ұғымы. «Өркениет» ұғымын зерттеудің негізгі бағыттары
Антикалық дәуірде құрылған әлемдік империялар
жүктеу/скачать 44.52 Kb.
|
| Антикалық дәуірде құрылған әлемдік империялар
•Империя (латын. іmperіum – билік, үстемдік) – 1) император басқарған монархиялық мемлекет құрылымының түрі; 2) жер жүзінің әр түрлі бөліктерінде кең-байтақ аумақтарды басып алған ірі отаршыл мемлекет. Мұндай империя отар елдерге қарағанда метрополияның, орталықтың, билеуші ұлттың ерекше артық жағдайларда болуымен сипатталады. Бағынышты аймақта ұлы державалық, шовинистік саясат жүргізеді. Мысалы, бұрынғы Британия, Франция, Ресей және Кеңес Одағы империялары. •Парсы империясы Иран үстіртінің оңтүстігінде, Вавилонның оңтүстік-шығысында парсы тайпалары өмір сүрген еді. Олар сыртқы жауларға қарсы күрестің барысында бірігіп, тайпалар одағын құрды. Парсы тайпалары одағын ахемен деп аталған рудан шыққан көсемдер басқарды. Солардың ішінде Кир есімді қабілетті көсем болды. Кейбір аңыз бойынша, оны кішкентай кезінде бір ерекше аң емізіп асырапты. Одан соң мал бағып жүрген малшы тауып алып, тәрбиелеп өсіріпті. Сөйтіп, құдіретті аң сүтінен нәр алып, өзі де қасиетті болыпты. Кир парсы тайпаларының одағын күшейтті. Оның басқару жүйесін жетілдірді. Содан соң өзін парсылардың патшасымын деп жариялады. Бұл кездерді Вавилонның солтүстік- шығысында Мидия мемлекеті пайда болған еді. Ассирия мемлекетінің әлсіреу мидиялықтардың күшеюіне мүмкіндік берді. •Александр Македонский империясы II Филипп Македонскийдің өлімі және Александрдың патша болып жариялануы Б.ә. дейінгі 336-шы жылдың күзіне белгіленген Персиямен соғыстың басталуы кейінге қалдырылған. Б.э.дейінгі 336-шы жылы Македонияның ескі Еги астанасында өз қызының тұрмысқа шығу тойында II Филипп өлтірілді. Өлтірген адамды ұстап алды, азаптады, бірақ одан ешбір мәлімет ала алмады: ол ештеңе айтпай өлді. Филипптің өлтіру себебі жайлы түрлі-түрлі лақап тарап жатты. Кейбіреуі өлтіруші Филипптің әйелі Олимпиаданың әмірімен әрекет жасады десті, себебі бұл кезде Атталдың жиеніне үйлену үшін әйелінен айырылысқан болатын. Басқалар ФилипптІң тұсында өз ықпалынан айырылған және өзінің билігін қалпына келтіргісі келген Македон аристократиясының тапсыруы бойынша Филипп өлтірісті десті. Үшінші біреулер - ол парсылардың жүргізген өсегі бойынша өлтірілді деді, өйткені Персия соғысты кейінге қалдыруға мүдцелі болды. Филипптің баласы Александр үшінші лақапты қабылдады, соны шын көрді. Персиямен соғысуға өз әкесінің өлтірілгені үшін кек алуды да қоса сылтау етті.\6\ Филипп өлтірілгеннен кейін әбігер -абыржу басталды, таққа отыруға дәмеленушілер белгілі болды. әскерлер Александрды қолдада. Көп кешікпей оның шешіесі Олимпиада да келеді. Әкесіне адал қызмет еткен қолбасылардың бәрін өзіне қаратқан Александр әскерлер жиналысында Македонияның патшасы болып жарияланды. Филиптің өлуіне байланысты Грецияда македониялықтарға қарсылық күшейді. Афиныда Демократиялық партия бас көтерді. Салтанат киімін киіп басына венок тағып, құдайға құрбандық шалған Демосфеннің ықпалы қайта артты. Бірақ оппозиция қарсылық ұйымдастырып үлгіргенше Александр Грецияға келіп, Фессалиямен қайта одақ жасады, өзін парсылармен соғысушы әскерлердің қол басшысы етіп бекітуді амфиктиондарға ұсынды Коринфте Филипп жасаған шартты қалпына келтірді. Одан соң Македонияға қарсы көтерілген фракиялыктарды басуға Македония мемлекетінің, солтүстігіне аттанды. Ол кеткен Македония өктемдігіне қарсылардық маңызы қайта артты. Парсы дипломатиясы алтынды аямай, оларға қаражат беріп қолдады. Александр өліпті деген хабар көтерілістің тездеуіне себеп болды. Фивы көтерілді, кейбір Пелопоннес қалалары көтеріліс жасады; Афиныда соғысқа әзірлік жүріп жатты. •Рим империясы Рим империясы (латын: Imperium Romanum; көне грекше: Βασιλεία Ῥωμαίων) — ежелгi римдiк постреспубликалық фазасының өркениет дамуындағы ерекше белгiлер, басқарудын автократиялық формасы және Еуропадағы үлкен аймақтық иелiктерi мен Жерорта теңiзi. Римдiк империяның хронологиялық шеңбері Август бiрiншi императорының басқаруынан бастап, екi бөлiкке бөлуiне дейiн қамтиды. Яғни б.з.б. 27 жылдан 476 жылдар аралығы. Римдiк империя тарихының периодизациясы өзгешеленедi. Осылай, қарастыру кезiнде құрылымның мемлекеттiк-құқықтысымен екi негiзгi кезең көзге түседi: 1. Қағидашы - мемлекеттiк құрылымның республикалық және монархиялық формалары, б.з.б. I ғасырда — б.з. III ғасыр. Қағидашы мерзiмiне байланысты келесiдей кезеңдерге бөлiнедi. жүктеу/скачать 44.52 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|