Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Қан тамырларының функционалдық жіктелуі.
2. Гемодинамиканың негізгі принциптері. Қан тамырларындағы сұйықтықтың қозғалысының физикасы.
3. Қан ағымының физиологиялық параметрлері (САҚ, ДАҚ, ПҚ, орташа АҚ, көлденең қиманың ауданы, қан ағымының сызықтық және көлемдік жылдамдығы, қан айналым жылдамдығы, қантамыр сыйымдылығы).
4. Тамыр арнасының әртүрлі бөліктеріндегі кернеу, қан қысымының және қан ағымының жылдамдығының өзгеруі.
5. Қан ағымының минуттық және систолалық көлемі. Қан ағымының көлемдік жылдамдығы. Қан ағымын өлшеу әдістері.
6. Артериялар арқылы қанның қозғалысы: артериялар арқылы гемодинамиканың сипаттамасы. Серпімділіктің рөлі. Қан қысымы, оның түрлері, өлшеу әдістері. Сфигмография.
7. Қанның тамырлар арқылы қозғалысы: веналық гемодинамиканың сипаттамасы. Қанның тамырлар арқылы қозғалуын қамтамасыз ететін факторлар. Флебография.
8. Толық қан айналымының уақыты, зерттеу әдістері.
Орындалатын жұмыстар тізімі
Тапсырма 1. Тамыр арнасының әртүрлі бөліктеріндегі гемодинамиканың негізгі көрсеткіштерінің кестесін (сызбасын) жасаңыз.
Мақсаты: қан тамырларының көлденең қимасына байланысты қан ағымының сызықтық жылдамдығы мен қан тамырларының әртүрлі бөліктеріндегі қысымның (қолқа, капиллярлар, қуыс тамырлар) қалай өзгеретінін зерттеу.
Қорытындыда қан тамырларының әртүрлі бөліктеріндегі гемодинамика көрсеткіштерінің өзгеруін ЖҚЖ қан тамырларының қызметтік мәні тұрғысынан түсіндіріңіз.
Жұмыс 1. Адамда тыныштықта және физикалық жүктемеден кейін пульсті пальпациялау және АҚ өлшеу (30 сек ішінде 20 отирып туру)
Жұмыс барысы:
1. Оң қолдың білезік артериясын үш саусақпен басып, пульсті табыңыз. Оны 1 минутта есептеңіз. Сол қолыңыздағы пульспен салыстырыңыз. Оған сипаттама беріңіз. Әдетте жүрек соғу жиілігі 60-80 соққы/минутына құрайды.
2. Рива-Роччи-Коротков әдісімен қан қысымын өлшеңіз.
Жалаңаштанған иыққа манжетаны орналастырып, шынтақта пульсациялайтын сәулелік артериясын тауып, үстіне фонендоскоп орнатыңыз. Тонометрдің манжетіне ауаны пульс жойылғанша жібереді, содан кейін клапанды ашып, ауаны шығарады. Әлсіз тондардың пайда болуы систолалық АҚ, ал олардың жоғалуы – диастолалық АҚ сай келеді. Олардың арасындағы айырмашылық пульстік қан қысымына сәйкес келеді.
3. 30 секундта 20 рет отырып-тұрып, 1 мин ішінде пульсті қайта санап, АҚ өлшеңіз.
4. Старр формуласы бойынша систолалық (СҚ) және минуттық қан көлемін (МҚК) анықтау:
СҚ = (100 + 0,5 х ПҚ) – 0,6 х ДАҚ – 0,6 х жас;
МҚК = СҚ х ЖЖЖ
Алынған нәтижелерді кестеге енгізу және қорытынды жасауға.
Көрсеткіштер
|
Тыныштықта
|
Физикалық жүктемеден соң
|
Систолалық қысым (максималды)
Диастолалық қысым (минималды)
Пульстік қысым
Пульс жиілігі
Систолалық көлем
Минуттық көлем
|
|
|
Қорытындыда: Ересек адамда АҚ мен пульс жиілігінің қалыпты шамаларын атап өтіп, физикалық жүктемеден кейін АҚ мен пульс жиілігінің өзгеру механизмін түсіндіріңіз.
|