Философия тарихындағы таным мәселесі
И.Канттың классикалық агностицизмі
жүктеу/скачать 18.26 Kb.
|
| И.Канттың классикалық агностицизмі
«Агностицизм» терминін философияға енгізген ағылшын жаратылыстанушысы Т.Гексли. Ол осы термин арқылы Құдай болмысы, объективті шынайылық, жанның мәңгілігі сияқты біз тәжірибе арқылы таный алмайтын «мәндерді» тәжірибелік білімге сүйеніп түсіндіруге ұмтылған ғалым сенімсіздігін білдіру үшін қолданды. Канттың агностикалық философиясының орталық ұғымы - "заттар" немесе "заттар өзі"ұғымы. Материалдық әлемнің кез-келген объектілері бір уақытта "заттар" және құбылыстар болып табылады, яғни.қосарлы сипатқа ие. Біз материалдық әлемнің кез – келген тақырыбын тек құбылыс ретінде білеміз, және бұл мағынада ол құбылыс немесе "біз үшін нәрсе", бірақ ол өзі туралы принцип бойынша толық білмейді. Кантовтың "заттар" мен құбылыстарының мысалы ретінде сіз кез-келген, тіпті ең қарапайым тақырыпты ала аласыз. Мысалы, шыны стақан. Ол белгілі бір пішінге, массаға, түске немесе түссіздікке, мөлдірлікке ие, жанасуға тегіс. Мұның бәрін біз әйнекке қарап, сезінеміз. Әйнектің аталған барлық сипаттамалары-бұл оның құбылыстары, біз оны өз сезімімізбен біле аламыз. Машинаның пішіні цилиндр тәрізді, стақан түрлі-түсті немесе мөлдір және т.б. нысанды қалай сезінеміз, бұл бізге оның құбылысы. Бірақ әйнекте біз көре алмайтын және сезбейтін нәрсе бар. Біз әйнекті құрайтын атомдарды көрмейміз, бірақ оның атомдардан тұратынына сенеміз, өйткені кез-келген заттың атомдық құрылымы туралы бұл болжам жалпыға бірдей мойындалған, сенімге айналды. Егер бір күні әйнекті құрайтын атомдарды арнайы құрылғылардың көмегімен көру мүмкін болса, әйнек атомдарын құрайтын одан да кішкентай бөлшектердің – кварктардың болуы туралы мәселе бірден пайда болады. Біз тағы да мұндай кварктар шын мәнінде бар деп болжаймыз және сенеміз. Және де шексіздікке дейін. Шыны атомдар жиынтығы немесе одан да кішкентай бөлшектер – кварктар-бұл өз ішіндегі нәрсе. Бұл қасиетте ол принципті толық білмейді, өйткені біз атомдар да, кварктарды да сезбейміз. Канттың агностицизмі-оның философиясының орталық ойына енеді, біз бұл әлемді оның өзі сияқты емес, тек біздің сезімдерімізде көрініс табатын және біздің ойымызбен түсіндірілетін нәрсе. Ғылым қаншалықты тез дамып, айналамыздағы әлем туралы идеяларымызды кеңейтсе де, біз әлі білмейтін және тек болжай алатын нәрсе болады. жүктеу/скачать 18.26 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|