Елеулісінің бірі ұрпақтан ұрпаққа таралатын өзгергіштіктің (мутацияның) пайда болуы. Мутация со-нымен
жүктеу/скачать 22.38 Kb.
|
| Мутагенез (лат. “мутацио” -өзгеру, грек. “генезис” -тегі) -әртүрлі физикалық жәнс химиялық факторлардың әсеріиен организмде түкым қуатын өзгерістің (мутацияның) пайда болу процесі. Мутация – клеткадағы геннің табиғи не жасанды жолмен өзгеруі. Тірі табиғаттағы вирустар, микроорганизмдерден бастап жогарғы сатыдағы өсімдік, жануар, адам — барлығы да мутацияға ұшырайды. Жыныс клеткалары мен спораларда пайда болған (генеративтік) мутациялар тұқым қуады. Дене клеткаларында болатын (сомалық) мутациялар тұкым қумайды. Дене клеткаларығща мутантты ткані бар өкілдерді мозаиктер немссе химерлер деп атайды .Вегетативтік жолмен (бір түйнегінен) көбейстін организмгс сомалық мутацияның үлкен маңызы бар.
Организмнің табиғи не ор түрлі факторлар әсерінен түкым қуатыи өзғеріске бейімділігі мутабильдік дсп аталады. Мутацияға бейім болу көптеген себсптсрге -организмнің жас мелшеріне, даму сатысына, температурага, генотиптің ерекшеліғіне байланысты. Гендердің мутацияға бейімділігі бірдей болмайды, оларды стабильді жонс мута-бильды деп бөледі. Жеке гомолоғты хромосомаларда орна-ласқан аллель жүптары бір мезгілде үшырамайды. Генотиптегі гендер мутацияға жиі үшырайды. Жеміс шыбынының бір үрпағында 100 гаметаға бір мутация сойкес келеді. Тышқанның радиация әсеріне мутабильділігі дрозофиладан жоғары. Маймылдар рентген сәулесіне тышқаннан гөрі 2-3 есе сезімтал келеді. Генетикалық факторларға бай-ланысты болгандықтан мутабильділікті қолдан сүрыптау ар-қылы арттырып не кемітіп отыруға болады. Қазіргі кезде селекциялық жолмен мутабильділігі жоғары жана линиялар шығарылуда. жүктеу/скачать 22.38 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|