Бақылау сҧрақтары мен тапсырмалар

81 
б) жедел жад 
2. 
Микропроцессордың 
қҧрылысында 
қай 
элемент 
кӛрсетілмеген? 
а) басқару қҧрылғысы 
ә) жад 
б) триггер 
 
 
 
 
 
VII-ТАРАУ. МИКРОКОМПЬЮТЕРДІҢ ОҚУ МОДЕЛІ 
Ӛткен тарауда ЭЕМ процессоры жайлы қысқаша мағлҧмат 
берілген 
болатын. 
Бҧл 
параграфта 
Пермь 
педагогикалық 
университетінің оқытушысы Е.А.Ерименнің ҧсынған Е97 деп 
аталатын тӛртінші кезеңнің микропроцессорлы ЭЕМ-інің оқу моделі 
қарастырылады. Е97 артық бӛлшектері жоқ ӛте қарапайым модель 
болып табылады. 
Е97 моделі: 
- сандық және сандық емес мәліметтермен жҧмыс жасайды; 
- жадының жалпы алынған байттық ҧйымын кӛрсетеді; 
- ақпараттың массивтерін ӛңдеуге мҥмкіндік береді.
7.1 Оқу микрокомпьютерінің қҧрылымы 
Оқу микрокомпьютерінің қҧрамына жедел жады, тҧрақты жады, 
пернетақта және дисплей кіреді. 
Компьютердің ең басты бӛлігі 16 разрядты Е97 процессоры болып 
табылады. Е97 тҥрлі типтегі ақпаратты ӛңдейді. Процессорда 
жадының ішкі регистрлері орналасқан. Сонымен қатар Е97 64 кбайт 
жадыны тікелей адрестеуге мҥмкіндік береді.
Е97 моделі ҥшін келесі мәндер тҧрақты: L0ROM =4000,
HiROM=4180 (7-1 сурет.) 
Е97 процессоры 
Жедел жады 
Тҧрақты жады 
Дисплей контроллері 
Пернетақта контроллері 
? 
Регистрлар 
(m) 
Арифметика-
логикалық 
қҧрылғы 

82 
7.1-сурет. «Е97» оқу компьютері қҧрылғысының сызбалық нҧсқасы 
0000 L0ROM HiROM FFFF 
Сурет 7.2. «Е97» микрокомпьютер жадының қҧрылымы 
Е97 микрокомпьютеріне жадының екі тҥрін жатқызуға болады: 
жедел жады және тҧрақты жады. Жедел жады ақпаратты қысқа 
мерзімде сақтауға арналған (мҧндағы ақпарат оқуға, жазуға 
арналған). Тҧрақты жады ЭЕМ бағдарламасының ішінде ӛңделіп 
келетін, тек оқуға арналған жады болып есептеледі 
Е97 видеожады дисплей контроллерінде орналасады. Модельдің 
қарапайымдылығы ҥшін видеожад процессордың адрестік кеңістігіне 
кірмейді деп есептейміз. Видеожадқа сілтеме сыртқы қҧрылғыға 
қатынау жолымен жҥреді. 
ЭЕМ-де ҧяшық жадының байтпен ӛлшенетіні бәрімізге белгілі. 
Е97 жадында барлық байт нӛмірленген және олардың 16 разрядты 
сандары шамамен 0000 және FFFF аралығында орналасады. Ақиқат 
адрестер 7.2-суретте сызылған облысқа сәйкес келуі керек. 
Жадыда байт берілген компьютер бойынша екі кӛрші 
байттардан біріктірілген сӛзден тҧруы мҥмкін. Сӛз ең кіші байт 
нӛмірленіп адрестеледі делік және адрес сӛздің кіші байтына сәйкес 
келеді, сӛз адресі оң мәндерді қабылдайтын болсын.( 4.18 сурет) .40 
деген адреспен болатын сӛз FFOO мәндерін қабылдайды, ал 42-1234 
адресті сӛз 41 және 43 сӛздерге тыйм салынған. 40-тың 0 мәнін және 
41 адресті байттың FF мәнін қабылдайтынына мән беріңіз. Онда 
сӛздер байты соңынан басына қарай сақталады. Міне, кӛптеген 
компьютерде сӛздер осылай сақталады. 
Тҧрақты жадының қызметіне тоқталайық.
40 
41 
42 
43 
41 
FF 
00 
40 
Жедел жады 1-ші тҧрақты жады 2-ші тҧрақты жады 

83 
00 
FF 
34 
12 
43 
12 
34 
42 
Байтта берілуі 
Сӛзде берілуі 
7.3-сурет. «Е97» ақпараттың берілуі 
Біріншіден, қазіргі ЭЕМ-де барлығы процессор командасы 
тҥрінде орындала бермейді. Олардың кӛпшілігі бағдарлама бойынша 
орындалады. Мысалы, «Е97»-де бӛлуден қалған қалдықты табу, 
модульді есептеу, бҥтін санды екілік жҥйеден ондық жҥйеге 
айналдыру бағдарламамен жҥреді. Мҧндай бағдарлама астарларының 
болуы модульдің процессорда жоқ командаларды және әртҥрлі 
стандартты емес командаларды процессордың командалар жҥйесіне 
енгізуді қажет етпейді.
Екіншіден, ТЕСҚ болуы процессордың командалық жҥйесінің 
деңгейінде сыртқы қҧрылғылармен жҧмыс алгоритмін анықтайтын, ал 
командаларды ТЕСҚ-на кӛшіру бҧл мәселенің шешімі болып 
табылады. Мҧндай ТЕСҚ-ны BIOS-да (ағылшын тілінен аударғанда 
Basic Input Output System – енгізу-шығарудың базалық жҥйесі) және 
машина қҧрамына кіретін сыртқы қҧрылғылардың арнайы тҥрін 
қамтамасыз етеді. Сыртқы қҧрылғымен ақпарат алмасу қажет 
болғанда барлық бағдарламалық жабдықтар BIOS-ң стандартты кіріс 
нҥктесіне қатынасады.
Сыртқы қҧрылғылар контроллерлерін қарастырайық. Оқуға 
арналған микрокомпьютерде енгізу-шығару порттары тҥрінде 
бейнеленеді. Әрбір қҧрылғыға мҧндай екі порт сәйкес келеді: 
мәліметтер регистрі және кҥй регистрі. Біріншісімен ақпарат алмасу 
жҥреді, ал екіншісі бҧл алмасуды синхрондауға мҥмкіндік береді. 
Егер кҥй регистрінің кіші байтының таңбалық битіне бір жазылса, 
онда қҧрылғы ақпарат алмасуға дайын екендігін білдіреді. 
Қазіргі қосымша қҧрылғылардың контроллерлерінің саны екі 
порттан кӛп болады. Мысалы, стандартты баспаға шығару 
қҧрылғыларымен жҧмыс жасайтын ІВМ-ң қазіргі компьютерде ҥш 
порт қолданылады. Аталған порттарға басқару регистрі қосылады. 
Микропроцессордың 
сыртқы 
қҧрылымы 
осындай. 
Бағдарламалаушыға 
кӛрінетіндей 
процессор 
қҧрылғысын 
қарастырайық. «Е97» жеті 16-разрядты регистрдан қҧрылады. Тӛрт 
жалпы мақсаттағы регистрлер R0-R3, РС (Program Counter) команда 
адресінің санауышы, SP (Stack Pointer) стек кӛрсеткіші және N және Z 
кіші екі бит қана қолданылатын PS (Processor Status) процессордың 
кҥй регистрі. 
Бҧл басқарушы биттердің жҧмысы келесідей: 
N=0 – нәтиже ≥0, N=1 – нәтиже <0, 
Z=0 – нәтиже ≠0, Z=1 – нәтиже = 0. 

84 
Мҧнда нәтиже орындалған арифметикалық әрекеттердің соңғы 
нәтижесі білдіреді. Бҧл объектінің барлығы 7.4 суретте бейнеленген. 
7.4-сурет. «Е97» процессордың ішкі қҧрылғылары 
Аталған регистрлардан басқа «Е97» процессорда әрекет 
орындалу кезінде қолданылатын тағы да басқа ішкі регистрлар бар. 
Бҧл сол мезеттегі команда орындалуының кодын сақтауға арналған 
РК команда регистрі, шығыс мәліметтер оқылатын Pr1 және Pr2 
операндтар регистрі, командада қажет әрекетпен алынатын нәтиже 
орындалатын См қосындылағыш. 

жүктеу/скачать 5.94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: