Ф со пгу 18. 2/07 Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Әдістемелік нұсқау

Нысан

Ф СО ПГУ 7.18.2/07

«Халық ауыз әдебиеті» пәні бойынша 050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығы студенттеріне арналған пәнді оқыту бойынша

Павлодар 2009

Пәнді оқыту бойынша

әдістемелік нұсқаудың

бекіту парағы Нысан

Ф СО ПГУ 7.18.2/11
БЕКІТЕМІН

ФЖиӨ факультетінің деканы
_________ Ж.Т.Сарбалаев

« ___» ___________2009 жыл

Құрастырушы: аға оқытушы Н.Қ.Жүсіпов

Қазақ филологиясы кафедрасы

мамандығының студенттері үшін

Пәнді оқыту бойынша әдістемелік нұсқау «___»_________ 2009 жылы бекіген жұмыс бағдарламасы негізінде дайындалды

Қазақ филологиясы кафедрасының « » 2009 ж. мәжілісінде ұсынылды. Хаттама №

Кафедра меңгерушісі: ___________Жүсіпов Н.Қ. «___» ________ 2009 ж.

Филология, журналистика және өнер факультетінің 2009 жылғы «___»_______ әдістемелік кеңесінде мақұлданды. Хаттама №

Фольклор және фольклортану ғылымы туралы түсінік.

Фольклортану – халықтың ауызша сөз өнерін зерттейтін классикалық ғылым саласы. Фольклортану ғылымының басты объектісі мен негізгі міндеті халық шығармашылығын зерттеу екендігі. Фольклордың қалыптасу, даму тарихы жөніндегі ой-пікірлер. Халық өнерінің түрлері және олардың ішінде фольклордың алатын орны. Фольклортанудың әдебиеттану, тіл, этнография, тарих, археология, философия, мәдениеттану, психология т.б. ғылым салаларымен байланысы.

Фольклордың көп қырлы бітімі мен синкреттілігі. Халықтық сипаты. Ауыз әдебиетінің табиғаты мен қоғамдық маңызын танудағы атақты ғалымдар мен ойшылдар пікірі.

Ауызша сөз өнерінің типтік табиғаты. Оған тән ерекшеліктер мен белгілер. Ауызша туындылардағы сөздің жетекші қызметі мен өрісі.

Фольклордың көркемдік жүйесі, жанрлары, поэтикалық тәсілдері мен құралдары. Ауыз әдебиетінде шындықты бейнелеудің өзгешелігі, көпқабаттылығы (Полистадиялығы).

Фольклор мен жазба әдебиет. Ауызша сөз өнерінің табиғаты, шығарманың туу, таралу және сақталу ерекшеліктері, мезгілі мен мекені. Ауызша айтудың дәстүрлігі мен формулалығы, стильдік кестесі. Шындықты бейнелеудің көркемдік әдістері.

Ауыз әдебиетінің ұжымдық шығармашылықтың жемісі екендігі. Оның шығу, айтылу, даму процесіндегі коллективтіліктің көрінісі және түрлері. Жеке шығарманың коллективтілік аясындағы сипаты. Дәстүрлілік пен коллективтілік.

Ауыз әдебиетінің әлеуметтік маңызы. Халықтық және жалпы адамзаттық заңдылықтары. Идеялық, тәрбиелік, эстетикалық, танымдық қызметтері. Фольклордың халық өмірінің барлық саласын сол халықтың рухани түсініктеріне, ұлттық ерекшеліктеріне қарай бейнелейтіндігі.

Қолданылатын єдебиеттер

Негізгі:

1. 
   Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
   
2. 
   Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
   
3. 
   Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
   
4. 
   Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
   
5. 
   Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
   
6. 
   Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
   
7. 
   Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
   
8. 
   Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
   
9. 
   Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
   
10. 
    Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
    

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Фольклордың тегі мен жанрына қарай жіктелуі, тарихи зерттеу принциптері.

Әлемдік фольклортану ғылымындағы теориялық бағыттар мен мектептер (мифологиялық, антропологиялық, этнографиялық мектеп, көшпелі сюжет, ауысып алу теориялары, салыстырмалы-тарихи, құрылымдық – типологиялық, жүйелі талдау, кешенді – тұтастық зерттеу әдістері т.б.) Оның қазақ фольклортану ғылымына әсері. Теориялық, методологиялық ортақтастықтар. Фольклордың функциясына қарай жіктелуі. Тегіне қарай бөліну принциптері. Жанрлық түрлердің бөліну жолдары. Фольклор мәтіндерінің салтқа қатысты не қатыссыз болып келуі, қара сөзбен немесе өлең түрінде айтылуы, әуенмен не әуенсіз, жеке адам немесе көпшілік орындайтын үлгіде көрініс беруі.

Жанрлардың дамуындағы ортақ процестер. Олардағы эпикалық, лирикалық және драмалық белгілердің орын алуы. Ауыз әдебиетінің өмірлік негіздері. Идеализация мен ұлғайту. Қиялдың қызметі. Сатира, юмор, мысқыл. Көркемдік бейнелеу құралдарының (эпитет, теңеу, метафора, символ, т.б.) атқаратын қызметі. Фольклордағы сюжет пен мотив. Қайталаулар мен оның түрлері. Тұлғалардың жасалу жолдары.

Тарихи поэтика. Фольклорлық шығармалардағы көркем формалардың даму, өзгеру ерекшеліктері. Жанрлардың тарихи, әлеуметтік-экономикалықпроцестермен сабақтастығы, белгілі-бір дәуірге қатыстылығы (тарихи оқиға, тарихи адамдар, белгілі жер-су, елді мекендердің атаулары, мәдени – материалдық заттар, жазба ескерткіштер мен тарихи деректердің куәландыруы). Жанрдың барлық құрамдас бөліктерінің түрлі дәрежеде тарихи өзгеру үстінде болатындығы. Фольклорды зерттеудегі тарихилық принципі. Фольклордың пайда болуы туралы пікірлер.

Қолданылатын єдебиеттер

Негізгі:

11. 
    Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
    
12. 
    Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
    
13. 
    Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
    
14. 
    Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
    
15. 
    Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
    
16. 
    Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
    
17. 
    Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
    
18. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
    
19. 
    Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
    
20. 
    Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
    

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Қазақ фольклорының қалыптасу және даму кезеңдері.

Рулық қоғамдағы фольклордың тууы мен қалыптасуы. Еңбек-кәсіптің ролі. Жаратылыс туралы ұғымдар мен тұрмыс-тіршілік тәжірибесінің орнығуы. Ескі наным-сенімдер мен түсініктер: анимизм, онтропоморфизм, тотемизм, фетишизм,, магия, т.б. Мифтік сана мен мифтер. Шаманизм. Бақсылар қызметі. Қазақ фольклорының көне жанрлары: мифтер, аңшылық, төрт түлік туралы әңгімелер мен жырлар, маусымдық салт өлеңдері, бақсы сарыны, арбау, бәдік, алғыс, қарғыс, түрлі рәсімге байланысты өлеңдер, ертегілер, көне эпостар. Феодализм дәуіріндегі фольклор. Түркі қағанаты, орта ғасыр, қазақ хандығы, кезіндегі ауыз әдебиетінің дамуы. Ислам дінінің әсері. Түркі жазба ескерткіштері.

Қазіргі дәуір фольклоры. Фольклордағы өзгерістер., көне жанрлардың тағдыры. Кеңес дәуіріндегі пайда болған ауыз әдебиетінің үлгілері және оның мазмұны. Буржуазиялық және пролетарлық мәдениет ұғымы. Ауыз әдебиетінің кеңестік идеологияға бейімдеудің себеп-салдары мен зардаптары. Төңкерістік дүниетаныммен туған өлеңдер.

Тәуелсіздік кезеңіндегі фольклордың жай-күйі. Дәстүрлілік пен даралық. Айтыстың дамуы. Мақал-мәтелдердің өркендеуі. Фольклор мен көркемөнердің байланысы. Қазіргі халық ақындарының шығармашылығы. Жыршылық – жыраулық дәстүрдің қайта жандануы. Балалар фольклорының даму ерекшеліктері.

Қолданылатын єдебиеттер

Негізгі:

21. 
    Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
    
22. 
    Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
    
23. 
    Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
    
24. 
    Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
    
25. 
    Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
    
26. 
    Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
    
27. 
    Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
    
28. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
    
29. 
    Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
    
30. 
    Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
    

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Тұрмыс-салт жырлары.

Халық өлеңдерінің зерттелу тарихы мен классификациясы. Ш.Уәлиханов, В.Радлов, М.Әуезов жіктеулері. Тұрмыс-салт жырларын қазіргі зерттеудің жайы мен классификациялаудың проблемалары. Жанрдың жалпы сипаттамасы мен анықтамасы. Тұрмыс-салт жырларының отбасы, шаруашылық, еңбек процестеріндегі түрлі салт, ырым, әдет-ғұрып, наным-сенімдермен байланысы.

Еңбек-кәсіппен байланысты туған өлең-жырлардың жанрлық түрлері. Төрт түлік жырлары. Көшпелі шаруашылықтың бейнеленуі.

Аңшылық жырлары. Маусымдық салт жырлары. Наурыз туралы өлеңдер. Егіншілік кәсіппен байланысты өлең-жырлардың ерекшеліктері.

Отбасы салтына байланысты өлең түрлері. Сыңсу, жұбаиу, той бастар, жар-жар, беташар, той тарқар. Өлген кісіге байланысты айтылатын естірту, көңіл айту, жоқтау өлеңдерінің салтпен байланысы.

31. 
    Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
    
32. 
    Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
    
33. 
    Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
    
34. 
    Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
    
35. 
    Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
    
36. 
    Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
    
37. 
    Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
    
38. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
    
39. 
    Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
    
40. 
    Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
    

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Лирикалық өлеңдер.

Халық лирикасының жанрлық ерекшеліктері. Классификациялану мәселелері. Тұрмыс-салт жырларымен ұқсастығы және айырмашылығы. Лирикалық өлеңдердің алуан тақырыпта болуы. Қара өлең мен, тарихи өлеңдер. Идеялық-көркемдік ерекшеліктері. Бейнелеу жүйесі. Композициясы. Поэтикалық тәсілдері мен құралдары. Тарихи өлеңдердің тарихи жырлардан өзгешелігі. Лирикалық өлеңдердегі қазақ халқының эстетикалық дүниетанымы.

Қолданылатын єдебиеттер

Негізгі:

41. 
    Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
    
42. 
    Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
    
43. 
    Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
    
44. 
    Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
    
45. 
    Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
    
46. 
    Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
    
47. 
    Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
    
48. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
    
49. 
    Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
    
50. 
    Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
    

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Мақал-мәтелдер. Жұмбақтар.

Мақал-мәтелдердің жанрлық белгілері мен классификациялаудың принциптері.Тақырыптық, логикалық-семантикалық жіктеулер туралы түсінік. Мақал-мәтелдердің жиналуы мен зерттелуі және тура және ауыспалы жалпы және жалқы мағыналары. Қүрылыс, ұйқас, ырғақ ерекшеліктері. Мәтелдің мақалдан айырмашылығы. Қанатты сөздердің, афоризмдердің, фразеологиялық тіркестердің мақал-мәтелдермен арақатынасы.

Қазақ жұмбақтарының жиналу, зерттелу тарихы. Жанрлық белгілері мен жасалу жолдары Жұмбақтардың шығуына табудың әсері. Жаңылтпаш, өтірік өлеңдердің өзіндік ерекшеліктері. Жұмбақтардың айтылу формасы мен көркемдік тәсілдері.

51. 
    Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
    
52. 
    Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
    
53. 
    Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
    
54. 
    Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
    
55. 
    Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
    
56. 
    Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
    
57. 
    Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
    
58. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
    
59. 
    Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
    
60. 
    Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
    

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Шешендік сөздер.

Қызметі мен қоғамдық мәні. Жанрлық өзгешеліктері. Шешендік сөздердің жиналу, зерттелу тарихы. Жанрлық түрлері: шешендік арнау, шешендік толғау, шешендік дау. Шешендік сөздердің көркемдік сипаты., ырғақты қара сөз бен өлең формасының аралас келуі. Шешендік сөздердің аңыздармен, мақал-мәтелдермен байланысы. Майқы би, Қазыбек би, Әйтеке би, Сырым т.б. туралы шешендік сөздердің авторын анықтау принциптері. Эстетикалық, тәрбиелік маңызы.

Қолданылатын єдебиеттер

Негізгі:

61. 
    Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
    
62. 
    Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
    
63. 
    Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
    
64. 
    Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
    
65. 
    Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
    
66. 
    Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
    
67. 
    Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
    
68. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
    
69. 
    Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
    
70. 
    Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
    

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Ертегілер.

Халық прозасы туралы түсінік. Оның ертегілер және ертегілерден тыс көптеген түрлерінің бар екендігі. Айырмашылығы мен ұқсастықтары. Ертегілердің өзіндік ерекшеліктері. Жиналуы мен зерттелуі. Ертегілердің халықтық сипаты., ондағы қиялдың шығу негіздері, шындыққа қатысы. Қазақ ертегілерінің жанрлық түрлері.

Хайуанаттар жайлы ертегілердің пайда болу жолдары. Ондағы миф пен тотемизмнің көрінісі. Астарлау (иносказание) мен кейіптеудің атқаратын қызметі. Әлеуметтік, халықтық сипаттары.

Қиял-ғажайып ертегілердің жанрлық ерекшеліктері. Олардың сюжетіндегі қиял мен мифтің сабақтастығы. Сюжеттердің халықаралық сипаты. Оларды ғылымда жүйелеу мен классификациялау. Қиял-ғажайып ертегілердің көркемдік-эстетикалық бітімі, композициясы, оқиғаларының бірсызықты дамуы, кездейсоқтығы, баяндау тәсіліндегі стильдік формулалар. Батырлық ертегілер. Новеллалық ертегілер. Сатиралық ертегілер.

Қолданылатын єдебиеттер

Негізгі:

71. 
    Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
    
72. 
    Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
    
73. 
    Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
    
74. 
    Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
    
75. 
    Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
    
76. 
    Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
    
77. 
    Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
    
78. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
    
79. 
    Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
    
80. 
    Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
    

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Ертегіден тыс жанрлар.

Миф. Мифологияны зерттеудегі натуралистік, антропологиялық, әлеуметтік, структуралы-антропологиялық мектептердің табыстары. Мифтің жанрлық ерекшеліктері. Мифтік дәуір. Алғашқы бабалар, демиург, мәдени қаһарман туралы түсінік. Этиологиялық генеологиялық және аспан денелері (космогониялық) туралы түсінік. Қазақ мифтерінің архаикалық сипаты. Миф – көркемдік ойлаудың бастау кезі.

Аңыз-әңгімелер. Жанрлық сипаты. Анықтамасы. Тарихи, мекендік және күй аңыздары. Әпсана/ легенда/. Жанрдың анықтамасы. Әпсананың түрлері. Аңыз-әңгімеден айырмашылығы. Ертегісімек /Былички/. Ескі наным-сенім, халық демонологиясының көрінісі. Тақырыбы мен баяндау тәсілдері.

81. 
    Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
    
82. 
    Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
    
83. 
    Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
    
84. 
    Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
    
85. 
    Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
    
86. 
    Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
    
87. 
    Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
    
88. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
    
89. 
    Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
    
90. 
    Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
    

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Эпостық жырлар.

Көне эпос. Анықтамасы мен негізгі белгілері. Сюжеттік құрамы мен тақырыбы. Қаһармандық үйлену, ғажайып туу, өліп тірілу мотивтері. Миф, аңыз ертегілермен байланысы.

Батырлар жыры. Жанрлық белгілері. Жиналу, жариялану, зерттелу тарихы. Шығу мезгілдері туралы. Батырлар жырының идеялық нысанасы, тақырыбы, халықтық сипаты. Түркі қағанаты, оғыз-қыпшақ, ноғайлар дәуірлері мен жоңғар шапқыншылығы кезіндегі оқиғалардың бейнеленуі. Историзм мәселесі. Батырлар жырындағы варианттары мен версиялары. Батырлық жырлардағы халықтың саяси-әлеуметтік жағдайының, жер-су, елді мекен, табиғат тұрмыс-тіршілік, рухани тұрмысының сәулеленуі.

Лиро-эпос. Жанрлық сипаты, жиналуы мен зерттелуі. Сюжеті мен тақырыбы. Трагедия, оның болу себептері. Образдар жасау ерекшеліктері. Идеализациялау мен даралау. Тарихи жырлар. Діни дастандар. Жанрлық ерекшеліктері. Тарихи негіздері. Батырлық жыр өрнектерінің молдығы.

Қолданылатын єдебиеттер

Негізгі:

91. 
    Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
    
92. 
    Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
    
93. 
    Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
    
94. 
    Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
    
95. 
    Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
    
96. 
    Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
    
97. 
    Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
    
98. 
    Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
    
99. 
    Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
    
100. 
     Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
     

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Айтыс.

Айтыстың айрықша дамыған түрі – ақындар айтысы. Атақты ақындар айтысының даралық сипаты, әдебиетке ұласуы. Айтыста саяси-әлеуметтік мәселелерінің көтерілуі, теңсіздіктің, әділетсіздіктің, қоғамдық кемшіліктердің сыналуы. Айтыстың тамашалық сипаты. Ақындық шеберлік пен тапқырлық. Тәуелсіздік кезеңіндегі айтыстар. Өркендеу себептері.

Айтыстың көркемдік ерекшеліктері.

Қолданылатын єдебиеттер

Негізгі:

101. 
     Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
     
102. 
     Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
     
103. 
     Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
     
104. 
     Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
     
105. 
     Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
     
106. 
     Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
     
107. 
     Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
     
108. 
     Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
     
109. 
     Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
     
110. 
     Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
     

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Балалар фольклоры.

Балалар фольклорының өзіндік ерекшеліктері. Идеялық-көркемдік табиғаты, атқаратын қызметі. Жанрлары мен жанрлық түрлері. Халық педагогикасымен байланысы. Бөбектерге арналған өлеңдер.: бесік жыры, сәбилік салт жырлары, уату өлеңдері. Айтылатын мезгілі мен себебі, тақырыбы мен стильдік өрнегі. Балалардың өздері орындайтын өлең-жырлар. Арнау, тілек өлеңдер, сұрамақ, өтірік өлеңдер, тақпақтар. Ойын өлеңдері: санамақ, қаламақ. Олардың атқаратын қызметі мен құрылысы.. Түрлі ойындардың арасында айтылатын өлең жырлар.

Жұмбақ, жаңылтпаш, төрт түлік, өтірік өлеңдері мен ертегі, аңыз әңгімелер жанрларының балалар мен үлкендер фольклорына ортақтығы.

Балалар фольклорының поэтикасы. Жинақылық (лаконичность), қарапайымдылық, ойнақылық. Көркемдік бейнелеу құралдары мен тәсілдері.

Қолданылатын єдебиеттер

Негізгі:

111. 
     Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
     
112. 
     Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
     
113. 
     Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
     
114. 
     Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
     
115. 
     Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
     
116. 
     Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
     
117. 
     Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
     
118. 
     Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
     
119. 
     Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
     
120. 
     Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
     

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Фольклор мен әдебиет.

Фольклор мен әдебиеттің бір-бірімен тектес, туыстастығы. Фольклордың әдебиетке, әдебиеттің фольклорға әсері. Өзара байланыс әдеби-фольклорлық процестердің түрлі сипатта болатындығы (халықтығы, идеясы, тақырыбы, жанры, сюжеті, мотиві, көркемдік бейнелеу құралдары мен тәсілдері, образ жүйесі, құрылысы, т.б. бойынша). Түркі халықтарына ортақ ежелгі әдебиеттегі фольклордың рөлі. Мифтер, аңыз әңгімелер, халық өлеңдері, мақал-мәтелдердің түркі жазба ескерткіштерінен алатын орны. Олардың қолданылу себептері. ХҮ-ХҮІ ғасырлардағы жыраулық поэзия мен фольклордың байланысы. Жыраулар поэзиясының әдебиеттік және фольклорлық сипаттары. Стильдегіформулалық өзгешеліктер. Жыраулар поэзиясында елдің азаттық, бірлік, ерлік үшін күрестің асқақ бейнеленуі.

ХҮІІІ-ХІХ ғасырлардағы әдебиет пен фольклор. Ақындық өнердің өркендеуі. Лирикалық өлеңдердің қанат жаюы. Терме, толғау, арнау өлеңдеріндегі даралық және ұжымдық белгілер. Әдебиет пен фольклордағы дидактикалық мотивтер, варианттылықтар.

ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетінің фольклормен байланысы. Роман жанрының қалыптасуындағы халық прозасының дәстүрі. Фольклоршылық күллі әлем әдебиетін көркейту жолындағы тенденцияларының біріне айналуы.

Қолданылатын єдебиеттер

Негізгі:

121. 
     Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
     
122. 
     Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
     
123. 
     Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
     
124. 
     Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
     
125. 
     Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
     
126. 
     Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
     
127. 
     Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
     
128. 
     Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
     
129. 
     Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
     
130. 
     Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
     

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Қазақ фольклоры түркі халықтарының ауыз әдебиеті құрамында.

Тарихи – типологиялық зерттеу әдісі. Түркі халықтарының фольклорында ұқсастықтарының болу себептері. Ұқсастықтардың ауыз әдебиетінің даму ерекшеліктерінде, сюжетінде, жанрында, қаһармандар жүйесінде, поэтикасында кездесуі. Қыпшақ, оғыз, қарлұқ тілдер тобындағы халықтардың фольклоры. Шығу түбірі, тарихи дамуы, тілдік жақындығы, тұрмыс-тіршіліктің ұқсастығы, мәдени байланыстар, саяси-әлеуметтік қатынастар, т.б. тарихи процестердің фольклорға тигізетін әсері.

Түркі халықтары фольклорының жиналу, зерттелу тарихы. Ш.Уәлиханов, В.Радлов, Г.Потанин, Ә.Диваев, М.Көпеев, В.Жирмунский еңбектері. Тюркология және фольклор. Жалпы фольклорлық поцестер. Зерттеу саласындағы міндеттер: көптомдық жинақтар (свод) әзірлеу, жүйелеу, жан-жақты типологиялық зерттеулер жүргізу.

131. 
     Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
     
132. 
     Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
     
133. 
     Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
     
134. 
     Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
     
135. 
     Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
     
136. 
     Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
     
137. 
     Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
     
138. 
     Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
     
139. 
     Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
     
140. 
     Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
     

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.

14. Төреқұлов Н. Қазақ совет халық поэзиясының жанрлық ерекшеліктері. – А., 1979.

15. Уахатов Б. Қазақтың тұрмыс-салт жырларының типологиясы. –А., 1983.

Қазақ фольклорының зерттелу тарихы.

Көне дәуірдегі түркі жазба ескерткіштерінде кездесетін ауыз әдебиетінің нұсқалары, оларды пайдалану сипаты. Мақал-мәтелдердің, шешендік сөздердің, мысал әңгімелердің, тұрмыс-салт жырларының орта ғасырлық сөздіктер мен антологияларға, дастандарға, шежірелерге ену себептері.

ХІХ ғасырдың бірінші жартысында қазақ фольклорының этнографиялық бағытта зерттелуі. Жинау, жариялау жұмыстары. Халықтың әдет-ғұрып, тұрмыс-тіршілігін жете білу үшін фольклорлық материалдарға арқа сүйеу.

Ш.Уәлихановтың қазақ фольклорына жинау және зерттелуі. Жинау, жариялау, жұмыстары. Халықтың әдет-ғұрып, тұрмыс-тіршілігін жете білу үшін фольклорлық материалдарға арқа сүйеу.

В.В.Радловтың, Г.Потаниннің, А.Васильевтің т.б. зерттеушілердің қазақ фольклортану ғылымының дамуына қосқан үлестері. Батыс Европа мен Ресейдегі мифологиялық мектеп, оның қазақ фольклорын зерттеулерге қатысы.

Бұл кезеңдегі фольклортану еңбектерінде ауыз әдебиеті еңбектерінің нақтылы зерттелуі. Фольклордың сөз өнерімен ғана емес, халықтың дүниетанымен, әдет-ғұрыптарымен, салт-санасымен, наным-сенімімен тығыз байланысты құбылыс екенінің, мұндағы көркемдік тәсілдің, типтендіруі принциптерінің жазба әдебиеттен өзгешелігінің ескерілуі. Фольклор сарындарының жазба әдебиетті байыту жолдарының тексерілуі. Ауыз әдебиеті дәстүрлерінің (жыршылық, термешілік өнер, ақындар айтысы, т.б.) қайта жандануы.

Қолданылатын єдебиеттер

Негізгі:

141. 
     Әуезов М. Әдебиет тарихы. –А: 1991
     
142. 
     Байтұрсынов.А. Ақ жол. –А: 1991
     
143. 
     Веселовский А.Н. Историческая поэтика.-М., 1940
     
144. 
     Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. – А: 1974.
     
145. 
     Садырбаев С. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. –А 1977.
     
146. 
     Садырбаев С. Фольклор және эстетика. –А. 1976.
     
147. 
     Сейфуллин С. Қазақ әдебиеті // Шығармалар. 6-том. А. 1964.
     
148. 
     Қазақ әдебиетінің тарихы. 1-том. –А. 1960, 1964.
     
149. 
     Қазақ фольклористикасының тарихы. –А. 1988.
     
150. 
     Қазақ фольклорының тарихилығы. –А. 1993.
     

11. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр, аңыздар. –А., 1985.

12. Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. –А. 1985.

13. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. –А., 1987.