МИС-11 прибордың сипаттауы

2 МИС-11 прибордың сипаттауы

МИС-11 қос микроскопты жарық кесіпіс аспабының жұмыс істеу приципіне сәйкес. Бұның жұмыс істеуі зерттелетін беттің профиліне қиғаш бағытталған жарық қосылысын түсіру.

Микроскоптың принципиалды оптикалық схемасы 4- суретте көрсетілген. Жарық қосылысы кішкентай тесігі бар 1 диафрагманы, 2 обьективті өтіп жіңішке жарық қосылысы болып зерттелетін бетке түседі. Жарық қосылысыныың зерттелетін бетке түсетін бұрышы 45^о тең. Беттің кедір-бұдырлығының арқасында жарық сәулесі шаңылады.

Рисунок 1.4 – Принципиальная оптическая схема микроскопа МИС-11
Жарық сәулесінің формасы /кішілігі/ зерттелетін беттің профилінің формасындай болады. Сынған жарық сәулесі микроскоптың 4 обьективімен 5 окулярлық жазығына бағдарланады. Микроскоптың 4 қос айырбасталатын обьективтері бар. Олардың үлкейту мерзімі 5,9 дан 34,5 дейін. Микроскоптың зерттелетін беттің профилін фотографиялар фото қонырғылармен түсіріледі. МИС –11 микроскопы 5 суретте көрсетілген. Оның салмақты асты бар 1, оған тігінен бағдарлаушы білік қондырылған 2, білікке Кронштейн бекітілген. Ол 4 бұрамамен тиісті жерінде фиксация етілеуі Кронштейнге өткелдік 5 қосылған, оған бақылаушы 6 микроскопты және жарықты 7 микроскопы қондырылған. Олар бір-біріне 45^о бұрышпен қосылған. Бақылаушы микроскопқа қондырғы 3 қосылған, оның микрометр бұрамасы бар. Ол винт окулярда көрінетін екі сызықты қиылысты жылжытуға және реттеуге арналған 10 бұрама. өткелді микроскоптармен бірге Кронштейнннің 3 вертикалды бағытында жылжытуға арналған. Микроскоптың астында зерттелетін тетік қойылатын ІІ стол орналасқан, оның 12 және 13 микробұрамаларыбар, олар мен үстелді екі жаққа қарай жылжытуға болады. Өлшенетін тетікті жарықтайтын шам бар. Ол шамның айырбасталатын жарықтық фильтрі бар, ол шам прибордың жинақтың санында /айтылған шам 5 суретте көрсетілген/. Микроскопты шамдар трансформатор арқылы 220 В кернеумен жұмыс істейді.


1 – стопорный винт; 2 и3 – кремальеры; 4 – колонка; 5 – кронштейн;

6 – стопорный винт; 7 – осветительная лампа; 8 – гайка;

9 – регулировочная гайка; 10 – винт, регулирующий наклон

осветителя; 11 – осветитель; 12 – микрометрический винт;

13 – стопорный винт; 14 – предметный столик; 15 – объективы;

16 – тубус микроскопа; 17 – стопорный винт; 18 – барабан окулярного микрометра; 19 – окуляр.

3.1 МИС –11 микроскопының құрылысымен танысып , 1, 2 кестелерді қолданып микроскоптың негізгі мінездеме көрсеткіштерін жазып алу.

3.2 Микроскопты жұмысқа қосып микроскоптың окулярында 5 өткелді жылжытудың арқасында жарық анық көрінуі керек.

3.3 Фильтрлі жарық лампасын жұмысқа қосып тетіктің жарықтау /микроскоптың окулярында сызықты межелік анық көрінуі керек.

3.4 Окулярдағы көрінген жасыл түрлі жарықтың дөңесімен бес ойығын өлшеп 3 кестеге жазу керек.

3.5 Өлшеп болғаннан кейін МИС –11 микроскоппен жарық шамның жұмыс істеуін тоқтату керек.

3.6 Формулаларды пайдаланып R_z параметрінің мәндерін есептеп 3-кестеге жазу керек.

3.7 Тегістік үлгілерді қолданып тетікті бетінің тегістігін анықтау, алынған мәліметті 3 кестеге жазып толтыру.

3.8 Жұмыс аяғында тегістік үлгілерін футлярдағы ұясына салып қою керек.

3.9 МИС–11 аспабымен және тегістік үлгілерімен алынған қорытындыларды мұғалім берген тетіктің тегістігінің сан мәнімен салыстыру.

3.10 Салыстыру арқылы тетіктің алынған қорытындыға сәйкес тетікті /тегістіктің/ жарамдылығын анықтау.

3-кесте – Есептеу нәтижелері

3.4 – пунктін жасағанда өлшеуді былай өткізу керек 8- қондырғыны айналдырып микроскоптың окулярындағы қылдай горизонтальды сызықты тегіссіздіктің ой-дөңестеріне параллель қою керек. Жарық сызығы микроскоптың окулярының көлденең диаметрі бойында бағытталуы керек /6-сурет/. 9- бұраманы қолданып горизонтальды сызықты дөңестің ең биік нүктесіне , одан кейін ойықтың ең төмен нүктесіне тарап қою керек /6- сурет/.

Өлшенген сан мәндерін 2 кестеге жазу керек. Өлшенген қорытындылар үш мәнді сан , оның бірінші цифрі окулярдың ішінде көрінетін қос штрих қай екі цифрдің арасында тұр, соның кіші санды цифры алынады. Ол қалған екі цифр 9 микрометрлік бұраманың межелігінен анықталады. Егер микроскоптың окулярында 5- ой-дөңестен азырақ көрінсе, онда 13 бұрама мен тетікті жылжытуға болады. Тетіктің кедір-бұдырлықтарының нақты биіктігі мына формуламен саналады
(9)
мұндағы : А_ср – микроскоппен өлшенген , кедір-бұдырлықтардың орташа сан мәндері /4- формуланы қара/.

Е- микроскоптың бір бөліндісінің мәні /2-кестеге қара/.

1 Тетікті көзбен қарап оның өңделген әдісін анықтау керек /токарланған , жондалған, ажарланған және басқа әдістері/.

2 Көп үлгінің арасынан тетікке сәйкес әдіспен өңделген үлгіні тауып алу керек.

3 Үлгілерді таңдағанда мынаны еске алу керек. Білік тексерілсе үлгінің беті тегіс болу керек. Жазық бетті тегіс тексерілсе үлгінің беті де жазық болуы -тиіс, ал тесік беті тексерілсе үлгінің беті ойшық болуы керек.

4 Таңдалып алынған үлгілерді өлшенетін тетікпен салыстырып сәйкес үлгінің тегістік мәнін нақты мәндей тағайындалады. Аталған үлгілерде тетіктер ГОСТ 2789-59 бойынша белгіленген, сондықтан тағайындалған көрсеткіштерді R_z, не болмаса R_a айналдыру керек (4 кестесі).
4-кесте

Тегістіктің класстары /ГОСТ 2789-59/	ГОСТ 2789-73 бойынша тегістіктің параметрлерінің сандық мәні /мкм/		Негізгі ұзындық
	Ra	Rz	l
1 2 3 4 5 6 7 8 9	80 40 20 10 5 2,5 1,25 0,63 0,32	320 160 80 40 20 10 6,3 3,2 1,6	8 8 8 2,5 2,5 0,8 0,8 0,8 0,25

5.1 Микроскоп МИС-11дің құрылымымен және оның жұмыс принциптерімен танысқан студенттерге жұмыс тәжірибесін өткізуге болады.

5.2 Микроскопты реттеу және онымен өлшеу жұмыстарын оқытушы шебердің қатысуымен өтеді.

5.3 Микроскоппен жарық лампаны 220В кернеуге қоспай тұрып олар азайтушы трансформаторға қосылғанын анықтау керек.

5.4 Жұмыс жасалып болғанан кейін шамжы микроскопты токтан алу керек
6 Тексеру сұрақтары