Ғылыми журнал үш айда бір рет шығатын ғылыми журнал
ҒТАМР 03.20.00 DOI 10.51943/1814-6961_2022_1_160
жүктеу/скачать 4.7 Mb. Pdf көрінісі
|
| ҒТАМР 03.20.00 DOI 10.51943/1814-6961_2022_1_160
М. ШОҚАЙ - МҰСЫЛМАН ЭМИГРАНТТАРЫНЫҢ КӨШБАСШЫСЫ Ә.Қ. Бәкір¹*, С.Т. Тайман 1 1 Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университеті. Қазақстан, Қызылорда *Автор-корреспондент E-mail: abdizhalel_bakir@mail.ru (Бәкір), st-1968@mail.ru (Тайман) Түйіндеме. Түркістанұлт-азаттық қозғалысының жетекшісі Мұстафа Шоқай өмірінің соңғы 20-жылдан астамын Еуропаның ортасында, Францияда аса күрделі эмиграциялық жағдайда өткізді. Жарқын саясаткер, жалынды публицист және тамаша шешен Стамбул, Париж, Берлин және Лондон т.б қалаларда тиісті мінбелерде жасаған баяндамаларымен, өзінің түрлі тілдердегі басылымдарында Кеңес Одағындағы большевиктік ұлттық саясатты әшкереледі. Сондай-ақ алдымен 1924 жылы құрылған «Түркістан Ұлттық Бірлігі» Орталық комитетiнiң мүшесi, кейін жетекшiсі ретінде Мұстафа Шоқай ұйымның Түркістан халықтарының тұтастығын сақтаумен, олардың бір орталыққа бағынған ынтымақтастығын нығайта түсумен байланысты ең маңызды міндеттерін нақты тұжырымдай білді. Түркістанның жауларытым күшті екеніне, сол себепті олардың отарлық саясатымен тиімді күресу үшін ұлттық ұйымдардың бір-біріне тілектес болуына, ынтымақтас және тиімді қарым-қатынас жасау мәселелеріне ерекше назар аударды. Ол эмиграциядағы азаттық қозғалыстың стратегиясы мен тактикасын қалыптастырды, қазақ тарихындағы ұлттық күрестің жаңа түрін бастан кешірді. Осылай Мұстафа Шоқай Еуропада мұсылман эмигранттарының сөзсiз көшбасшысы бола алды. Кілт сөздер: азаттық, эмиграция, көшбасшы, демократия, тәуелсіздік, большевиктік саясат. ұлттық ынтымақ, стратегия мен тактика, тәуелсіздік. Мақала ҚР БҒМ Ғылым комитетінің гранттық қаржыландыруымен AР09259892 «Мұстафа Шоқай мұрасындағы қолжазбалардың тарихи-деректік құндылығы» атты жоба аясында дайындалды Отан тарихы №1 (97) 2022 ISSN 1814 - 6961 E-ISSN: 2788-9718 161 жүктеу/скачать 4.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|