IRSTI 03.61.91
HOLY AND HISTORICAL PLACES OF THE KAZAKH IN TAJIKISTAN
(BY THE MATERIALS OF THE ETHNOGRAPHIC EXPEDITION)
Toqtabay Akhmet Ualkhanuly
1
*
1
Ch.Ch. Valikhanov Institute of history and ethnology, Almaty, Kazakhstan
*Corresponding author
E-mail: akhmet.t@mail.ru (Toqtabay)
Abstract. The article analyzes the materials collected during the field ethnographic expedition
organized in 2021 to study the sacred places of the Kazakhs in the Republic of Tajikistan. Based on the
data collected during the expedition, 17 holy places were identified and included in the list in the regions of
the Khatlon region of Tajikistan. Also, the expedition conducted a survey of local residents, and collected
legends and traditions. When studying the monuments of Tajikistan, the birthplace of Muhammad Haidar
Dulati - the city of Uratyube (Usurshana), the place of death of his grandfather Mahmud Sultan along
with his children - the coast of the Khujand River were investigated. In addition, many sacred places have
been identified, Kazakh cemeteries such as Kazakh mazar, Tashrabad, former Kazakh winter quarters,
Tereklik ata, Kazakh cemetery Tameke mazar, Ak aulie, Mollaman winter hut, madrasah abdіқadir aulie,
Shahidon cemetery (cemetery of martyrs). Also, the activities of one of the members of the government
of Soviet Tajikistan, the first commissar of internal affairs, Abdulla Zharmukhamedov, were carefully
studied, written sources and photographs were found, studied and analyzed. The chronological framework
of sacred objects and historical places of the Kazakh people in this country covers from the Middle Ages
to the present day.
Key words: Tajikistan, Khatlon region, Lokais, diaspora, madrasah, wintering, mausoleum, cemetery.
Кіріспе. Орта Азиядағы қазақтардың топтасып өмір сүріп жатырған, онымен қоса
республикамызбен көршілес орналасқан мемлекеттер қарқынды дамып, халық саны өсіп келе жатыр.
Оның үстіне егіс көлемінің ұлғаюы, бау-бақша шаруашылығының дамуы, өнеркәсіп орындарының
өсуі, туризмнің өркендеуіне байланысты келешекте бұл елдерде бос жерлердің барлығын
пайдалану мәселесі көтерілетіні айдан анық. Сондықтан, қазақ халқының қарапайым болмысы
сияқты қастерлеуді қажет ететін киелі орындар мен әулиелі жерлердің жойылып кету қаупі бар.
Демек, халықтың ғасырлар бойы қасиеттеген, рухани жан-тәнін қанағаттандырған киелі орындарды
сақтау үшін, қазақ халқына қатысты ескерткіштерді материалдық мұралардың есебіне кіргізіп,
тиісті орындар мен мекемелерге шығуға, байланысуға осы зерттеудің маңызы зор. Сондай-ақ,
бұл – шетелдегі қазақтардың киелі орындары – біртұтас қазақтың мәдени мұрасының құрамдас
бөлінбейтін бір бөлігі болып саналады. Атап айтқанда, қазақтар мекендеп тарихи мұра қалған
жердің бірі ретінде Тәжікстан Республикасын қарастыруға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |