«Экология және орнықты даму» пәнінің эоәК
Судың физикалық, химиялық және экологиялық маңызды
жүктеу/скачать 1.35 Mb. Pdf көрінісі
|
| 8.2. Судың физикалық, химиялық және экологиялық маңызды
қасиеттері Химиялық таза су массасы бойынша 11,19%-ға сутегі және 88,81%-ға оттегінен тұрады. Су оттегінің бір атомы мен сутегінің екі атомы косылуынын нәтижесінде пайда болады. Бу күйіндегі су негізінен қарапайым гидрольдер деп аталатын молекулалардан (Н 2 О) тұрса, ал сұйық күйінде дигидроль (Н 2 О) 2 мен тригидрольден (Н 2 О) 3 тұрады. Қатты (мұз) күйіндегі суда тригидроль (Н 2 О) 3 молекулалары басым болады. Температура мен қысымның өзгеруіне сәйкес гидроль, дигидроль және тригидрольдердің өзара қатынастары да өзгеріске ұшырайды. Табиғи сулардын мөлдірлігі ондағы еріген және жүзбе заттарға тікелей байланысты. Судағы еріген заттардың шоғырлануы судың минералдылығымен немесе тұздылығымен сипатталады және 1 литр суда еріген заттардың мг мөлшерімен өлшенеді (мг/л), ал тұздылығы 1000 мг/л-ден көп болса, г/л немесе промиллемен, яғни 1 кг судағы еріген заттардың грамм мөлшерімен өлшенеді. Тұздылығына байланысты табиғи сулар келесі түрде жіктеледі: тұщы сулар - түздылығы 1 г/л-ге дейін; ашылау (сортаң) сулар - тұздылығы 1-ден 24,7 г/л-ге дейін; минералды сулар - тұздылығы 24,7 г/л-ден 47 г/л-ге дейін; тұзды (ащы) сулар - тұздылығы 47 г/л-ден жоғары. Тұздылығы аз сулардың кұрамында НСО 3 - және Са 2+ иондары басым болса, ал тұздылығы жоғары суларда СI - және Nа + иондары басым. Табиғи суларды химиялық құрамы бойынша 5 топка бөлуге болады: құрамында негізгі (басты) иондар бар (С1 - ,НСО 3 - , СО 3 2- , Nа + , К + , Мg 2+ , Са 2+ ); құрамында еріген газдар бар ( О 2 , N 2 , Н 2 , СО 2 және т. б.); құрамында биогендік заттар бар (азот қоспалары, фосфор, кремний); құрамында микроэлементтер бар құрамында органикалық заттар бар. Газдар мен органикалық заттар молекула түрінде, тұздар — иондар түрінде және аздап кешенді түрде, ал минералды және органикалық қоспалар коллоидтар түрінде кездеседі. Судағы биологиялық және биохимиялық процестер үшін ондағы еріген газдардың маңызы өте үлкен. Еріген газдардың ішінде ерекше бөліп қарауға жататындары: оттегі О 2 , көмірқышқыл газ СО 2 және сутегі ионы Н + . Судың оттегімен байытылуы оттегінің атмосферадан және өсімдіктердің фотосинтез процесінде бөлінуінің арқасында жүреді. Судағы оттегінің азаюы 35 "органикалық заттардың тотығуына жұмсалуынан (су ағзаларыңың тыныстауы, ашуы, органикалық қалдықтардың шіруі) болады. Органикалық заттардың анаэробтық жағдайда (оттегі жетпеуінен) бұзылуынан күкіртсутек Н 2 S пайда болады. Көмірқышқылы атмосфераға ұшу және су өсімдіктерінің фотосинтез кезінде пайдалануына жұмсалады. Сутегінің иондары суда өте аз мөлшерде кездеседі. Олар химиялык таза судың біраз бөлігінің ыдырауынан пайда болады: Н 2 О = Н + + ОН - , ал табиғи жағдайда көмір қышкылының ыдырауынан пайда болады. Сусыз өмір мүмкін емес табиғи қорлардың бірегейі. Су үздіксіз козғалыста бола отырып, жер бетінде өтіп жатқан барлық процестерге қатысады. жүктеу/скачать 1.35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|