Джумашева А. А. Құбаева Б. С. Мектепте физика курсын о Қ ытуды Ң теориясы мен Ә дістемесі Орал, 2012 2
жүктеу/скачать 1.4 Mb. Pdf көрінісі
|
| Сондықтан, бұдан әрі қарай «білім беру технологиясы» ұғымын
мұгалімдер мен оқушылардың білім берудің жоспарланған мақсаттарына бағытталып арнайы ұйымдастырылған өзара қарым -қатынас процесі технологиясы ретінде қолданамыз. Білім берудің технологиясына - оқытудың техникалық құрал- дары, білім беруде қолданылатын ақпараттық технологиялар, қашықтан оқыту да жатады. Әрбір нақты жағдайда білім беру технологиясының белгілі бір түрі туралы сөз болады, сондықтан, оларды жеке қарастырған кезде түрлі ерекшелігін атап көрсету керек. Бұл ережеден тыс тұрған тек «педагогикалық технология» ұғымы ғана. Бұл бұрын оқу үдерісінің «педагогикалық үдеріс» деп аталуына байланысты. Кей жағдайда бұл екі ұғымды сино- ним ретінде қолдануға болар еді. Бірақ, әлемдік термино- логияның бірегейленуіне байланысты «білім беру технологиясы» ұғымына тоқталуға тиіспіз. Сырт көзге оқу үрдісіндегі әдістемелік және технологиялық әдіс-тәсілдерде қарама-қайшылық жоқ. Себебі, «оқытудың әдістемесі» ұғымы «білім беру технологиясы» ұғымынан әлдеқайда кең. Әдетте, әдістеменің пәні - білім берудің мақсатын, мазмұнын, оқу үрдісін ұйымдастырудың әдістерін, түрлерін, құралдары мен тәсілдерін қамтитын әдістемелік жүйе деп саналады. Дәлірек айтсақ, әдістеме негізгі үш сұраққа жауап беруге тырысады: не үшін, неге және қалай оқыту керек? Ал, технолог болса, мақсат белгілі болып, оған жетудің нақты іс-әрекетін, жолдарын анықтауға келген кезде ғана іске кіріседі. Сондықтан, технология, негізінен, триаданың үшінші сұрағына ғана жауап береді. Бір қарағанда, технологиялық әдіс жеке әдістемелер ішінде де дами алар еді деген ой туады. Бірақ, әдістемелік және технологиялық амалдардың мақсаттык ұстанымдары әртүрлі. Әдістеме мен технологияда қолданылатын оқу процесін сипаттайтын тілдік құрал (терминология) да әртүрлі. Нәтижеде, көптеген тамаша әдістемелік жүйелер (В.Ф.Шаталов, В.К.Дьяченко т.б.) іске асырлар деңгейге келген кезде қиындық- тарға жолықты. Себебі, жаңа жағдайда жүйені жұмыс жасатуда алынған сипаттамалар жеткіліксіз болып отырды. А.Кушнир: «Технология әдістемеден өзінің нәтижелерінің тұрақтылығымен, тез қайта қалпына келетіндігімен, көптеген «егерлердің» жоқтығымен (егер оқушылар талантты болса; егер оқытушы талантты болса; егер мектеп бай болса... т.б.) ерекше- 79 ленеді. Әдістеменің тәжірибені қорытындылаудан білімді үйре- нудің жаңа әдістері ойлап табылғанда ғана дүниеге келетіні үйреншікті жағдай. Технология болса, ықтимал нәтиже емес, берілген бастапқы нақтылы жағдайларға байланысты жобаланады. Технология ұғымы тар мағынада - бір нақты объектінің технологиясы ретінде, және кең мағынада - ғылым саласы ретінде қарастырылады. Егер, технологияны педагогикалық ғылымдарға қатысты алсак, онда тікелей дидактиканы қарастырамыз: 1. Дәстүрлі дидактика - әдістемелік тәсілдерді жинақтауға бағытталған оқытудың теориясын және сондай-ақ, оқушылардың оқу қызметі барысында дағды, білік, білімдерін игеру үрдісін оңтайландыра түсетін окытудың ұйымдастырылған түрлері мен әдістерін жасауды өзінің басты мақсаты ретінде қояды. 2. Әдетте, дидактиканың пәні - білім берудің мазмұны және оқыту үрдісін ұйымдастыру деп қысқаша көрсетіледі. Толығырақ дидактиканың пәнін былай сипаттауға болады: бұл оқытудың мақсаттары, мазмұны, зандылықтары, әдістері және принциптері. 3. Дидкатиканың міндеттері: а) оқыту үрдісін суреттеп түсіндіре отырып оны іске асыру жолдарын көрсету; б) оқыту үрдісін ұйымдастырудың неғұрлым жетілдірілген модельдерін, жаңа оқыту жүйелері мен технологияларын жасау, ұсыну. Білім берудің технологиясы педагогикалық пән ретінде дидактикадан кейінгі орынды алады. Оқытудың технологиясын - қолданбалы дидактика десе де болады. Бір сөзбен айтқанда, оқытудың технологиясы - оқыту іс - әрекетінің әдіс - тәсілдері мен құралдарын ұйымдастыру және қолдану теориясы. Сонымен, технологиялық әдіс дидкатикалық немесе жеке әдістемелік әдістерден туындамайды, оқу үрдісін зерттеудін дербес бағыты болып табылады екен. Енді, білім беру технологиясының белгілі анықтамаларын қарастырайық: 1. Қажетті адами, техникалық ресурстарды есепке ала отырып, олардың арасындағы білім беруге неғұрлым жоғары жетістіктерге жету үшін қарым - қатынасты, бүкіл оқыту үрдісін жүйелі түрде жоспарлау, іске асыру, бағалауға бағыттау әдістері және білімді меңгеру жолдары; 80 2. Материалдарды жобалау және тәсілдерді қолдану арқылы білім беру тиімділігін арттыратын білім беру үрдісінің принциптерін айқындау және тиімді тәсілдерін жасау. Оқушының шығармашылық қабілеті ойлау мен практикалық әрекеттері арқылы ғана дамиды. Ойлауға үйрететін сабақтарды дамыта оқыту сабақтар деп білеміз. «Даму» ұғымы философиялық сөздікте «...мөлшерлеп өзгерістердің белгілі бір өлшем негізінен шығып, сапалық өзгерістерге айналуы», - деп түсіндіріледі. Неміс педагогы А.Дистерегтың «Неміс мұғалімдерінің білім беру ісіне басшылық» атты еңбегінде дамыта оқыту деп баланың білім алуға әрекет етуін ұйымдастыратын оқытуды атаған. «Жаман» мұғалім ақиқатты өзі айтып береді, ал «жақсы» мұғалім оқушының өзін ізденуге жетелейді, - деген. «Дамыта оқыту»деген термин психологиялық ғылымның қойнауында туып, баланың дамуын қарастырған. Нәтижесінде дамыта оқыту проблемасына арналған екі іргелі эксперимент жасалып, оның бірін Д.Б.Эльконин, В.В. Давыдов, ал екіншісін Занков басқарды. Занковтың дамыта оқыту технологиясы – бастауыш сыныптар үшін аса қолайлы технология. Ал Д.Б.Эльконин, В.В. Давыдов жасаған жүйе сабақ төмендегідей 3 құрамдас бөліктен тұрады. 1. Оқу мақсатының қойылуы 2. Оны шешудің жолын бірлесе қарастыру 3. Шешімнің дұрыстығын дәлелдеу. Оқушы алдына оқу мақсаттарын қоюда ешқандай дайын үлгі берілмейді. Мақсатты шешу үшін іштей талқылау, сосын жинақтау арқылы жүзеге асады. Мұғалім сабақ процесін ұймдастырушы, бағыттаушы адам ролінде. жүктеу/скачать 1.4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|