Есептеуіш техниканы жµндеу жєне техникалыќ ќызмет кµрсету

41 

Компьютердің электрондық схемасына берілетін кернеуі аз 
тҧрақты 
токтағы 
электрмен 
қоректендіретін 
желілерді 
қалыптастыратын қоректендіру блогы; 

Икемді магнитті дискіге (дискетте) жазылуда және оқуда 
пайдаланылатын икемді магниттік дискісінің жинақтаушысы 
(немесе дискжетек – дисковод); 
Алынбайтын (қозғалмайтын) қатқыл магниттік дискіге 
(винчестер) жазылуға және оқуға арналған қатқыл магниттік 
дискідегі жинақтауыш. 
4.2-сурет. Жҥйелік блок 
Жҥйелік 
блоктың 
ішінде 
жатқан 
қҧрылғылар 
ішкі 
қҧрылғылар, ал сыртына қосылатын қҧрылғылар сыртқы 
қҧрылғылар деп аталады. 
Жҥйелік блок сыртқы тҥрі бойынша қорабының формасымен 
айрықшаланады. 
Дербес 
компьютердің 
қорабын 
деңгейлес 
(горизонталь) және сатылас (вертикаль) етіп шығарады. Сатылас етіп 
жасалған қорап габарит бойынша ажыратылып кӛрсетіледі: кӛп 
мӛлшерлі, орта мӛлшерлі және аз мӛлшерлі. Деңгейлес етіп жасалған 
қораптардың ішінен тегістері және ерекше тегістері бӛліп кӛрсетіледі.
Қорап ҥшін пішіндерден басқа факторлар пішіні (форм-фактор) 
деп аталатын параметрлердің де маңызы зор. Орналастырушы 
қҧрылғыларға қойылатын талаптар параметрлерге байланысты 
болады. Бҥгінгі кҥні негізінен екі факторлар пішініндегі (форм-
фактор) қораптар пайдаланылады: АТ, АТХ. Қораптың факторлық 
пішіні аналық тақша (материнская плата) деп аталатын компьютердің 
негізгі (жҥйелік) тақташасындағы факторлар пішінімен міндетті тҥрде 
келісімде (ҥйлесімде) болуы керек. 
Монитор – мәтіндік және графикалық мәліметтерді экран бетіне 
шығаруға арналған қҧрылғы. Монитордың тарихы ерте кезден 

42 
басталады, ҥлкен қара жәшіктен бастап сҧйық кристалды, плазмалы 
дисплейлі монитордан аяқталады. Монитордың жҧмыс жасау 
режиміне байланысты, денсаулыққа әсеріне байланысты оның жақсы 
сапалы тҥрін тандаған жӛн. Монитордың маркасына байланысты 
олардың қызметтік ретке келтіру тҥрлері де ерекше болады, сол 
себепті монитордың ӛзгермелі параметрлері бар тҥрін таңдау керек. 
Бҧл компьютердегі келеңсіздіктерді сервис орталыққа жҥгінбей-ақ 
тҥзетуге болады. 
Оның негізгі тҧтыну параметрлері – экран қалқасының (маска) 
мӛлшері мен қадамы, кескінді қайта ӛндірудің (регенерация 
изображения) ең кӛп шамадағы жиілігі, қорғаныс класы.
Монитордың 
мӛлшері 
диагонал 
бойынша 
кинескоп 
қҧбырларының қарама-қарсы бҧрыштардың арасымен ӛлшенеді. 
Ӛлшем бірлігі – дюйм. Қазіргі таңда 9-дан 42 дюймге дейінгі (23-тен 
107 см.-ге дейін) экранды мониторлар шығарылады. 
Стандартты мӛлшерлері - 14‖, 15‖, 17‖, 19‖, 20‖, 21‖. Бҥгінгі 
таңда 15 және 17, 19, 21 дюймдер мӛлшеріндегі мониторлар ең 
әмбебап мониторлар болып табылады.
Монитор экранындағы кескін вакуумдық колбаға тығындалған, 
ӛткір бағытталған электрондар шоғырын люминофорлық жабуды 
сәулеге тҥсіру, яғни, сәуле арқылы қарап байқау нәтижесінде пайда 
болады. Тҥрлі-тҥсті кескінді алуы ҥшін люминофорлық жабу қызыл, 
жасыл және кӛк тҥсті боп жанатын ҥш тҧрпатты (типті) жолаққа 
немесе нҥктелерге ие болады. Барлық ҥш сәуле экранда бір нҥктеге 
тоғысып, кескін анық кӛрінуі ҥшін люминофордың алдына ҧдайы 
саңылау қалдыратын қалқа-панелін қояды. Монитордың бір бӛлігі 
вертикальдық сыммен (проволочек) жарықтандырылған, бҧл 
кескіннің анық та, қанық әрі жарық болуын кҥшейтеді. Саңылаулар 
арасындағы (қалқа қадамы – шаг маски) қадам неғҧрлым қысқа болса, 
кескін соғҧрлым дәл әрі нақты болады. Қалқа қадамы миллиметр 
ҥлгісімен ӛлшенеді. Қазіргі уақытта 0,25-0,27 мм қалқа қадамды 
мониторлар кеңінен таралған.
Кескінді қайта ӛндіру (жаңарту) жиілігі (частота) монитордың 
бір секунд ішінде кескінді қанша рет толық ауыстыра алатынын 
кӛрсетеді (сол себепті де оны кадрлар жиілігі деп атайды).
Кескінді қайта ӛндіру жиілігі герцпен ӛлшенеді. Ол неғҧрлым 
жоғары болса, кескін соғҧрлым дәл әрі тҧрақты болып, кӛз аз талады. 
Ең аз шамадағы мән 75 Гц, қалыптысы – 85 Гц, ең қолайлысы (жайлы 
тиетіні) – 100 Гц және одан ҥлкен мәндер.
Монитордың қорғаныс тобы қауіпсіздік техника талаптарына 
сәйкес келетін стандартпен анықталады. Қазіргі уақытта мынадай 
халықаралық стандарттар жалпыға бірдей саналады: MPR-II, TCO-92, 
TCO-95, TCO-99. MPR-II стандарты адамға қауіп тӛндірмейтін, яғни 
қатер тудырмайтын шекке дейін электромагниттік сәуленің деңгейін 

43 
шектейді. TCO-92 стандартында бҧл норма сақталған, TCO-95 және
TCO-99 стандарттарында бҧл норма кҥшейтілген. Эргономикалық 
және экологиялық нормалар ең алғаш рет TCO-95 стандартында пайда 
болды, ал TCO-99 стандарты кескіннің сапасын (жарықтығын, 
қанықтығын, жыпылықтауын, жабудың антибликтік ӛзгешелігін) 
анықтығын параметрлер бойынша ең қатқыл нормаларды белгіледі.
Мониторды сатып алу кезінде келеңсіздіктер байқалмаса да, 
олар кейін кӛрінуі мҥмкін. Сол себепті сатып алып отырған модель 
туралы Интернеттен қарап шығуға болады. Қазіргі таңда монитордың 
екі тҥрі кең тараған электронды-сәулелік тҥтікшелі (ЭСТ) және сҧйық-
кристалды.
ЭСТ мониторлары сатылымда сирек кездеседі, бірақ оларды тек 
қазір дизайнерлер, суретшілер, қҧрылысшылар қолдануы мҥмкін, 
ӛйткені оларда тҥс сапасы жақсы беріледі. Сурет қҧруға арналған ЭСТ 
мониторларында электрондық зеңбірек орнатылған. Ол электрондық 
сәулелерді метал торлардан ӛткізіп, содан люминоформен 
жабдықталған экранның әйнекті қабатына ӛткізеді. Нәтижесінде 
элекронның энергиясы люминофор нҥктелерін жарқыратып суретті 
қалыптастырады. 
4.3-сурет. Мониторлар 
Электронды магниттік сәулесінің әсерінен қолданушының 
денсаулығы нашарлайды. 
Сҧйық кристалды мониторлар қазіргі таңда ең жоғары дамыған 
тҥр болып саналады. Мҧнда электронды-сәулелік тҥтікшелер 
қолданылмайды, сол себепті денсаулыққа зиян емес. Мҧндай монитор
жҧмыс ҥстелінде аз ғана орын алады, оны тіпті іліп қоюға болады 
және электр энергиясын да аз жҧмсайды. Монитордың панелі екі 
кӛрінбейтін пластинадан тҧрады, олардың арасына сҧйық кристалл 
кҧйылған. Пластиналардың 
сыртында параллель 
орналасқан 
электродтар бар, олар бірінде кӛлденең, бірінде тігінен орналасқан. Әр 
толқыннан тоқ жібергенде, мҧнда ҧяшық пайда болады Бір пиксельді 

44 
сурет шығару ҥшін кӛк, жасыл, қызыл тҥстен тҧратын ҥш ҧяшық 
қолданылады.

жүктеу/скачать 5.94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: