Э.ғ. д., профессор Байдильдина А. М
Өзін-өзі тексеру сұрақтары немесе тестер
жүктеу/скачать 260.9 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 12-дәріс. ИНДЕКСТЕР ТҮРЛЕРІ
| Өзін-өзі тексеру сұрақтары немесе тестер
1.Индекстер дегеніміз не? 2.Статистикада индекстер қандай міндеттерді шешеді? 3.Жеке индекстер деген не? Мысалдар келтіріңіз. 4.Жалпы индекстер дегеніміз не? 5.Жеке индекстерден орташа индекстер қалай құрылады? 6.Тұрақты және өзгермелі индекстер туралы не айтасыз? 12-дәріс. ИНДЕКСТЕР ТҮРЛЕРІ Көрсеткіштің сандық және сапалық мәндері белгісіз болып, оның орнына өткен мерзімдегі тауар айналымы, өнім өндіру шығындары, сатылған тауар көлемі, оның әр данасының бағасы немесе өзіндік құн % есебімен өзгерген түрде берілсе, олардың өзгерісін анықтау үшін агрегаттық индекстерді жеке индекстер бойынша есептелген көрсеткіштерді қолдана отырып, орташа индекстерге түрлендіреміз. Мұндай түрлендіруді екі тәсілмен жүргізуге болады: арифметикалық және үйлесімдік. Арифметикалық орташа индекс. Егер шығарылған өнімнің саны (q) мен өзіндік құны (z) белгісіз, ал өткен мерзімдегі жалпы шығын (z0q0) мен өндірілген өнім көлемінің өзгерісі (iq) белгілі болатын болса, өнім көлемінің өзгерісін анықтау үшін, көлемдік индексті қолданамыз: Іq=Σ /Σ , Әрбір өндірілген өнім көлемінің өзгергені жеке индекс түрінде белгілі. Онда жеке көлемдік индекстің формуласынан (iq=q1/q0), белгісіз (q1= iqq0) тауып, бөлшектің алымына жазсақ, формула келесідей түрге түрленеді: Іq= Σ /Σ =Σ Σ /Σ Арифметикалық орташа индекс экономикалық құбылыстар мен процестерді зерттеуде көрсеткіштердің өзгерістері коэфицентпен немесе %-н берілгенде қолданылады. Үйлесімдік орташа индекс. Егер ағымдағы мерзімде шығарылған өнім саны (q1) және өзіндік құны (z1) белгісіз, ал жалпы шығын (z1q1) мен өнімнің өзіндік құнының өзгерісі (iz) белгілі болса, онда мұндай көрсеткіштерді есептеу үшін, өзіндік құнның жалпы индексін үйлесімдік орташа индекске түрлендіреміз. Ол үшін агрегаттық индекстің (Iz= Σz1q1/Σz0q1) бөліміндегі өткен уақыттағы өзіндік құнды есептеп алу керек. Оны есептеу үшін өзіндік құнның жеке индексінен (iz = z1/z0) өткен мерзімдегі өзіндік құнды тауып (z0=z1/iz) қойсақ , үйлесімдік орташа индекстің формуласы келесідей түрге түрленеді: Iz=Σz1q1/Σz0q1= Σq1z1/Σz1/izq1=Σz1q1/Σz1q1/iz Экономикалық құбылыстардың орташа көрсеткіштерінің өзгерісін зерттегенде, оның әсерін тигізетін әрбір себептер жеке-жеке есептеледі. Статистикада бұл көрсеткіштер тұрақты және өзгермелі құрамды индекстер арқылы анықталады. жүктеу/скачать 260.9 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|