Факторы распространения вирусных болезней картофеля

Таблица 1 – Химический состав и энергетическая ценность мякоти, (± S)

Данные химического анализа средних проб мякоти туш свидетельствовали о физиологической зрелости мяса бычков всех групп (отношение жира к влаге равно 16,5; 17,0; 17,1 и 16,4 соответственно по группам).

Мясо бычков всех подопытных групп характеризовалось хорошим качеством и имело благоприятное отношение жира и белка, отвечающее современному спросу потребителя на говядину. Так, соотношение белка и жира в мякоти туш составляло: у бычков I группы 1:0,58, во II группе – 1:0,59, в III группе – 1:0,59 и в IV группе – 1:0,57.

Таким образом, замена в рационе части пшеницы и ячменя на экструдированную рожь оказывает положительное влияние на химический состав и энергетическую ценность мяса бычков чёрно-пёстрой породы. Наилучшие показатели качества мяса получены у бычков III группы, получавших оптимальное количество (30 %) экструдированного зерна ржи.

Пищевая ценность и безопасность тесно взаимосвязаны, так как напрямую зависят от химического состава мяса. Безопасность гарантируется установлением и соблюдением регламентируемого уровня содержания (т.е. отсутствия или ограничения допустимой концентрации) загрязнителей химической природы, а также природных токсических веществ, представляющих опасность для здоровья. Несоответствие качественных характеристик предельно допустимым нормам по любому показателю исключает возможность использования в пищу данного продукта [5].

В результате проведенного химического анализа мясопродуктов на содержание тяжелых металлов не выявлено сверхдопустимой концентрации солей тяжелых металлов (таблица 2).

Полученные результаты позволяют утверждать, что при выращивании молодняка на собственных кормах в условиях Северного Казахстана можно получать высококачественную экологически чистую говядину [2].

Полноценные белки в говядине составляют 85 % всех белков мяса. В состав мяса входят также и неполноценные белки – коллаген и эластин. Коллаген – неполноценный пищевой белок, однако его присутствие придает мясу сочность и приятный вкус. Эластин организмом не усваивается.

Исходя из вышесказанного, качество мяса имеет первостепенное значение, поэтому, кроме общего содержания белка в мясе, следует знать количество полноценных и неполноценных белков. При оценке качества белков мяса определенное значение имеет степень сбалансированности их аминокислотного состава.

Анализ показал, что содержание общего количества аминокислот в группах подопытных бычков-кастратов различается незначительно. Аминокислотный индекс (отношение незаменимых аминокислот к заменимым) был практически одинаковым и составлял 1,60; 1,59; 1,59 и 1,59 соответственно по группам. Лучшим по БКП оказалось мясо животных III (7,11) и IV (7,07) группы. В контрольной группе этот показатель был несколько ниже и составил 6,82. В целом следует отметить, что по своей биологической полноценности мясо бычков всех групп соответствовало нормативным требованиям [2].

Принято считать, что чем выше белково-качественный показатель (БКП), тем выше биологическая ценность мяса. На основе аминокислотного состава длиннейшей мышцы спины была определена доля (score) каждой аминокислоты путем сравнения процентного содержания незаменимых кислот в исследуемом белке с их содержанием в «идеальном» белке (белок куриного, гусиного яйца, женского молока) или аминокислотной смеси, принимаемой за стандарт [1].

В наших исследованиях за 100 % было принято содержание аминокислот в «идеальном» белке, предложенном ФАО (продовольственная и сельскохозяйственная организация ООН) и ВОЗ (Всемирная организация здравоохранения) в качестве стандарта. Индексом биологической ценности белков может служить аминокислотный скор. Аминокислоты, имеющие скор менее 100 %, являются лимитирующими, а аминокислота с наименьшей долей считается главной лимитирующей аминокислотой: она ограничивает использование всех аминокислот исследуемого белка. В тоже время, избыток той или иной незаменимой аминокислоты также может привести к аминокислотному дисбалансу [6].

При изучении биологической ценности белков мяса нами установлено, что белок мяса бычков контрольной и опытных групп отличается незначительно (таблица 3).

В то же время белок мяса бычков III группы больше приближается к эталону, предложенному ФАО/ВОЗ. Его биологическую ценность лимитируют лизин и треонин, имеющие самую низкую долю – 96 и 97 % в Ш группе и 94 и 95 % – в контрольной группе.

Самой высокой долей в белке животных Ш группы – 198 и 192 % – характеризуются фенилаланин + тирозин 198 % и валин – 192 %, в белке сверстников контрольной группы – фенилаланин + тирозин – 196 и валин – 192 %. При этом общее содержание незаменимых аминокислот в мясе бычков Ш группы больше, в сравнении с животными контрольной группы на 0,77 %.

Таким образом, по содержанию белка в мясе отмечено превосходство бычков-кастратов III группы над аналогами контрольной группы на 0,9 %. По содержанию жира в мясе превосходство бычков III группы над сверстниками контрольной составило 2,3%. Высокое содержание жира в мясе кастратов всех групп оказало определенное влияние на энергетическую ценность 1кг мякоти и всей туши в целом.

Большую энергетическую ценность имела мякоть туш кастратов III группы в сравнении с контрольными животными на 183,41 МДж или на 12,5 %. Данные химического анализа средних проб туш свидетельствуют о физиологической зрелости мяса бычков всех групп (отношение жира к влаге составило 16,5; 17,0; 17,1 и 16,4 соответственно по группам).

Мясо молодняка всех подопытных групп характеризовалось хорошим качеством и имело благоприятное соотношение жира и белка. Соотношение белка и жира в мякоти туш составляло у бычков I группы – 1:0,58; во II группе – 1:0,59; в III группе – 1:0,59 и в IVгруппе – 1:0,57, что отвечает современным требованиям потребителя.

Изучение биологической ценности белков мяса показало, что белок мяса бычков III группы больше приближается к эталону, предложенному ФАО/ВОЗ. Общее содержание незаменимых аминокислот в мясе бычков-кастратов Ш группы больше в сравнении с контрольными сверстниками на 0,6 %. При проведении химического анализа мясопродуктов на содержание солей тяжелых металлов установлено, что их содержание не превышает предельно допустимых уровней [2].


ЛИТЕРАТУРА

1. 
   Арзуманян, Р. А., Животноводство [Текст] / Р. А. Арзуманян. – М.: ВО Агропромиздат, 1991. – 316 с.
   

2. 
   Гайдай, И. И. Рост, развитие и мясная продуктивность кастратов черно-пестрой породы при использовании экструдированного корма. Автореф … дис. канд. с.-х. наук: 06.02.04. [Текст] / И. И. Гайдай. – г. Троицк. – 2007. – 19 с.
   

3. 
   Лебедев, П. Т. Методы исследования кормов, органов и тканей животных [Текст] / П. Т. Лебедев, А. Т. Усович. – М. : Россельхозиздат. – 1976. – 476 с.
   

4. 
   Камышников, В. С. Справочник по клинико-биохимической лабораторной диагностике в 2 т. / В.С. Камышников // Т. 1. – М. : Интерпрессервис. – 2003. – 424 с.
   

5. 
   Гигиенические требования к безопасности и пищевой ценности пищевых продуктов. Санитарные правила и нормы от 11 июня 2003 года – №4. – 01.071.03. Утвержд. прик. Министерства здравоохранения Республики Казахстан от 11 июля 2003 г. – № 447.
   

6. 
   Химический состав пищевых продуктов: Справочные таблицы содержания аминокислот, жирных кислот, витаминов, макро- и микроэлементов, органических кислот и углеводов. / И. М. Скурихин [и др.] / под ред. М. Н. Волгарева – 2-е изд., перераб. и доп. – М. : Агропромиздат. – 1987. – 300 с.
   

ӘОЖ: 636.082.265:636.2

Тәжірибе үшін жаңа туылған жас малдардан I – қазақ ақбас, II – симментал х қазақ ақбас, III – лимузин х қазақ ақбас, IV – әулиекөл х қазақ ақбас бұқашықтарының 4 тобы құрылды. Етті ірі қара шаруашылығын жүргізудің тиімділігін анықтайтын негізгі факторлардың бірі және малдың өсуі мен оның тірі кезіндегі еттілік өнімділігінің деңгейін сипаттайтын маңызды көрсеткіш генетикалық жағынан негізделген тірілей салмақ.

Малдар генетикалық әлеуеті бойынша ерекшеленіп, сыртқы ортаның бірдей жағдайында екі түрлі өсу энергиясын көрсетті, сондықтан тірілей салмақтары да түрліше болды. Будандастыру өнімділік қасиеттерді жоғарылатудың жаңа мүмкіндіктерін қалыптастырады. Бұл мүмкіндіктердің будандастыру барысында бастапқы тұқымдарды дұрыс таңдауға байланысы елеулі түрде екенін ескерген жөн.

Біздің тәжірибемізде будандастыруда етті симментал, лимузин және әулиекөл сияқты бойшаң тұқымның бұқаларын пайдалану етті малдың өнімділік қасиеттерін жоғарылатудың жаңа мүмкіндіктерін қалыптастырады. Бұл кезде жаңадан туылған жас малдың тірілей салмақтары бойынша топаралық айырмашылықтары да анықталды (1 кесте).

Будан бұқашықтар тірілей салмақтарының жоғарылығымен сипатталды. Олардың таза тұқымды құрдастарынан зерттелетін белгілері бойынша артықшылығы 2,0-5,1 кг-ды құрады (8,0-20,5 %, Р > 0,99). Будан бұзаулардың тірілей салмақтарының жоғарылығына қарамастан туған кезде ауыр бұзаулау байқалмады.

3 айдан 8 айға дейін жазғы жайылым кезінде будан бұқашықтар, әсіресе симментал будандары ең жоғары өсу энергиясымен ерекшеленді. Енесінен айырар кезде тірілей салмақтары қазақ ақбас тұқымының құрдастарымен салыстырғанда 15,7 кг-ға немесе 7,4 %-ға асып түсіп, 228,1 кг-ды құрады. Осы жастағы I және III, I және IV топтар арасындағы айырмашылық сәйкесінше 9,4 және 12,2 кг немесе 4,4 и 5,7 % болды (Р > 0,95).

Бұзауларды енелерінен айырғаннан кейінгі азықтандыру және күтіп-бағу жағдайларының күрт өзгеруіне байланысты жас малдарда өсу қарқындылығының айырмашылығы байқалды. орай

Егер I, II топ бұқашықтарында 8-ден 12 айлық жасқа дейінгі аралықта тірілей салмақтарының орташа тәуліктік өсімі артқан болса, лимузин х қазақ ақбас және әулиекөл х қазақ ақбас тұқымдарынан алынған будан құрдастарында керісінше төмендеу байқалды.

Біздің пікіріміз бойынша, байқалған құбылыс малдардың жаңа үйлесімділіктерінің жаңа бағып-күту жағдайына бейімделу кезеңі температураның күрт төмендеуімен (+11,5 бастап - 20,5 °С дейін), жаңбыр және жабысқақ қар түріндегі жауын-шашынмен сипатталатын күз-қыс айлармен тұспа-тұс келуінің салдары. Бұл уақытта малдарды бағып-күту орындарының санитарлық жағдайы нашарлады.

Қазақ ақбас тұқымының малдарымен қатар, олардың симменталдық будандарының қолайсыз ауа-райы жағдайына біршама тұрақты болуын отандық тұқым малдарының және олардың жоғарыда аталған тұқымдардан алынған будандарының биологиялық ерекшелігімен түсіндіруге болады.

Түрлі топтардың тәжірибеге алынған жас малдар ағзасының өзгеріп отыратын қоршаған орта жағдайына түрлі реакциясының әсерінен тірілей салмақ бойынша абсолютті және салыстырмалы көрсеткіштерінің тұқымаралық айырмашылықтары жасына қарай артты.

Өсудің барлық кезеңінде бірінші ұрпақ будандарының тірілей салмақ көрсеткіштері таза тұқымды құрдастарымен салыстырғанда жоғары болды. Егер, симментал, лимузин және әулиекөл будандары 12 айлық жаста тірілей салмақтары бойынша таза тұқымды қазақ ақбас бұқашықтарынан сәйкесінше 17,7; 5,0 және 8,9 кг-ға (5,7 %; 1,6 және 2,9 %) артса, өсіру соңында бұл артықшылық 40,2; 12,9 және 23,7 кг-ды құрады (8,8; 2,8 және 5,2 %).

Барлық жастық кезеңде таза тұқымды қазақ ақбас және лимузин будандары арасындағы тірілей салмақ бойынша айырмашылық айтарлықтай болған жоқ. Зерттелетін барлық өсу кезеңінде аталған көрсеткіш бойынша басымдылық симментал будандары жағында болды. Әулиекөл будандары тірілей салмақтары бойынша барлық жастық кезеңде II топтағы аналогтарына жақындап, аралық орынды иеленді.

Тірілей салмақтың орташа тәуліктік өсімі малдардың өсу қарқындылығы барысындағы маңызды көрсеткіш екені мәлім. Малдарды жас кезінде денесінің үлкен тірілей салмағымен алу өсу энергиясы жоғары болғанда ғана мүмкін (2 кесте).