Еуропа және америка елдерінің жаңа және қазіргі заман тарихы 1640-2019 жж.



Pdf көрінісі
бет24/50
Дата05.06.2023
өлшемі1.75 Mb.
#474711
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   50
Курс лекции. Еуропа және Америка елдерінің жаңа және қазіргі заман тарихы

Шарттың территориялар жөніндегі ережелері. Германия Эльзас пен 
Лотарингияны Францияға қайтарды. Саар облысын басқару 15 жылға Ұлттар 
Лигасына берілді. Германияның төл территориясының 1/8 бөлігі алынды. 
Данциг (Гданьск) еркін қала деп жарияланды. Кезінде Германия қосып алған 
поляк жерлерінің біразы (Познань, Пруссия мен Померанияның кейбір 
аудандары) Польшаға қайтарылды. Эйпен, Мальмеди және Морене округтары 
Бельгияға кетті. Данияға Солтүстік Шлезвиг берілді. Германия мұның үстіне 
Мемельден (Клайпеда) бас тартып, ол кейіннен Литваға қосылды.
Баяғы отарлық жүйенің орнына, Париж бейбіт конференциясында 
мандаттық жүйе орнады. Германияның отарларын Англия, Франция мен 
Жапония өзара бөлісті. Англия мен Франция мұның үстіне Осман 
империясының «мұрасын» бөліп алды. Қорытындысында Англия Ұттар 
Лигасының атынан Палестинаға, Транс Трансиорданияға, Ирак пен 
Танганьикаға (Германиялық Шығыс Африкаға) мандат алды. 
Франция Сирия мен Ливанға мандат алды. Англия мен Франция Того 
мен Камерунды өзара бөлісті. Жапония Мариан, Каролина және Маршалл 
аралдарын, Шаньдун түбегін алды. Ағылшын доминиондары да бірнеше кіші-
гірім территорияларға ие болды. 
Шарттың әскери баптары. Париж конференциясының шешімдері 
бойынша, Герман Бас штабы таратылды. Жалпыға міндетті әскери қызмет 
өзгертілді. Герман армиясының саны 100 мың адаммен шектеліп, еріктілік 
негізінде құрылатын болып белгіленді. Германияға су асты флотын, ірі су үсті 
кемелерін, танк құрамаларын, әскери авиация мен ауыр артиллерия иеленуге 
тиым салынды. Рейн аймағы — сол жағалаудағы герман жерлері мен оң 
жағалаудағы екі 50 шақырымдық аймақ демилитаризацияланған деп 


96 
жарияланды. Ол жерлердегі әскери бекіністер жойылып, қарулы күштерді 
орналастыруға тиым салынды. 
Репарациялар мен Антанта елдерінің шығындарының орнын толтыру 
туралы мәселе келесі келіссөздерге дейін кейінге қалдырылғанымен, 132 млрд 
алтын марка мөлшеріндегі жалпы саны белгіленді. Рейн аймағында 15 жыл 
бойына оккупациялық армия орналастырылып, оны герман жағы қамтамасыз 
етуге тиісті болды. 
Версаль келісімі неміс халқына аса үлкен ауыртпалық салды және оның 
ұлттық сезімдеріне қатты нұқсан келтірді. Кейінгі уақыттарда бұл жағдай кек 
қайтару идеясы (реваншизмге) мен саясатына дем беріп, оны 30-жж. фашистер 
шеберлікпен пайдалана білді. 
Келісімге қол кою кезінде герман делегациясы тонаушылық бітімінің 
шарттарын жұмсартуға, оның ішінде соғысты шығаруға "кінәлілік" туралы 
бапты алдырып тастауға тырысты, бірақ ол қарсылық қабылданбады. 1919 ж. 
28 маусымындаГермания Антанта елдерімен және олардың одақтастарымен 
Версалъ бітімі туралы келісімге қол қойды. 
Антантаның жеңілген Германия және оның одақтастарымен 
жасалған бітімдері. 1919 - 1920 жж. Антанта Австриямен, Венгриямен, 
Болгариямен және Түркиямен бейбіт бітімдер жасады. Оларда да кейбір 
территориялық өзгерістер, қару-жарақ пен армияның саны және репарациялық 
төлемдер туралы шарттар қарастырылды. 
Осы аталған келісімдердің барлығы жеңімпаздар мен жеңілгендердің 
арасындағы қатынастарды анықтайтын және Еуропа мен отарлық 
аймақтардағы 
халықаралық 
қатынастарды 
реттейтін 
халықаралық 
қатынастардың Версаль жүйесін құрды. 
Бітім шарттары: 
1. Германиямен Версаль шарты (28 маусым 1919 ж.): 
- барлық отарларын беру; 
- қарулы күштердің санын 100 000 дейін қысқарту; 
- Германия ауыр артиллерия, танктер, самолеттер, сүңгуір 
қайықтар, соғыс кемелерін иелену құқығынан айрылды; 
- Рейннің сол жағалауы 15 жылға оккупацияланды; 
- Рейннің оң жағалауында екі 50 шақырымдық демилитаризация- 
ланған аймақ орнатылды; 
- территориясының1/8, халқының 1/10 бөлігі басқа мемлекеттерге 
беріледі; 
- Версаль бітімінің соғыстар үшін жауапкершілік туралы 231 бабы 
бойынша, Германия жеңген мемлекеттерге шығындарының орнын толтыруға 
міндеттелді, яғни репарация төлеуге. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   50




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет