Тәжірибелік сабақтарға әдістемелік нұсқаулар

- сатуға қойылған мəліметтер туралы мəліметтерді тізім түрінде құрыңыз (1.6-сурет);

- G2 ұяшығына төмендегі формуланы енгізіңіз:=A2&" бөлмелі пəтер, адресі "&B2&", ауданы: "&D2&", "&E2& "этаж,"&ТЕКСТ(C2;"# ###$")&", "&ЕСЛИ(F2="+";"телефон"; "телефон жоқ")

- G3:G5 диапазонына осы формуланы автолтыру маркерін қолданып көшіріңіз;

- шыққан кестені өз қалауыңыз бойынша Формат – Автоформат командасымен форматтаңыз.

3.2-сурет – Берілген мəліметтерден жинақталған нəтижелік хабарландыру

2-тапсырма. Компьютерлік клубтардың жұмыстары туралы ведомос, 3.3-суреттегі кестені толтыру

3.3-сурет – Компьютерлік клубтардың жұмысы туралы ведомость
Ведомос жасауға байланысты кеңестер:

а) А1 ұяшығына ведомость атын енгізіңіз.

ə) А3:Н3 ұяшықтарына ведомость өрістерінің аттарын енгізіңіз:

Клуб аты, Қаңтар, Ақпан, Наурыз, Түскен пайда, Орын, Орташа пайда, Пайыз.

б) Кестедегі есептеулерге қолданылатын формулалар төмендегі 3.1-кестеде көрсетілген.
3.1-кесте – Есептеу формулалары

Ұяшық атауы	Енгізілетін формула
Е4	=СУММ(B4:D4)
В11	=СУММ(B4:B10)
F4	=РАНГ(E4;$E$4:$E$10)
G4	=СРЗНАЧ(B4:D4)
G11	=СРЗНАЧ(G4:G10)
H4	=E4/$E$11

3-тапсырма. Өндірістің негізгі құралдарын қайта бағалау 3.4-суреттегі ведомосын құру.

Ведомость жасауға байланысты кеңестер:

а) А1 ұяшығына ведомость атын енгізіңіз;

ə) А4:F4 ұяшықтарына ведомость өрістерінің аттарын енгізіңіз:

Нысан аты, Баланстық құны (БҚ), Нысанның ескіруі (НЕ), Қалдық құны (ҚҚ), Қалпына келтіру толық құны (ҚТҚ), Қалпына келтіру қалдық құны (ҚҚҚ).


3.4-сурет – Өндірістің негізгі құралдарын қайта бағалау ведомосы
б) Есептеулер жасауға арналған формулалар:

ҚҚ = БҚ – НЕ

ҚТҚ = БҚ * К

ҚҚҚ = ҚҚ * К

мұндағы К – коэффициент мəні: 3,3 - егер БҚ 650-ден кем немесе тең болса; 4,2 – егер БҚ 650-ден үлкен немесе 1000-нан кем болса; 5,1 – егер БҚ 1000-ға тең немесе одан үлкен болса.

Осы формулалар бойынша есептеулер жүргізу үшін төмендегі формулаларды көрсетілген ұяшықтарға енгіземіз:

D5 ұяшығына: = B5 – C5, E5 ұяшығына:

=B5*ЕСЛИ (B5<=650;3,3; ЕСЛИ(И(B5>650;B5<1000); 4,2;5,1))

F5 ұяшығына:

=D5*ЕСЛИ(В5<=650;3,3;ЕСЛИ(И(В5>650;В5<1000); 4,2;5,1))

в) Барлығы жолындағы мəндерді есептеу үшін саймандар тақтасынан автоқосынды батырмасын басамыз немесе В12 ұяшығына = СУММ(В5:В11) формуласын жазамыз.

4-тапсырма. Диаграмма құру.

Жұмыстық парағына 3.5-суреттегідей кесте құрыңыз;

Кестедағы Барлығы бағанында СУММ функциясын пайдаланып , оның аргументінде ұяшықтар диапазонын көрсетіп, формуланы қалған ұшықтарға көшіру арқылы қажет мәліметтерді толтырып алыңыз;

Осы кесте үшін екі диаграмма құрыңыз:

- Егинбаевтың ай сайынғы алған премияларын көрсететін дөңгелек диаграмма (Круговая диаграмма), ол үшін:

1) Қажет мәліметтер тұрған диапазонды белгілеп алыңыз;

2) Саймандар панеліндегі Диаграммы батырмасына шертіп, пайда болған терезеден Круговая типін таңдаңыз;

3) Диаграмма параметрлерін өзгертіңіз де сол бетке орналастырыңыз.

- Баған түріндегі диаграмманы (гистограмма) өзіңіз қалаған мәліметтер үшін өз бетіңізше орындап көріңіз .

Беттің атын Диаграммы деп өзгертіңіз.

Бақылау сұрақтары

1) Статистикалық функциясларды қалай қолданылады.

2) ЕСЛИ функциясының логикасын түсіндіріңіз.

3) Диаграммаларды құру кезеңдерін түсіндіріңіз.

Келесі мәліметтер белгілі: табельдік номер, аты-жөні, оклад, жұмыс күні саны, еңбек сіңірген күн саны. Қалған көрсеткіштер формула бойынша есептелінеді: жалақы сомасы, табыс салығы, кәсіподақ салымы, зейнетақы қорына салым, ұсталған жалпы сома, қолға берілетін сома.

Келесідей белгілеулер енгіземіз: О – оклад, ЖКС – айдағы жұмыс күні саны, ЕСК – еңбек сіңірілген күн саны, ЖС – жалақы сомасы, ТС – табыс салығы, КОС- кәсіподақ салымы, ЗаҚС – зейнет ақы қорына салым, ҰС – ұсталған жалпы сома, ҚбС – қолына берілетін сома.

Жалақы сомасы: ЖС = О / ЖКС * ЕСК

Кәсіподақ салымы: КОС = ЖС-ң 1%-ы

Зейнетақы қорына салым: ЗаҚС = ЖС-ң 10%-ы

Табыс салығы: ТС = (ЖС-ЗаҚС-Ағымдық уақыттаға ең төменгі жалақы мөлшері)*10%

Ұсталған жалпы сома: ҰС = ТС + ЗаҚС + КОС

Қолына берілетін сома: ҚбС = ЖС – ҰС

1) MS EXCEL-де формула қандай таңбамен басталып жазылады?

2) Сандардың қосындысын есептейтін функцияны ата.

3) MS EXCEL-дегі адрестеу түрлері және олардың қолданылуы ерекшеліктері қандай?

В1 ұяшығына Продажи за ноябрь, А3 ұяшығына Дата, С3 ұяшығына Кому, D3 ұяшығына Сумма сөздерін енгізіңіз; Лист1 жұмыс парағына Ноябрь атын берңіз.

Диалог алаңдарын 3.7-суреттегідей толтырыңыз. Келесі алаңға көшу үшін Таb клавишасын немесе тышқанды қолданамыз. Әр жолды енгізіп болғаннан кейін Добавить пернесін басамыз. Барлық жазуларды енгізіп болғаннан кейін Закрыть пернесін басамыз.

С1 ұяшығына СУММ функцисын қолданып, айдағы жалпы сату көлемін есептейміз. Мәліметтер базасына әлі де жазулар енгізілетіндіктен максимальды мүмкін диапазонды көрсетеміз: СУММ(D4:D16384). Е3 ұяшығына Итого сөзін енгіземіз.

Функция шеберіндегі Математические категориясындағы Промежуточные Итоги функциясын таңдаймыз. Номер функции алаңына 9 санын енгіземіз. Ссылка1 алаңына D4:D16384 диапазонын көрсетеміз. Оk пернесін басыңыз. F3 ұяшығында нәтиже шығады: 70700.

Енді автофильтр құрамыз. Баған тақырыптары орналасқан А3: D3 диапазонын ерекшелейміз.

Менеджер Ивановпен жүзеге асырылған жалпы сату көлемі қажет болсын. Ол үшін:

Фильтрлеуді алып тастау үшін автофильтр кнопкасын басып (Все) командасын таңдаймыз.

Сату көлемін АО Салем+ фирмасына қатысты фильтрлеп көріңіз.

Иванов пен Сериковтың сату көлемін анықтау үшін Менеджер ұяшығындағы автофильтр кнопкасын түртіп, ашылған тізімнен (Условие...) таңдаймыз. Пользовательский автофильтр диалогы ашылады. Бұл диалог көмегімен равно, больше, меньше және т.б.салыстыру операторлары көмегімен фильтрлеу шартын беруге болады.

Сол жақ жоғары алаңға равно, жоғары оң жақ тізімнен Иванов мәнін таңдаймыз. ИЛИ ауыстырғышын орнатамыз.

Төменгі сол жақ тізімде равно операторын, төменгі оң жақтағы тізімнен Сериков мәнін таңдап, Оk пернесін басыңыз.

Мысалы, 12.11.02 күнінен кейін жасалған сату көлемін анықтау үшін Дата ұяшығындағы автофильтр кнопкасын түртіп, ашылған тізімнен (Условие...) таңдаймыз. Пользовательский автофильтр диалогы ашылады. Сол жақ жоғары алаңға больше, жоғары оң жақ тізімнен 12.11.02 мәнін таңдаймыз. Оk пернесін басыңыз.

Мәліметтер қорындағы барлық бағандардағы фильтрлерді алып тастау үшін: Данные-Фильтр-Отобразить все меню командасын қолданамыз. Автофильтрді өшіру үшін: Данные-Фильтр-Автофильтр.

Әр менеджермен жасалған сату көлемі туралы мәлімет, оларды өзара салыстыру үшін қажет болсын. Оны жаңа парақта жасаймыз.

Ашылған терезедегі База данных алаңына Ноябрь парағындағы $C$3:$D$16384 диапазонын енгіземіз.

В5 ұяшығында Асановтың сату көлемін анықтау үшін: :

В6 ұяшығында Сериковтың сату көлемін анықтау үшін: :

Мәліметтер қорына жаңа ақпараттар енгізіп, қалай өзгеретіндіктерін байқаңыздар.

Құрама кестелердің мастермен жұмыс істеу. Қосымша операцияларды қолдану. Құрама кестелер бірнеше консолидацияларда.

Есепті орындау студенттерге құрама кесте сияқты Excel-дің мәліметтер қорымен жұмыс жасау құралын игеруге мүмкіндік береді.

Құрама кестелер ақпаратты талдау үшін және мәліметтер қорында, жұмыс парақтарында, сыртқы файлдарда сақталынатын ақпараттарды жалпылау үшін қолданылады. Құрама кесте интерактивті кесте болып табылады, оның көмегімен мәліметтердің үлкен көлемдерін жылдам біріктіруге және салыстыруға болады, алғашқы мәліметтер бойынша әр түрлі нәтижелер алуға болады, сонымен бірге керекті облыстар бойынша мәліметтерді көрсетуге болады.

Ұсыныс бағасы эмиссияны номиналды бағаға көбейткенге тең болады.Сұраныс бағасы құнды қағаз сұранысы, номинал және берілген құнды қағаз курсының көбейтіндісіне тең.

Құрама кестені құру үшін бастапқы кестенің облысына курсорды қою керек, содан соң Данные менюіне кіру керек те, Сводная таблица командасын орындау керек. Әрі қарай сіз жиынтық кестені құру үшін деректер көзінің түрі ретінде Excel деректер базасын(тізімін) көрсетуіңіз керек. Келесі қадамда макет облыстарында бағалы қағаздардың деректер базасының өрісін келесі түрде орналастырыңыз:

- жолдарға – бағалы қағаздар түрінің коды;

- бағандарға – эмитент коды.

Данные облысында Стоимость предложения атты қорытынды өріс болу керек. Сіз оны ҚҚ бойынша сұраныс деп атын өзгертіп, Сумма операциясын қолдану керексіз.

Құрылған кестені жаңа бетке орналастырыңыз және оны «Құрама кесте» деп атаңыз.

Курсорды құрама кестенің облысына орналастырыңыз да тышқанның оң жақ батырмасын басып, Формулы, Вычисляемое поле командасын орындаңыз. Жаңа есептеуіш өрістің – Дефицит/Избыток атын көрсетіңіз. Есептеу формуласы: Ұсыныс құны – Сұраныс құны.

Құрама кестенің Данные облысына жаңа өрістер қосыңыз:

- Ұсыныс құны – Эмитент бойынша ұсыныс құрылымы атымен, операция – сома, қосымша есептеулер – Жол бойынша сома бөлігі;

- Сұраныс құны – Эмитенттер БҚ–дарына сұраныс құрылымы атымен, операция – сома, қосымша есептеулер – Жол бойынша сома бөлігі;

- Ұсыныс құны – Эмитенттің ұсыныс құны атымен, операция – сома, қосымша есептеулер – Баған бойынша сома бөлігі.

Параметры контексті меню командасы арқылы құрама кестенің келесі параметрлерін өзгертіңіз:

- баған бойынша жалпы сомасы;

- жол бойынша жалпы сомасы;

- афтоформат;

- форматтауды сақтау;

- кестелері бар деректерді сақтау;

- ашу кезінде жаңарту.