Философия пәнінен емтихан билетінің сұрақтары
жүктеу/скачать 96.22 Kb.
|
| Ашық қоғам — мемлекеттің ішкі саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени жүйелерінің деңгейін білдіретін ұғым; Карл Поппердің «еркін қоғам» концепциясы, мұнда білімнің барлық түрлері және кез-келген әлеуметтік саясат ашық сыналады. Ол оны фальсификациялық және сыни рационалистік эпистемологиямен сәйкестене алатын жалғыз қоғам түрі ретінде қарастырады; бір қабаттан екінші қабатқа өту ресми түрде шектелмейтін қоғам. Ол мұны әр түрлі қоғамдардың тарихи-мәдени және саяси жүйелеріне сипаттама беру үшін қолданған.
63.«Қоғамдық сана» ұғымы. Қоғамдық сананың түрлері. Жауап: Қоғамдық сана — қоғамның рухани өмірінің, адам ойында шындықтың бейнеленуінің барлық түрлерін қамтитын философиялық категория; әртүрлі әлеуметтік қауымдастықтардың өмір сүруі процесінде пайда болатын адамдардың әлемге және өздеріне деген қатынастарының рухани тәсілдерінің жүйесі. Түрлері: Мораль, саяси сана, дін, эстетикалық сана, ғылыми сана, Мораль адамдар мен әлеуметтік бірлестіктер арасындағы қарым-қатынастарды реттейтін қағида. Саяси сана - өмірдегі саяси қатынастарды бейнелейтін, оларды түсініп-сезінетін, адамдардың бұл саладағы іс-әрекеттеріне бағыт-бағдар беретін әлеуметтік сезімдер, түсініктер, көзқарастар жиынтығы. Дін дегеніміз сенушілерінің әрекеті мен ойлауын, моралы мен сенімін белгілеуді және шектеуді көздейтін, табиғаттан тысқары, яғни тылсым, трансцендентті құдіретке, рухани нышан-түсініктерге нанатын және сиынатын, бақи, періште, шайтан секілді тылсым құбылыстарды шын деп есептейтін мистикалық түсінік жүйесі. Эстетикалық сана Егер келе, оған тарихи тұрғыда, онда деп айтуға болады эстетикалық сана сонымен қатар, діни және адамгершілік жатады, ең бастапқы кезеңде қоғамдық сана және, демек, білдіреді бірі оның ескі нысандары, тікелей порожденных материалдық тұрмыс жағдайлары. 64.Қоғамның типтері. Ақпараттық қоғам. Жауап: Әлеуметтану ғылымында қоғамды сұрыптап сараптаудың көптеген тәсілдері қалыптасқан. Қоғамдарды типтеуде 60-жылдары бұлардан басқа да көзқарастар қалыптасты. Соның негізінде қоғамдарды топтау жөніндегі ұстанымдарда, бүгінгі ғылыми әдебиеттерде қоғам түрлерін: дәстүрлі (аграрлық); индустриялды және постиндустриялды деп бөлу басымырақ орын алып отыр. Дәстүрлі қоғам деп аграрлық қоғамды айтады. Қазіргі біздің түсінігімізде дәстүрлі қоғам қарапайым және артта қалған қоғам түрі. Шындығында бұл қоғамда өндірістің даму қарқыны өте төмен, адамдардың қажеттілігі минималды деңгейде ғана қанағаттандырылады, жаңаны қабылдамайды. Онда индивидтердің мінез-құлқы қатаң бақылауға алынады, салт-дәстүр, нормалар және әлеуметтік институттармен шектеледі. Ақпараттық қоғам – өндіріс пен ғылыми-техникалық және басқа ақпаратты қолдануды қоғам дамуының басты факторы ретінде қарастыратын әлеуметтік және футурологиялық тұжырымдама; өндірістің жоғары деңгейімен және ақпарат пен ақпаратттық қызметтер мүддесімен сипатталатын қоғам. Әлемнін мәдениетті елдер қатарында болған компьютерлік революция адам жан дүниесінің, қоғам идеологиясының, білім мазмұнын анықтау мен жаңа ақпаратты білім технологияларын құрастыру жолдарының өзгеруіне әкеліп соқтырады. Ақпараттық қоғам тұжырымдамасы З. Бжезинский, Д. Белл, А. Тоффлер негізін қалаған постиндустриалды қоғамның бір түрі болып табылады. 65.Постиндустриалдық қоғам. Жауап: Постиндустриалдық қоғам - экономикалык дамыған елдердің «индустриялықтан», «индустриялықтан кейінгі» қоғам типіне өтуімен сипатталатын қазіргі жағдайын білдіретін ұғым. Бұл терминде аталмыш қоғамның кызмет көрсету экономикасын калыптастыру, ғылыми-техникалық мамандардың басымдылығы, жаңа «интеллектуалды» техниканы жасау сияқты негізгі белтілер қалыптастырған. Оны Д.Белл ұсынды. Қоғам бір-бірімен тығыз байланыстағы фақторлардың, техниканың, әлеуметтік құрылымның, саясаттың, рухани кұндылыктардың жүйесі ретінде көрінеді. 66.Дін анықтамалары. Дін және философиялық білім. Жауап: Діннің анықтамасы: қасиеттілік, құдайылық - абсолютті бастаудың, Құдайдың бар екендігінен туындайтын және соған сәйкес мінез-құлық, өмір сүру тәртібін, өмір салтын қалыптастыратын көзқарас, дүниетаным; адамға күш беретін, тірек болатын, өзіне табындыратын тылсым күшпен байланыстылық және оған тәуелділік сезімі. - табиғи дін - бұл кезенде табиғи күште құдайлар сияқты болып көрінді; - зандық сипаттағы дін - діни қағидалар мен ережелерді бұлжытпай орындау талап етілді; -ақталу діні, ол Құдайдың алдындағы күнәлілік, бүкіл болмыстың қасіреттілігі және Құдайдың мейірімділігі сезімінен туындайды. Дінді философиялық зерттеудің ерекшеліктері: 1) философия діннің адам мен қоғамның рухани өміріндегі құбылыс, қоғамдық сананың формасы ретіндегі мәнін анықтайды; 2) көзқарастың түрі ретінде зерттейді; 3) діннің пайда болуының әлеуметтік және гносеологиялық себептерін талдайды; 4) діннің қоғамда атқаратын функцияларын жіктейді; 5) сенім мен ақылдың арақатынасы мәселесін қарастырады; 6) діннің адам бойында адамгершіліктікті қалыптастырудағы рөлін көрсетеді; 7) діни сенім бостандығы мәселесін зерттейді. 67.Дін және өнер. «Дүниежүзілік діндер» феномені. Жауап: Тарихи фактілерге жүгінсек, әлемдік діндердің ішінде ең ежелгісі - буддизм, яғни Үндістанда б.э.д. І мыңжылдықтың ортасында туындаған. Одан кейін Үндістанда 15 ғасыр бойы билік еткен буддизм орнын индуизмге береді. Алайда буддизм Азияның Оңтүстік-Шығыс елдерінде кең таралады, сол сияқты Шри-Ланкаға, Қытайға, Кореяға, Жапонияға, Тибетке, Монголияға таралады. Буддизм жақтастарының саны жуық шамамен - 500 млн. адам. Негізін салушы - Сиддхартха Гаутама Шакъямуни. Буддизмнің өзіндік ерекшелігі-оның этикалық-практикалық бағыты. Буддизм басынан бастап діни өмірдің сыртқы формаларының маңызына ғана емес, ең алдымен ритуализмге қарсы, сонымен қатар брахманий-ведия дәстүріне тән абстрактілі-догмалық ізденістерге қарсы шықты. Буддизмдегі орталық мәселе ретінде тұлғаның болмыс мәселесі қойылды.Буддизм мазмұнының өзегі-Будданың төрт асыл ақиқат туралы уағызы. Осы Ережелерді түсіндіру және дамыту, атап айтқанда, жеке тұлғаның автономиясы туралы, буддизмнің барлық құрылыстарына арналған. Азап пен босату буддизмде біртұтас болмыстың әр түрлі жағдайы ретінде берілген: азап — білінгеннің болмысының жағдайы, босатылуы — білінбеген. Алайда, ерте буддизмде психологиялық шындық ретінде, буддизмнің дамыған нысандарында-ғарыштық шындық ретінде көрінеді.Босату буддизм, ең алдымен, қалауды жою, дәлірек айтқанда, олардың құмарлығын жою. Будда принципі орта (орта) жол деп аталатын шектен шығуды ұсынады — сезімдік рахат және бұл емделудің мінсіз басылуы. 68.Діннің алғашқы формалары. Алғашқы діни формалардың мәселелері: эволюционизм (У. Тейлор), структурализм (Леви-Брюль, Леви-Строс), марксизм (С. Токарев). Жауап: Діннің қоғамдық-рухани көрінісінің әралуандылығына қараңыз: шексіздіктен адамдардың тәуелділік сезімі ретінде (Ф.Шлейермахер); табиғат туралы алғашқы мифтердің символикасы (М.Мюллер); көрінбейтін рухани мәндерге сенім (Э.Б.Тайлор); құдіреттік сенім (Дж. Хаксли); сенуші адамдардың мінез құлқын қайта жасауға мүмкіндігі бар ақиқаттар жүйесі (А.Н.Уайтхед); тағдырға сену (Д.Б.Пратт) және тағы басқа. Дін – күрделі жүйе, ол діни сананы, діни институттарды, діни қатынастарды және діни қызметті қамтиды. Дін құрылымына келсек, оған: 1) діни ілім; 2) діни сезімдер; 3) діни салттар; 4) діни ұйымдар мен секталар кіреді. Леви-Стросс дінді құрылымдық тұрғыдан түсінді. Діни феномендердің жүйелі динамикасының негізінде іргелі құрылымдар жатыр деп санады. Діни феномендер тұлғасыз құрылымның «функциясы» болып табылады. Осылайша, құрылым – мәнділік, ал дін – феномен ретінде бекітіледі. Леви-Стросс үшін дін, магия және ғылым, символдық жүйелерден құралатын бүтін мәдениет сияқты, бұл символдар бейсаналық құрылымдармен реттелген. Оның пікірінше, дін – табиғат заңдарын адамиландырудан, ал магия – адам іс-әрекеттерін табиғи қылудан тұрады. Леви-Стросс мифологияны тілмен салыстыра келе, тілдің қалыптасуы сияқты мифологияның қалыптасуы да түсініксіз екендігін көрсетеді. 69.Буддизм және оның негізгі бағыттары. Жауап: Буддизм (санскритше – बुद्ध धर्म, buddha dharma Будданың ілімі) — дүниежүзіне кеңінен таралған негізгі 3 діннің бірі. Б.з.б. V-VI Үндістанның бүгінгі Бихар штатында пайда болды. Буддизмнің негізін салушы Сиддхарта Гаутама деп есептеледі. Буддизм басқа ілім-танымдарды бойына оңай сіңірді және оның негізгі қағидасы жан иесіне жамандық жасамау болғандықтан, жер жүзіне соғыссыз тарады. Қазіргі кезде Буддизм дінін 1 млрдқа жуық адам ұстанады. Буддалық діни ілім көзқарастардың күрделі жүйесі б. т. жүктеу/скачать 96.22 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|