Әдістемелік нұсқау н 2-1-31-2021
Эссе жазуға арналған әдістемелік ұсыныстар
жүктеу/скачать 381.5 Kb.
|
| Эссе жазуға арналған әдістемелік ұсыныстар
Эссе-субъективті және әдетте толық түсіндірілетін жеке тақырыпқа шағын көлемді және еркін композицияның прозалық шығармасы. Эссе жасау-өте қызықты және пайдалы сабақ. Эссе жанры шығармашылық еркіндігін болжайды: авторға ойды еркін түрде баяндауға, өз көзқарасын түсінуге, субъективті бағалауға, материалды түпнұсқалық көрсетуге мүмкіндік береді; бұл біз естігенде, оқыған немесе бастан кешкен әңгіме, эмоциялар мен бейнелілік білдіру. Бұл жанрдың бірегейлігі кез келген тақырыпқа және кез келген стильде жазылуы мүмкін. Эссенің бірінші жоспарында-автордың жеке тұлғасы, оның ойы, сезімі, әлемге деген көзқарасы. Бұл шығарманың басты қондырғысы. Алайда, шығармашылық еркіндігіне қарамастан, эссе жанрында жазу оңай емес, өйткені өзіндік идея (дәстүрлі материалда да), қандай да бір мәселеге стандартты емес көзқарас табу керек. Сауатты, қызықты эссе үшін кейбір ережелер мен ұсыныстарды сақтау қажет. Эссе ерекшеліктері: - нақты тақырыптың немесе сұрақтың болуы; - проблеманы қабылдаудың жеке сипаты және оны түсіну; - шағын көлем; - еркін композиция; - повестердің еркіндігі; - ішкі мағыналық бірлік; - афористік, сөйлеу эмоционалдық. Эссе түрлері: Мазмұны тұрғысынан эссе философиялық, әдеби-сыни, тарихи, көркем, көркем-публицистикалық, рухани-діни және т. б. болып табылады. Соңында, эссені екі үлкен топқа жіктеу ұсынылды: жеке, субъективті эссе, онда негізгі элемент авторлық тұлғаның қандай да бір жағын ашу болып табылады, және эссе объективті, жеке басы сипаттау пәніне немесе қандай да бір идеяға бағынады. Эссеге қойылатын талаптар: 1. Эссе көлемі 1-2 беттен аспауы тиіс. 2. Эссе біртұтас ретінде қабылдануға тиіс, идея айқын және түсінікті болуы керек. 3. Қысқа және анық жазу керек. Эсседе артық ештеңе болмауы керек, сіздің ұстанымыңызды, идеяларыңызды ашу үшін қажетті ақпаратты ғана қамтуы тиіс. 4. Эссенің сауатты композициялық құрылымы болуы керек, құрылымы бойынша логикалық, нақты болуы керек. 5. Эссенің әрбір абзацы тек бір негізгі ойдан тұруы тиіс. 6. Эссе оның авторы теориялық ұғымдарды, терминдерді, жалпылауды, дүниетанымдық идеяларды біледі және ұғынықты пайдаланатынын көрсетуі тиіс. 7. Эсседе мәселе бойынша айтылған ұстанымның айқын дәлелдері болуы тиіс. Эссе құрылымы: 1. Кіріспе-эссенің негізгі сұрағын анықтау, өзектілігі. Бұл кезеңде шығармашылық жұмыс барысында жауап табатын сұрақты дұрыс тұжырымдау өте маңызды. Өзектілікті жазу кезінде келесі сұрақтарға жауаптар көмектесе алады: "Неге мен ашып отырған тақырып қазіргі кезде маңызды болып табылады?», "Тақырып бойынша менің пайымдауларға қандай ұғымдар тартылады?», "Мен тақырыпты бірнеше шағын тақырыппен бөле аламын ба?". 2. Негізгі бөлігі-қойылған сұраққа жауап. Бір параграф: тезис, дәлел, иллюстрациялар, қойылған сұраққа ішінара жауап болып табылатын қорытынды. 3. Қорытынды-жасалған жертөлелерді қосу және эссе сұрағына түпкілікті жауап. Эсседе келтірілген пікірлерді дәлелдеудің ең қолайлы техникасын атап өтеміз. Дәлел — бұл басқа да шынайы және онымен байланысты пікірлердің көмегімен қандай да бір пайымдаудың ақиқаттығын негіздеудің логикалық тәсілдерінің жиынтығы. Кез келген дәлелдеменің құрылымы кем дегенде үш құрамдас бөліктен тұрады: тезис, аргументтер, қорытынды немесе бағалау пайымдаулары: - Тезис-дәлелдеу керек пікір. - Аргументтер-тезистің шынайылығын дәлелдеген кезде қолданатын санаттар. - Қорытынды-фактілерді талдауға негізделген пікір. - Бағалау пайымдаулары-біздің наным-сенімдерімізге, наным-сенімдерімізге немесе көзқарасымызға негізделген пікірлер. Пайдалану құпталады: - Эпиграф, ол эссе тақырыбымен келісілуі тиіс (афоризмдегі мәселе); лейтмотивіңізді толықтыру, тереңдету (негізгі ой), сіздің эссенің ой логикасын. Басқа авторлардың мақал-мәтелдері, афоризмдері, сондай-ақ Сіздің көзқарасыңызды, пікіріңізді, ой логикасын нығайтатын. - Басқа ойшылдардың, ғалымдардың, қоғамдық және саяси қайраткерлердің пікірлері. - Риторикалық сұрақтар. - Мазмұндаманың еркін болуы. Эссе жазуға кіріспес бұрын: - теориялық материалды оқыңыз; - берілген эссе тақырыбының ерекшеліктерін біліңіз; - ұсынылған тақырыптың өзектілігін ойлаңыз; - негізгі тезис бөліп, оған қатысты өз позицияыңызды анықтаңыз; - тезис пен өз ұстанымыңыздың мәнін ашуға көмектесетін теориялық түсініктерді, ғылыми теорияларды, терминдерді анықтаңыз; - тезис жоспарын құрастырыңыз, сізде пайда болған ойлар мен идеяларды тұжырымдаңыз. Эссе жазу кезінде: - оңтайлы құрылымды ұстана отырып, эссе жазу; - жазылған мазмұнды талдау; - мазмұндалғанның стилі мен сауаттылығын, композициялық құрылымын, қисындылығын және дәйектілігін тексеріңіз; - қажетті өзгерістерді енгізіп, соңғы нұсқаны жазыңыз. Эссе жазу алгоритмі: 1. Эссе жазу үшін ұсынылған барлық тақырыптарды мұқият оқыңыз. 2. Бірнеше талаптарға жауап беретін орынды таңдаңыз: - ол сізге қызықты; - сіз бұл пікірдің мағынасын түсінесіз; - осы тақырып бойынша Сізге не айтуға болады (сіз терминдерді білесіз, мысалдар келтіре аласыз, жеке тәжірибеңіз және т.б.). 3. Пікір (мәселе) мағынасын анықтаңыз. 4. Осы пікірге "қарсы" және/немесе "қарсы емес" дәлелдерді түсіріңіз: - әрбір дәлел үшін мысалдарды, фактілерді, өмір, жеке тәжірибелерді, әдеби шығармаларды таңдаңыз; - таңдалған дәлелдерді дәйектілікпен бөліңіз; - ойластырыңыз; - сіздің көзқарасыңызды сіз белгілеген ретпен баяндаңыз. 5. Жұмыстың жалпы қорытындысын жасаңыз. Ресімдеу талаптары: - Титул парағы. - Эссе мәтіні. Парақ форматы - А4. Шрифт - Times New Roman, өлшемі - 14, жолдар арасындағы қашықтық - бір жарым интервал, абзац шегінісі - 1,25 см., жиегі-30мм (сол жақта), 20 мм (төменгі жағында), 20 мм (жоғарғы жағында), 20 мм (оң жақта). Беттер төменнен ортасына нөмірленеді. Титул парағы болып саналады, бірақ нөмірленбейді. БОӨЖ тақырыптары
БОӨЖ өткізу кестесі
жүктеу/скачать 381.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|