Доклад на заседании мо «Родные языки» по теме: «Личностно-ориентированное обучение»

Окъутуу-юйретиу ишлени тюрлюлери кёпдюле. Окъуу юйле ишлеп башлагъанлы бери, окъутуу-юйретиу амалланы кёп къауумлары ачыкъланнгандыла.

Биз бюгюн 24-чю школда ачыкъларыкъ темабыз окъутууну бир тюрлюсюдю, (орусча айтханда, личностно-ориентированное обучение), хар сабийни кесине энчи къарау эм юйретиу. Окъутууну бу тюрлюсюнде, хар окъуучугъа энчи къарап, аны сейирин къозгъауду.

Къайсы амал бла окъутууну да ахыр мураты окъутуу процессни игилендириудю. Хар сабийге, энчи эс бура, окъутууну мураты да алайды. Устаз, аллында салыннган борчну толтура, къаллай эм къайсы мадарла тап болгъанларын тохташдыра, ишни алай бардырыргъа тийишлиди.

Устаз кесине аллай борч салыргъа керекди. Хар аллымда окъугъан окъуучуну неге юйретдим? Ол сюйгенча, аны сейирин къозгъарча ишлени тапдыммы?

Бир-бир окъуучулагъа къарасанг, аланы бир зат сейирсиндирмейди, окъургъа сюймейдиле. «Алагъа заман къоратхандан эсе, окъургъа сюйген окъуучуну билимин теренлейим, ол окъургъа сюймегеннге билим керек тюйюл эсе, манга да неге керекди?» деген сагъыш бийлерге боллукъду.Алай, биз бюгюн, аны алай болмагъанын, къайсы окъуучуну да барды бир билирге сюйген заты «Аны табар ючюн а къаллай мадар этейим?» дерге керекбиз. Окъуучуну, окъутуу процессде кесини жерин табаргъа юйретирге, аллай амалла къураргъа тийишлиди. Сабий ишлерге юйренсе, кесини ич дуниясын ачыкълаялса, ол заманда инсан болаллыкъды. Окъуучу жашауда кесини керек болгъанын ангылаялса « Мен да бир зат этдим, аз эсе, кёп эсе да манга эс бурдула»- дей, билимин андан ары теренлеяллыкъды. Аллай окъуучуну устаз кёрмей, окъуучу кеси аллына, кеси сагъышлары бла къалса уа устазны иши бир зат этмегенни орунунда боллукъду, сабийни аллында борчун толу толтурмагъаны ачыкъланырыкъды.

Сёз ючюн, экологияны алайыкъ. Ол неди? «Табийгъат - жамауат», «табийгъат – культура», «Адам - табийгъат»-бу затлагъа, хар инсанны энчи юйретиуде, жангыча къаралады. Адам табийгъатсыз болалмазлыгъын терен ангыларгъа керекди. Устаз а окъуучуну анга сезимин теренлерге, жаны болгъан затха сюймеклигин кючлерге, хар бирини аламатлыгъын сездирирге бочлуду.

Къайсы адам да дунияны кесини ангыламына кёре тюрлендиреди. Дунияны къалай ангылагъанына кёре, окъуучуну культурасы къуралады. Ол затланы эсге ала, устаз культурасы бийик, эси, сагъышы тюз, кесини жюрютюую тап болгъан окъуучуну юйретирге керекди. Сабий гитчелигинден ол затланы иги ангыласа, уллу заманында, табийгъатны багъалай, кирсизлигине къарай, кесинден сора келлик тёлюге юйрете билликди.