп. (8.5)

З_общ = 409860 + 28690,2 = 438550,2 тенге,

Н_З = 438550,2 × 0,26 = 114023 тенге.

1 жұмысшының айлық орташа еңбекақысы:

З_м = , (8.6)

З_м = = 23024 тенге.

Н_{м (з.ч.)} = , (8.7)

мұндағы – норматив бойынша материалға (қосалқы бөлшекке) кететін шығындар нормасы, тенге /1000 км ;

К₁ – пайдалану жағдайының категориясын ескеретін коэффициент.

Н_м = 7,6 ×1,2 = 9,12 тенге /1000 км;

Материалдар мен қосалқы бөлшектердің құнын мына формуламен анықтайды [2]:

мұндағы – автомобильдердің жылдық жүрісі, км;

С_м = = 103026,8 тенге;
8.2.3. Қосымша шығындар
Қосымша материалдардың құнын негізгі материалдардың құнынан 3-5% етіп қабылдайды:

С_всп.м. = (0,03 ¸ 0,05) × С_м; (8.9)

С_всп.м. = 0,03 × 103026,8 = 3090,8 тенге.

Күш беретін электр энергиясының құны:

С_Э = Q_Э × Ц_Э, (8.10)

мұндағы Q_Э – күштік электр энергиясына қажеттілік, кВт;

Ц_Э – 1 кВт× сағ электр энергиясының құны, тенге.

Күштік электр энергиясына жылдық қажеттілік:

Q_Э = , (8.11)

мұндағы – қосынды тағайындалған қуат, кВт;

Ф_об –жабдықтың жылдық уақыт қоры, сағ;

К_З – жабдықтың жүктелу коэффициенті (0,6¸0,9);

К_С –сұраныс коэффициенті (0,15¸0,25);

К_пс – тораптағы шығындарды ескеретін коэффициент, (0,92¸0,95);

К_пд– жабдықтың электр қозғалтқышындағы шығындарды ескеретін коэффициент (0,85¸0,9).
Q_Э = = 1395 кВт,

С_Э = 1395 × 6,5 = 9067,5 тенге.

С_осв = R × F_п ×Ф_осв × Ц_Э /1000, (8.11)

мұндағы R = 15-20 Вт/м² – бөлімшенің 1 м² еден ауданын жарықтандыруға жұмсалатын электр энергиясының нормалық шығыны;

F_п – өндірістік бөлімше еденінің ауданы, м²;

Ф_осв = 800 сағ- электрлік жарықтандырудың жыл ішіндегі жұмыс ұзақтығы;

С_осв = 18 × 108 × 800 × 6,5 /1000 = 10108,8 тенге.

Тұрмыстық қажеттілікке жұмсалатын су құны:

С_в.б. = (40× Р_т + 1,5 × F_п) × D_р.г. × Ц_в /1000, (8.13)

мұндағы Р_т – жұмысшылардың саны,ад.;

D_р.г. – бөлімшенің жыл ішіндегі жұмыс күндерінің саны;

40 – 1 жұмысшыға жұмсалатын су шығынының нормасы;

1,5 – бөлімше еденінің 1м² ауданына жұмсалатын су шығынының нормасы;

Ц_в- 1м³ судың құны.

С_в.б. = (40× 2 + 1,5 × 108) × 253 × 44,5 /1000 = 2724,6 тенге.

Өндірістік бөлімшені күтуге жұмсалатын шығындар:

С_{сод. пом.} = С_осв + С_в.б. = 10108,8 + 2724,6 = 12833,4 тенге.

Жабдықтың ағымдағы жөндеуіне кететін шығындар:

С_р.об. = 0,05 × С_об, (8.14)

мұндағы С_об – жобаланатын бөлімшедегі жабдықтың құны, тенге;

С_р.об. = 0,05 × 301300 = 15065 тенге.

Жабдықтың амортизациясы:

А_об = 0,12 × С_об, (8.15)

А_об = 0,12 × 301300 = 36156 тенге

Құны төмен материалдық құндылықтарды жөндеуге кететін шығындар:

З_ин = (0,08 ¸ 0,10) × С_об, (8.16)

З_ин = 0,09 × 301300 = 27117 тенге.

Еңбекті қорғау статьясы бойынша шығындар:

З_от = 0,03 (З_общ + Н_З), (8.17)

З_от = 0,03 (438550,2 +114023) = 16577,2 тенге.

Басқа да шығындар:

З_пр = 0,05× (3090,8 + 9067,5 + 12833,4 + 15065 + 36156 + 27117 + 16577,2)=

= 5995,3 тенге.

Кесте 8.2

Қосымша шығындар сметасы

Кесте 8.3

П_т = 100 , (8.18)

мұндағы t₁, t₂ – бір қызмет көрсетудің еңбек мөлшері, тиісінше, жоба және АТК мәліметтері бойынша, ад-сағ;
П_т = 100 = 10,7%.

Өнімнің өзіндік құнының төмендеуі:

П­_с = 100 (С₁ /С₂ –1), (8.19)

мұндағы С₁ – АТК мәліметтері бойынша өнімнің өзіндік құны, тенге;

С₂ – жоба бойынша өнімнің өзіндік құны, тенге;

П_с = 100 × (636,6 /538,1 –1) = 18,3%.

Өнімнің өзіндік құнының төмендеуінен жылдық үнем:

Э = (С₁ – С₂) ×åN_D2, (8.20)

мұндағы ×åN_D2 – D-2 бойынша жылдық бағдарлама.

Э = (636,6 – 538,1) × 1238 = 121943 тенге.

Жылдық экономикалық тиімділік:

Э_пр = Э – К × Е_н, (8.21)

мұндағы К – жобаланған іс-шаралар бойынша күрделі салымдар, тенге;

Е_н = 0,15 – күрделі салымдар тиімділігінің нормалық коэффициенті;

Э_пр = 121943 – 346495 × 0,15 = 69968,8 тенге.

Күрделі салымдардың өтелу мерзімі:

Т = , (8.22)

Т = жыл.

Күрделі салымдар тиімділігінің есептік коэффициенті:

, (8.23)

.

Жобаның ендірілуі экономикалық тиімді. Есептеу нәтижелерін 8.4-кестеге келтіреміз.

Фирма аты: «ШерифАвтоДэйву» ЖШС

Мекен-жайы: Шымкент қ., Темірлан тас жолында орналасқан

Кіммен жасалған: Эшметов К.

Бизнес сферасы: Автомобильдерге техникалық қызмет

көрсету және жөндеу

Қызметтің негізгі түрлері: Автомобильдердің агрегаттарын

Басталу мерзімі: 01.09.2008 ж.

Бизнес-жоспар қандай мерзімге есептеліп жасалған: 1 жыл.